Vulling van amalgaam of composiet: voor- en nadelen

Bij een gaatje in een tand of kies zal de tandarts allereerst het bedorven deel van de tand uitboren. Hierna wordt dit gebied vrij van bacteriën gemaakt, waarna het wordt opgevuld met een vulling. Voor de vulling heeft de tandarts de keuze uit vele materialen. Goud, porselein, amalgaam en composiet zijn de meestgebruikte materialen. Een 'typische' vulling, zoals de meeste mensen zich deze zullen voorstellen, is grijs/zilver van kleur. In dit geval is met amalgaam gewerkt. Steeds vaker komen echter witte vullingen voor. In dit geval heeft de tandarts voor composiet gekozen. Wat zijn de voor- en nadelen van deze twee verschillende vullingsmaterialen?

• Vulling van amalgaam of composiet?
• Voordelen van amalgaamvulling ('grijze vulling')
• Nadelen van amalgaamvulling ('grijze vulling')
• Voordelen van composietvulling ('witte vulling')
• Nadelen van composietvulling ('witte vulling')
• Conclusie: witte of grijze vulling?

Vulling van amalgaam of composiet?

De keuze tussen een amalgaam- of composietvulling wordt doorgaans in de volksmond vertaald tot de keuze tussen een grijze (of zilveren) dan wel een witte (of tandkleurige) vulling. Doorgaans, is dus door eenvoudigweg in de spiegel te kijken eenvoudig te zien welk soort vulling is gebruikt. Mocht u toch twijfelen, dan kan op de tandartsrekening achterhaald worden welk soort materiaal is gebruikt. De codes voor met amalgaam gemaakte vullingen beginnen namelijk met V7, terwijl de codes voor composietvullingen beginnen met V9.

Voordelen van amalgaamvulling ('grijze vulling')

Amalgaam wordt al meer dan honderd jaar gebruikt door tandartsen. Dit materiaal kent dan ook drie belangrijke voordelen.

Duurzaam

Amalgaamvullingen gaan lang mee, doorgaans 10-15 jaar, maar het komt ook voor dat amalgaamvullingen nóg langer meegaan. Dit geldt niet alleen voor kleine vullingen, maar ook voor vullingen die meerdere vlakken van een tand of kies afdekken. Zo blijkt uit onderzoek dat ongeveer de helft van alle grote amalgaamvullingen meer dan 11,5 jaar meegaat.

Sterk

Amalgaamvullingen zijn sterk, zodat zij ook geschikt zijn voor kiezen die zwaar belast worden tijdens het kauwen.

Goedkoop

Amalgaamvullingen zijn de goedkoopste vullingen.

Nadelen van amalgaamvulling ('grijze vulling')

Amalgaamvullingen worden echter steeds minder gebruikt, omdat dit vullingsmateriaal ook enkele belangrijke nadelen kent.

Gezondheidsrisico's van kwik: allergieën

Hoewel het zeer zelden voorkomt, zijn er enkele rapportages van mensen die allergisch zijn voor kwik (één van de materialen die wordt gebruikt in amalgaamvullingen). Naar schatting lijdt ongeveer 1% van de bevolking aan een kwikallergie. Voor hen is amalgaam geen geschikt vullingsmateriaal.

Betwiste gezondheidsrisico's: kanker, alzheimer, MS, etc.

Amalgaamvullingen, in het bijzonder het kwik in deze vullingen, worden al sinds de negentiende eeuw gelinkt aan ziektes en aandoeningen uiteenlopend van alzheimer, multiple sclerose (MS) en kanker tot psychische aandoeningen. Er is echter geen bewijs dat amalgaamvullingen daadwerkelijk in verband staan met één van deze ziektes. Weliswaar komt er enig kwik vrij uit amalgaamvullingen, maar dit is een minieme hoeveelheid waarvoor geen gezondheidsrisico's bewezen zijn.

