Zwanger en eieren

Het wordt aan alle zwangere vrouwen aangeraden, "eet geen rauwe eieren of producten van rauwe eieren". De reden achter dit advies wordt echter vaak niet vermeld. Het gevaar van het eten van eieren valt namelijk in een andere categorie dan het gevaar van andere "verboden" rauwe voedingsmiddelen. Hierdoor zijn de risico's van het eten van rauwe eieren voor zwangere vrouwen toch minder groot dan vaak gedacht wordt.

Eieren tijdens de zwangerschap

Eieren bevatten veel vitamines en mineralen zoals ijzer, choline, foliumzuur en de vitamines B2, B12, E en D. Deze zijn hard nodig tijdens de zwangerschap voor de groei en ontwikkeling van je baby. Zo draagt foliumzuur bij aan de opbouw van het zenuwstelsel, en verkleint het de kans op geboorteafwijkingen als een open ruggetje, een hazenlip en open gehemelte. Vitamine D zorgt voor een goede opname van calcium en de opbouw van de botten. Eieren zijn daarom gezond om te eten tijdens de zwangerschap. Het eten van rauwe eieren ligt wat ingewikkelder. Het is vaak onduidelijk of een spiegelei nu wel of niet kan tijdens de zwangerschap. En hoe zit het met een zachtgekookt ei, mayonaise of bavarois? Om het gevaar van eieren voor zwangere vrouwen in te kunnen schatten, moet er eerst wat meer achtergrond informatie over eieren en bacteriën bekend zijn. Pas dan kan er een inschatting gemaakt worden voor het gevaar van rauwe eieren.

Het kippenei

Een kippenei is in feite een groeimedium voor de embryo's van kippen. Een ei bestaat uit ongeveer 60% eiwit, 30% eigeel en 10% eierschaal. De eidooier is bij de geboorte van de kip al aanwezig, een kip heeft ongeveer 2000 eidooiers op voorraad. Als de eidooiers groot genoeg zijn wordt er in de eileiders eiwit aangemaakt. Als het eiwit om de dooier gevormd is, wordt er een vliesje om het geheel gevormd. Hierna wordt de schaal gemaakt, die voornamelijk uit calcium bestaat en voor stevigheid van het ei dient. Als dit hele proces klaar is, dit duurt zo'n 25 uur, komt het ei uit de cloaca van de kip. Een cloaca is een combinatie tussen een anus en een vagina. De ontlasting en de eieren van de kip komen dus uit hetzelfde gat.

Bacteriën in eieren

De eierschaal is poreus, maar laat geen bacteriën door. De schaal heeft namelijk een beschermlaagje, de cuticula. Daarnaast biedt ook het vlies dat onder de schaal zit een bescherming tegen bacteriën van buitenaf. Door deze natuurlijke bescherming kan een ei wel een maand bewaard worden. Als een ei ondergedompeld wordt in water kan deze zelfs tot een half jaar lang bewaard worden.

Besmetting van buitenaf

Een ei is van buitenaf dus bijna niet te besmetten. Wel kan de eierschaal besmet zijn, deze is komt namelijk uit hetzelfde gat als de uitwerpselen van de kip. Het gaat dan in de meeste gevallen om een Salmonellabesmetting. Het is dus altijd ten zeerste aan te raden hygiënisch te werken bij het verwerken van rauwe eieren. Eieren kunnen voor bereiding gewassen worden. Was echter eieren die nog bewaard moeten worden nooit. De cuticula wordt er dan namelijk afgewassen, waardoor bacteriën meer kans krijgen binnen te dringen.

Besmetting van binnenuit

Toch kan ook de dooier van het ei besmet zijn. De bacterie Salmonella enteritidis kan namelijk voorkomen in de eierstokken en eileiders van de kip. Omdat het ei in dit stadium nog niet is beschermd door de eierschaal, kan de bacterie het ei besmetten. In dit geval is de legkip dan geïnfecteerd met Salmonella. Uit onderzoek blijkt dat dit slechts bij 1 op de 20.000 eieren voorkomt. Dit aantal wordt steeds lager vanwege het steeds betere preventie van Salmonella bij legkippen.

