Zwanger en kaas

Veel zwangere vrouwen eten geen buitenlandse kaas tijdens de zwangerschap uit angst voor de beruchte Listeria bacterie. Als er echter goed naar het bereidingsproces van de kaas gekeken wordt, blijkt dat er maar weinig kazen zijn die ook daadwerkelijk een gevaar vormen. Alleen de zachte kazen die van rauwe melk gemaakt zijn kunnen namelijk een gevaar vormen. Verreweg de meeste kazen kunnen dus gegeten worden als je zwanger bent.

Kaas tijdens de zwangerschap

Kaas bevat veel calcium, vitamine B12 en vitamine D. Calcium is essentieel voor de opbouw van de botten van de baby. Vitamine D zorgt voor een goede opname van calcium. In een portie kaas zit bij de meeste soorten al genoeg calcium voor 25% van de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid(ADH).

Soorten kaas

Kaas bestaat voornamelijk uit melk. Kaas wordt gemaakt door stremsel en zuursel aan de melk toe te voegen. Hierdoor klonteren de caseïne-eiwitten samen waardoor de melk dik wordt, er ontstaat een wrongel. De wrongel wordt gesneden en daarna samengeperst. Het vocht wat eruit komt is de wei, dat bestaat uit voornamelijk water, melksuikers en wei-eiwitten. In de samengeperste wrongel blijven vooral het vet en de caseïne eiwitten over.

Zachte kaas

Bij zachte kaassoorten wordt de wrongel niet gesneden, maar in zijn geheel in een kaasvorm gelegd. Het wei loop er dan langzaam uit. Bij bereiding van roomkaas, is de kaas na het uitlekken al klaar. Bij bereiding van schimmelkazen als brie en camembert wordt de kaas ingesmeerd met een schimmelcultuur, en zal dan een aantal weken rijpen. De zachte kaassoort mozzarella wordt vaak verwarmd in hete wei, waardoor de kaas elastisch wordt. Er zijn ook zachte jonge kazen die ontstaan door de aangezuurde melk aan de kook te brengen en de wrongelstukjes die ontstaan samen te persen.

Harde kaas

Bij harde kaassoorten, zoals Hollandse kaas wordt de wrongel in een pekelbad gedompeld. Hierdoor wordt de kaas zouter, krijgt het een korst en wordt deze steviger. Deze kazen bevatten minder vocht en meer zout en zijn dus langer houdbaar.

Melk

Of er bacteriën in kaas voorkomen hangt ervan af of de kaas is gemaakt van rauwe melk of gepasteuriseerde melk. Rauwe melk kan bij het melken van de koe via de uier besmet zijn met bacteriën. Gepasteuriseerde melk is verhit tot 72 graden, waardoor de meeste bacteriën worden gedood. Gepasteuriseerde kaas is hierdoor een veiligere grondstof voor kaas dan rauwe melk en de meeste kazen worden dan ook gemaakt van gepasteuriseerde melk. Er zijn echter wel kazen die gemaakt worden van rauwe melk, zoals bijvoorbeeld Brie de meaux, boerenkaas, Camembert au lait cru, Roquefort of Reblochon kaas. Het hangt echter van de bereidingswijze af of bepaalde bacteriën verder uit kunnen groeien in deze kazen.

Listeria

Listeria is een ziekmakende bacterie die gevaarlijk is voor het ongeboren kind, omdat deze door de placenta heen kan. Uit onderzoek in de VS blijkt dat 16 tot 90% van de slachtoffers van Listeriose zwanger is. Zwangere vrouwen blijken 20 keer meer kans te hebben op Listeriose dan gezonde volwassenen. Bij zwangere vrouwen kan Listeria leiden tot koorts, rillingen, spierpijn, griepachtige symptomen, vroeggeboorten, doodgeboorten, ontsteking van vruchtvliezen en ontsteking aan de baarmoeder(hals). Listeria kan, in tegenstelling tot de meeste andere bacteriën, groeien bij lage temperaturen en relatief weinig vocht. De bacterie groeit het beste in een zuurstofarme omgeving. De bacterie kan echter niet groeien in een milieu met te weinig vocht, veel zout of in een zuur milieu, zoals bijvoorbeeld het geval is in Goudse kaas. Ook is er in geitenkaas nog nooit Listeria aangetroffen, waarschijnlijk doordat verse geitenkaas vaak wat zuurder is waardoor de Listeria niet kan groeien. Ook in de blauwschimmelkaas Roquefort, welke gemaakt is van schapenkaas, is Listeria nog nooit aangetroffen.

Listeria in kaas

Er is gebleken dat in rauwe koemelk regelmatig Listeria voorkomt. Dit betekent dat kazen gemaakt van rauwe melk Listeria kunnen bevatten. Omdat de bacterie groeit bij koelkasttemperaturen vormen vooral kazen die enige tijd gerijpt hebben een risico. Voorbeelden zijn Brie en Camembert van rauwe melk. Hele verse rauwmelkse kazen, als roomkaas, zouden in theorie ook Listeria kunnen bevatten. In de praktijk worden deze echter altijd met gepasteuriseerde melk gemaakt, waardoor het risico op een mogelijke besmetting afneemt. Des al niet te min is een Listeriabesmetting in zachte kazen gemaakt van rauwe melk wel mogelijk, doordat de gepasteuriseerde melk nabesmet kan worden. Listeria kan namelijk een biofilm achterlaten op RVS en rubber, twee veel gebruikte materialen in de voedingsmiddelenindustrie. Als de gepasteuriseerde melk of kaas in aanraking komen met deze materialen kan Listeria alsnog uitgroeien in deze kazen. Harde kazen van rauwe melk, zoals Hollandse boerenkaas, is door het melkzuur en drogere karakter geen bron voor Listeria.

Welke kaas is veilig tijdens de zwangerschap

Als goed wordt bekeken welke kazen een reëel gevaar vormen voor zwangere vrouwen, blijven er weinig kazen over. De meeste kazen zijn dus veilig om te eten. Met veilig wordt bedoeld dat het risico dermate laag is, dat het niet nodig is om deze producten te mijden. In de onderstaande tabel is een duidelijk overzicht gegeven welke kazen wel en welke kazen niet veilig zijn tijdens de zwangerschap.


De kazen uit de kolom 'niet' kunnen wel veilig gegeten worden als ze voor consumptie verhit worden, bijvoorbeeld door een gerecht of op een pizza.

Lees verder

• Zwanger en boter
• Zwanger en eieren
• Zwanger en brie
• Zwanger en roomkaas
• Zwanger en leverworst