Zwanger en leverworst

Een van de producten waar zwangere vrouwen voor gewaarschuwd worden is leverworst. Hoewel leverworst niet behoort tot de rauwe worstsoorten, schuilt er toch een gevaar in het eten van leverworst. Door het hoge levergehalte bevat de worst namelijk een relatief grote hoeveelheid vitamine A, dat volgens deskundigen tijdens de zwangerschap niet teveel gegeten mag worden.

Leverworst

De eerste leverworst stamt uit de zeventiende eeuw. In de loop van de jaren zijn er vele verschillende soorten en recepten leverworst ontstaan. Zo bestaat er Groninger leverworst, Haagse leverworst, Saksische leverworst, smeerleverworst, boerenleverworst en ga zo maar door. In de meeste gevallen wordt leverworst op het brood gedaan, maar als borrelhapje doet leverworst het ook goed, zo'n veertig procent wordt namelijk als snack gegeten. Jaarlijks eten we met zijn allen ruim twaalf miljoen kilo leverworst, waarvan het overgrote deel gekocht wordt in de supermarkt en een aanzienlijk kleiner deel bij de slager.

Ingrediënten

Leverworst bevat, afhankelijk van de soort, de volgende ingrediënten: varkenslever, varkensvlees, varkenscollageen, stabilisatoren, antioxidanten, gehydrolyseerd plantaardig eiwit, varkenshaemoglobine. De lever en het vlees zijn de hoofdbestanddelen en dienen vooral voor de smaak en structuur van de leverworst. De overige ingrediënten zijn hulpstoffen die zorgen voor onder andere smaak, kleur en consistentie van de leverworst.

Gevaar van Leverworst tijdens de zwangerschap

Het eten van leverworst tijdens de zwangerschap kan gevaren opleveren.

Gevaren vitamine A
Het voedingscentrum raadt aan om tijdens de zwangerschap niet teveel leverworst te eten vanwege het hoge vitamine A gehalte. Een te hoge inname van vitamine A kan gevaarlijk zijn voor zwangere vrouwen. Vitamine A kan namelijk schadelijk zijn voor de ongeboren baby. Vooral aan het begin van de zwangerschap kan een te hoge vitamine A inname fataal zijn. De veilige bovengrens voor de inname van vitamine A is vastgesteld op 3000 microgram per dag, wat overeenkomt met drie keer de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor vitamine A.

Vitamine A in leverworst
Het hoge vitamine A gehalte in leverworst is afkomstig van het belangrijkste ingrediënt in de worst, namelijk lever. De lever kan grote hoeveelheden vitamine opslaan. Dit is dan ook de reden dat lever een grote hoeveelheid vitamine A bevat. Leverworst bestaat gemiddeld voor zo'n dertig procent uit lever. Per honderd gram bevat varkenslever zo'n 13 milligram vitamine A. Leverworst bevat gemiddeld zo'n 4,5 milligram vitamine A per honderd gram worst. Een portie leverworst van 20 gram is goed voor negentig procent van de aanbevolen hoeveelheid vitamine A. Samen met andere voedingsmiddelen die vitamine A bevatten kom je met een portie leverworst dus al snel boven de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid. Met een portie van 70 gram leverworst is de dagelijkse veilige bovengrens voor de inname van vitamine A al overschreden.

Vitamine A onmisbaar tijdens de zwangerschap

Vitamine A kan bij hoge inname gevaarlijk zijn, maar anderzijds speelt het ook een belangrijke rol bij de groei van de foetus en is het dus onmisbaar tijdens de zwangerschap. Daarom is tijdens de zwangerschap de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor vitamine A verhoogd van 800 naar 1000 microgram per dag. Mede door het advies van de gezondheidsraad om niet teveel lever en producten van lever zoals leverworst te eten, krijgen veel zwangere vrouwen te weinig vitamine A binnen tijdens de zwangerschap. Zeker als je geen margarine gebruikt kan de dagelijkse vitamine A inname te laag zijn. In dit geval is het aan te raden om een aantal keer in de week een boterham met leverworst te eten. Het advies is om dit te beperken tot maximaal een boterham per dag, maar als je niet zo vaak leverworst eet, is een tweede boterham geen probleem.

Wel of geen leverworst?

Leverworst kan een gezonde toevoeging zijn in het voedingspatroon van een zwangere vrouw. Er moet wel in de gaten gehouden worden dat er niet teveel leverworst gegeten wordt. Kijk ook naar de hoeveelheid vitamine A die je dagelijks via andere voeding al binnen krijgt. Hierbij moet je onderscheid maken tussen vitamine A uit dierlijke producten en vitamine A uit plantaardige producten. Groente en fruit bevatten namelijk geen vitamine A, maar bètacaroteen, welke door het lichaam omgezet kan worden in vitamine A. Een te hoge dosis bètacaroteen heeft niet hetzelfde schadelijke effect als een te hoge dosis vitamine A uit dierlijke producten. Een portie lever is daarom wel schadelijk, terwijl een portie wortelen met een portie spinazie niet zoveel kwaad kan.

Vitamine A in voedingsmiddelen

In de onderstaande tabel staat weergegeven hoeveel vitamine A bepaalde voedingsmiddelen bevatten. Door bij te houden wat je door de dag heen eet, kun je berekenen hoeveel vitamine A je binnen krijgt. Als je met alleen dierlijke producten al aan de aanbevolen hoeveelheid komt, is het niet aan te raden om nog een portie leverworst te eten. Haal je je vitamine A voornamelijk uit groente en fruit, dan kan een portie leverworst geen kwaad. Als je helemaal niet aan de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid vitamine A komt, dan is een portie leverworst juist een goede aanvulling.

Product	Portiegrootte	Vitamine A per portie (mcg)
Lever	Een stuk bereid	9750
Leverworst	Voor een boterham	900
Kip	Een portie van 100 gram	50
Varkensvlees	Een portie van 100 gram	10
Rundvlees	Een portie van 100 gram	20
Margarine of boter	Voor een boterham	40
Ei	Een stuk	130
Kaas	Een portie	100
Halfvolle melk	Een mok	40
Product	Portiegrootte	Bètacaroteen per portie (mcg)
Wortelen	200 gram	3000
Spinazie	200 gram	1600
Broccoli	200 gram	800
Watermeloen	een schijf	30
Abrikoos	een stuk	80