Bacteriën tijdens de zwangerschap

Zwangere vrouwen zijn vaak extra vatbaar voor ziekmakende bacteriën. Het is daarom verstandig voor zwangere vrouwen om zorgvuldig met voedsel om te gaan. Vaak kunnen de bacteriën de placenta niet passeren, waardoor de baby beschermd is tegen de bacteriën. Het zal in de meeste gevallen dus alleen de zwangere vrouw zijn die ziek wordt. Er zijn echter een paar uitzonderingen.
Hieronder valt de Listeria Monocytogenes. Deze bacterie kan wel via de placenta bij de baby terecht komen, wat van leiden tot spontane abortus en een dood geboren baby. Listeria komt voornamelijk voor in rauwe melk en rauwe melkproducten, in rauwe groenten, vooral als deze niet zijn gewassen, paddenstoelen en in voorverpakte vlees en visproducten waaronder paté, kipproducten en visproducten zoals gekookte schelpdieren, gekookte garnalen en gerookte vis. Hoewel de minimale infectieuze dosis van Listeria onbekend is, kan je aannemen dat de bacterie eerst voldoende gegroeid moet zijn voordat het een ziekmakend effect kan hebben. Hierdoor vormen met name voorverpakte rauwe etenswaren die langere tijd bewaard kunnen worden, bijvoorbeeld gerookte zalm en brie van rauwe melk, een risico voor Listeria.

Listeria en Salmonella op eieren

Eieren, met name verse eieren, zijn geen risicobron voor Listeria. In het verleden is nog nooit een Listeria incident voorgekomen dat is ontstaan door eieren. Wel bestaat er de kans dat de eieren besmet zijn met Salmonella.

Omelet, hardgekookte eieren en verwarmde eiergerechten

Als de eieren goed verhit worden zal Salmonella afsterven en geen gevaar meer vormen. Dit is het geval bij bijvoorbeeld een omelet, hard gekookte eieren of gerechten met ei die nog verwarmd worden zoals cake en quiche.

Zachte gekookte eieren en spiegeleieren

Als de eieren niet verhit of niet goed verhit worden, zoals zachtgekookte eieren en spiegeleieren, bestaat er een kleine kans op Salmonellabesmetting. Dit risico kan worden verkleint door eieren voor gebruik te wassen. In de meeste gevallen is namelijk de eierschaal besmet. Gebruik daarnaast verse eieren, hoe ouder het ei hoe groter de kans dat er toch een bacterie is binnen gedrongen. Door de eieren in de koelkast te bewaren verklein je ook de kans op bacteriegroei.

Kans op besmetting van rauwe eieren

Als al deze tips opgevolgd worden, bestaat er de kans dat het ei van binnenuit besmet is. Deze Salmonellabesmetting is echter geen direct gevaar voor de ongeboren baby, maar kunnen de zwangere vrouw wel goed ziek maken. De kans op een besmetting bij één spiegelei of zachtgekookt ei is 1 op 20.000, dat komt neer op 0,005%. Het risico op Salmonellabesmetting bij het eten van een bavarois is groter omdat hier meer eieren in verwerkt zijn. In een bavarois met 20 eieren neemt de kans op salmonella besmetting toe tot 20 x 0,005% = 0,1%.

Wel of geen spiegelei?

Of je nu wel of niet het risico wil nemen om rauwe eieren tijdens de zwangerschap te eten moet je zelf afwegen. Het eten van rauwe eieren tijdens de zwangerschap wordt in ieder geval door het voedingscentrum vanwege mogelijke Salmonellabesmetting afgeraden.

Lees verder

• Zwanger en eten: Eten tijdens de zwangerschap (special)
• Zwanger en mayonaise
• Zwanger en filet americain
• Zwanger en leverworst
• Zwanger en eiersalade
• Zwanger en paté