Esthetisch onaantrekkelijk

Amalgaamvullingen zijn grijs van kleur waardoor zij goed zichtbaar zijn in een tand. Doorgaans wordt dit als lelijk beschouwd. Composietvullingen daarentegen hebben de kleur van de tand waarin zij worden geplaatst, zodat zij in het meest gunstige geval nauwelijks tot geheel niet zichtbaar zijn. Op de langere termijn kunnen amalgaamvullingen bovendien een grijze tint veroorzaken bij het omliggende tandmateriaal.

Vereist wegslijpen gezonde tanddelen

Zodat een amalgaamvulling goed kan blijven zitten, is het veelal nodig dat ook in gezond tandmateriaal wordt geboord om zo voldoende plaats en houvast te maken voor de grijze vulling.

Scheuren en (bot)fracturen

Amalgaam reageert veelal meer op temperatuurverschillen dan dat ander vullingsmateriaal doet. Als gevolg, kunnen er scheuren of fracturen ontstaan doordat amalgaam veel uitzet of krimpt.

Voordelen van composietvulling ('witte vulling')

De voordelen van een composietvulling zijn veelal het spiegelbeeld van de nadelen van een amalgaamvulling.

Geen gezondheidsrisico's

Er zijn geen wezenlijke gezondheidsrisico's bekend voor composietvullingen. Allergieën voor composietmateriaal komen voor, maar zijn relatief zeldzaam.

Esthetisch aantrekkelijker

Composietvullingen zien er beter uit doordat zij dezelfde kleur als de tand of kies hebben waarin zij worden geplaatst. Om deze reden wordt vooral bij gaatjes in voortanden vrijwel standaard voor witte vullingen gekozen. Wel kan het zo zijn dat witte vullingen in de loop der tijd verkleuren, zodat de esthetische voordelen (deels) verloren gaan.

Spaart tandmateriaal

Anders dan bij amalgaamvullingen, hoeft bij composietvullingen niet in gezond tandmateriaal worden geslepen. De witte vulling wordt namelijk aan de tand of kies 'geplakt', zodat geen extra ruimte gemaakt hoeft te worden voor houvast voor de vulling. Dit 'plakken' aan de tand of kies zorgt ook voor extra hechting zodat de tand of kies weer meer kracht krijgt (die nodig zal zijn bij met name het kauwen).

Nadelen van composietvulling ('witte vulling')

Witte vullingen kennen behalve voordelen ook enkele belangrijke nadelen.

Minder duurzaam

Witte vullingen gaan duidelijk minder lang mee dan grijze vullingen. De typische levensduur van een composietvulling is drie tot tien jaar. Met name grote vullingen en vullingen in kiezen die belangrijk zijn bij het kauwen gaan kort mee.

Duurder

Composietvullingen zijn duurder dan amalgaamvullingen.

Plaatsen vulling duurt langer

Het plaatsen van een composietvulling vereist meer handelingen van een tandarts dan bij een amalgaamvulling. Als gevolg, neemt het plaatsen van een witte vulling ook aanzienlijk meer tijd in beslag, tot aan twintig minuten extra per vulling. Wanneer composiet vulling wordt gebruikt voor inlays of onlays kunnen zelfs meerdere tandartsbezoeken vereist zijn.

Risico op afbreken

Bij composietvullingen bestaat het gevaar dat deze afbreken aangezien zij minder sterk zijn dan amalgaamvullingen. Om deze reden worden witte vullingen doorgaans niet gebruikt voor grote vullingen in kiezen.

Conclusie: witte of grijze vulling?

De bovenstaande discussie laat zien dat de keuze tussen een composiet- of een amalgaamvulling bestaat uit de afweging tussen, met name, duurzaamheid, kracht en prijs enerzijds en esthetiek en besparen van gezond tandmateriaal anderzijds. Bij kiezen zal doorgaans meer waarde worden gehecht aan kracht, terwijl bij voortanden esthetische overwegingen zwaarder zullen wegen. Bij de 1% van de bevolking die een kwikallergie heeft, is de keuze daarentegen snel gemaakt: zij kunnen beter geen amalgaamvulling nemen. Voor andere gezondheidsrisico's van amalgaam vullingen is daarentegen geen bewijs, zodat gezondheid verder geen relevante factor is bij de keuze tussen een grijze of een witte vulling.