Wat is vitamine A en wat doet het in je lichaam?

Vitamines hebben we nodig om onze gezondheid goed te houden. Er zijn dertien vitamines die we kennen, waarvan vitamine A er een is. Deze vitamine kun je van nature alleen vinden in producten die afkomstig zijn van dieren en het heeft een grote invloed op onze weerstand. Van deze vitamine wordt ook wel gezegd dat het een anti-infectievitamine is. Maar waar is vitamine A nog meer goed voor en waar zit het allemaal in?

Inhoud

• Vitamine A - retinol
• Vitamine A voor ons lichaam
• In welke producten zit vitamine A?
• Een tekort aan vitamine A
• Teveel vitamine A
• Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH)

Vitamine A - retinol

De chemische naam van deze vitamine is retinol. Het is een vitamine die heel goed gebruikt kan worden bij hoge temperaturen, zoals bij het bakken en braden. Ook is deze vitamine, net als vitamine D, E en K, op te lossen in vetten. Je kunt vitamine A niet alleen via het eten binnenkrijgen, maar ook in vloeistoffen. Vitamine A komt van nature niet voor in het lichaam, maar het lichaam kan deze vitamine wel aanmaken uit andere stoffen van plantaardige producten. Deze stoffen worden provitamine A genoemd.

Provitamine A

De plantaardige stoffen die nodig zijn zodat het lichaam zelf vitamine A kan maken worden carotenen genoemd. Deze carotenen hebben ook weer stoffen in zich en dat zijn de carotenoïden. Er zijn meerdere vormen van carotenoïden te vinden, maar er zijn er maar drie die daadwerkelijk omgezet kunnen worden in vitamine A en dat zijn alfacaroteen, bètacaroteen en bèta-kryptoxanthine. Deze drie worden ook wel provitamine A genoemd. Bètacaroteen is de bekendste en deze stof werkt ook in het lichaam als een antioxidant. Het beschermt lichaamscellen tegen vrijde radicalen, dit zijn schadelijke stoffen die de goede cellen kapot maken. Een voorbeeld van de beschermende werking zonnebrandcrème. Bètacaroteen is hierin verwerkt, omdat het de huid helpt beschermen tegen ultraviolette straling.

Vitamine A voor ons lichaam

In ons lichaam zijn verschillende cellen aanwezig, de zogenoemde epitheelcellen. Deze komen voornamelijk voor in de huid, de luchtpijp, het haar, tandvlees en het longweefsel. Vitamine A is heel belangrijk voor de opbouw van deze cellen. Ook speelt vitamine A een zeer belangrijke rol bij het functioneren van de ogen, en dan vooral het gebied van het netvlies en achter het netvlies. De chemische naam van vitamine A is retinol en afgeleid van het Latijnse woord 'retinae' dat in het Nederlands vertaald 'netvlies' betekent. Daaraan merk je al vitamine A een belangrijke rol speelt bij het gezichtsvermogen. Ook voor de groei en ons afweersysteem is vitamine A onmisbaar. Het draagt bij aan een goede weerstand, zodat ons lichaam beschermd is tegen ziekten en bacteriën.

Stofwisseling

Vitamine A die in ons lichaam binnenkomt, wordt door de dunne darm opgenomen. Alles wat niet wordt opgenomen gaat via de ontlasting uit het lichaam. Als de vitamine A in het bloed komt, wordt het een soort vetdeeltje, ook wel chylomicroon genoemd. Dit vetdeeltje gaat naar de lever, wordt daar opgeslagen en gaat vandaar uit naar alle cellen en organen die vitamine A nodig hebben. Voor dit hele proces is het dus heel belangrijk dat de darmen optimaal werken.

In welke producten zit vitamine A?

Vitamine A zit in de volgende producten:

• Vlees en vleeswaren
• Lever (hier zit het meeste in)
• Producten van zuivel
• Vis
• Eidooier
• Bak- en braadproducten
• Margarine en halvarine

Provitamine A is te vinden in groenten, zoals:

• Wortels
• Koolsoorten
• Donkergroene bladgroenten, zoals andijvie
• Geel en oranje gekleurde vruchten

Een tekort aan vitamine A

Als je te weinig vitamine A binnenkrijgt dan komt dat vaak door onderliggende problemen. Doordat het lichaam zelf vitamine A kan produceren uit voedingstoffen, is er vaak meer aan de hand als je toch een tekort hebt van deze vitamine. Ernstige en langdurige diarree kan de oorzaak zijn, maar het kan ook veroorzaakt worden door afwijkingen aan de lever of de alvleesklier. Ook als je ongezond eet en leeft, kan het voorkomen dat je last krijgt van gebrek aan vitamine A.

Klachten bij gebrek aan vitamine A

• Dof haar
• Vergroeiing van de botten bij kinderen
• Slechte weerstand
• Tijdens de zwangerschap kunnen groeiafwijkingen voorkomen
• Verschillende klachten van de huid en de slijmvliezen, zoals schilferige huid
• Oogklachten, o.a. nachtblindheid, dit is vaak het eerst symptoom als je een chronisch tekort hebt aan vitamine A. Blindheid kan zelfs voorkomen bij een extreem tekort, zoals je dat vaak ziet in ontwikkelingslanden.

Teveel vitamine A

Het kan ook gebeuren dat je teveel vitamine A binnenkrijgt. Als je meer dan 3000 microgram per dag aan vitamine A inneemt, dan kan dit leiden tot ‘hypervitaminose A’, een vergiftiging door het teveel innemen van vitamine A. Het gaat alleen om de vitamine A uit dierlijke producten, en niet om de provitamine. Een teveel aan vitamine A komt niet zoveel voor, tenzij je heel veel lever eet of een hoge dosis van supplementen slikt. In lever zit de meeste concentratie vitamine A. Daarom wordt het zwangere vrouwen ook aangeraden om het eten van lever te vermijden tijdens de zwangerschap. Ook teveel leverpastei op brood kan tijdens de zwangerschap ernstige gevolgen hebben voor de baby.

Klachten bij teveel vitamine A (hypervitaminose A)

• Geen trek in eten
• Slecht zien en/of afwijkingen aan de ogen
• Hoofdpijn
• Misselijk
• Erg moe zijn
• Duizeligheid
• Spierpijn
• Haaruitval
• Rode en schilferige huid

Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH)

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van vitamine A die gezonde mensen dagelijks nodig hebben wordt aangeduid met ADH. Het is een aanbeveling van de Gezondheidsraad en zij hebben voor de meeste voedingsstoffen een ADH vastgesteld. Onderstaand tabel geeft de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van vitamine A weer:

Lees verder

• Acht verschillende vormen van het vitamine B-complex
• Wat is vitamine C en waarom hebben we het nodig
• De werking van vitamine D in het lichaam