Tandpasta: Werking en ingrediënten

De keuze aan soorten tandpasta is enorm. Niet alleen zijn er veel verschillende merken verkrijgbaar in de winkels, ook zijn er veel verschillende varianten per merk met elk weer andere kenmerken. Zo loopt het aanbod bijvoorbeeld uiteen van kindertandpasta tot tandpasta met een extra beschermende werking voor gevoelig tandvlees. Uit welke verschillende ingrediënten kunnen tandpasta’s bestaan en wat voor werking hebben deze ingrediënten?

Achtergrond tandpasta

Tandpasta wordt gebruikt voor het reinigen van het gebit en het bevorderen van de mondhygiëne. Naast het verwijderen van tandplak, kan het helpen tandbederf en een slechte adem tegen te gaan. Er zijn in de geschiedenis al veel aanwijzingen terug te vinden van vergelijkbare middelen. Zo werd er bijvoorbeeld in de Klassieke Oudheid gebruik gemaakt van een mengsel van onder andere verbrijzelde botten om de tanden te reinigen, en werd in de 18e eeuw zogeheten tandenpoeder gebruikt voor de reiniging van het gebit. Pas in 1936 werd tandpasta in Nederland verkocht en er zijn nog steeds veel ontwikkelingen zichtbaar op het gebied van smaak en functionaliteiten.

Werking van verschillende ingrediënten

Iedere producent van tandpasta gebruikt een groot aanbod aan ingrediënten. Toch zijn de ingrediënten van diverse soorten vaak in bepaalde categorieën onder te verdelen.

Schuurmiddelen (bijv. calciumcarbonaat)

Het meest voorkomende ingrediënt in tandpasta’s is vaak een polijstmiddel. Door middel van deze polijstmiddelen is het mogelijk om plak en andere resten van de tanden en kiezen te verwijderen. Deze middelen werken op zo’n manier dat ze plak kunnen verwijderen, maar niet het oppervlak van het gebit beschadigen. Voorbeelden van ingrediënten die je op de verpakking kunt herkennen als schuurmiddel, zijn calciumcarbonaat, aluminiumhydroxide en siliciumdioxide.

De hardheid van het menselijk gebit wordt vaak uitgedrukt met de schaal van Mohs. 1 is hierbij de laagst mogelijke hardheid (talk), terwijl 10 de hoogst mogelijk hardheid is (diamant). Het tandglazuur ligt op deze schaal op gemiddeld 5 Mohs. Tandplak heeft een veel lagere hardheid. De werking van schuurmiddelen is daardoor gebaseerd op het hebben van een hogere hardheid dan tandplak, maar een lagere hardheid dan tandglazuur om zodoende niet het gebit te beschadigen.

Schuimmiddelen (bijv. SLS)

Het is belangrijk dat tandpasta goed schuimt, omdat het zodoende gemakkelijker door de mond wordt verspreid en zodoende in contact komt met het gehele gebit. Om dit effect te verkrijgen, kan er schuimmiddel aan de tandpasta worden toegevoegd. Een voorbeeld van een schuimmiddel is SLS (natriumlaurylsulfaat). SLS werkt bovendien als oppervlakte-actieve stof en helpt daardoor met het verwijderen van vuil op het gebit.

Fluoride

Fluoride is een ingrediënt dat het gebit beschermt en zorgt dat tandbederf wordt tegengegaan door bijvoorbeeld beginnende gaatjes te voorkomen. De werking van fluoride is gebaseerd op de versterkende werking van fluoride op het tandglazuur. Hierdoor kunnen zuren en dergelijke uit voedsel en dranken minder goed doordringen. Fluoride wordt omschreven als een actief ingrediënt en een te hoge dosis kan gevaarlijk zijn. Daarom zijn er richtlijnen voor een maximale hoeveelheid van fluorides in tandpasta en is het belangrijk om tandpasta uit te spugen bij gebruik.

Smaakstoffen (bijv. menthol)

Bovendien worden er ook vaak smaakstoffen aan tandpasta toegevoegd om het gebruik prettiger te maken. De meest voorkomende smaakstoffen zorgen voor een frisse smaak, zoals pepermunt en menthol. Toch zijn er enorm veel smaakstoffen die gebruikt kunnen worden en dit zorgt bij ieder merk voor een unieke smaak. Bovendien zijn er ook tandpastasoorten met een meer fruitige smaak, zoals bijvoorbeeld vaak bij kindertandpasta’s wordt gezien.

Bevochtigers (bijv. sorbitol)

Andere stoffen die veel in de ingrediëntenlijst terug te vinden zijn, zijn de zogeheten humectants. Het is belangrijk dat tandpasta een bepaalde consistentie heeft en deze stoffen zorgen ervoor dat deze consistentie behouden wordt. Voorbeelden van humectants zijn sorbitol en glycerine.

Specifieke soorten tandpasta

Doordat er veel diverse merken en varianten tandpasta zijn, zijn er uiteraard veel combinaties van bovenstaande ingrediënten en andere hulpstoffen mogelijk. Toch staan er bepaalde ingrediënten centraal in bepaalde soorten tandpasta. Tandpastavarianten die speciaal gericht zijn op anti-cariës, bevatten extra fluoride of soortgelijke middelen om zodoende het tandglazuur te versterken. Whitening tandpasta daarentegen bevatten vaak extra polijstmiddelen zoals calciumbicarbonaat om zodoende de originele kleur van het gebit weer zichtbaar te maken. Kindertandpasta's bevatten vaak weer minder fluoride, omdat het inslikken van grote hoeveelheden fluoride negatieve gevolgen met zich mee kan brengen.