Waarom de zon goed voor je is

Mensen worden via allerlei media maar ook onderling veelvuldig gewaarschuwd voor het vertoeven in de zon. De zon kan slecht zijn voor je huid, je huid kan bij een lange zit in de zon verbranden en erg veel zon op je huid kan uiteindelijk huidkanker veroorzaken. Dit is allemaal waar, maar er zijn ook genoeg argumenten waarom je – met een goede bescherming – juist wel in de zon zou moeten willen vertoeven. Er zijn tal van redenen te bedenken, waarom de zon erg goed voor je is.

De heerlijke zon

We kunnen de zon niet wegdenken uit ons bestaan. Zonder zon kunnen mensen, dieren en planten niet leven. De zon schijnt doorlopend en mede door de zon is er leven op aarde mogelijk. Afhankelijk van hoe iedere plek op de aarde ten opzichte van de zon staat, is het er dag (zonlicht) of nacht. De zon is het grootste hemellichaam in dit zonnestelsel en de aarde past pakweg één miljoen keer in de zon. De straal* van de zon is bijna twee keer zo groot als de afstand tussen de aarde en de maan.

* De straal van de zon is de afstand van een willekeurig punt op de rand van de bol/zon tot het middelpunt.

Griekse astronomen dachten eerst dat de zon ook een planeet was en om de aarde draaide. Op het moment dat daar een astronoom vanaf stapte en de zon als middelpunt van de kosmos zag, werd hij opzij geschoven door grote namen als Plato, Aristoteles en later Ptolemaeus. Het duurde tot de 18e eeuw toen Copernicus het huidige model neerlegde en dit erkend werd.

De zon in huis halen

We zeggen weleens ‘de zon in huis halen’. Hoewel dit in letterlijke zin natuurlijk niet kan, gaat dit spreekwoord over de zonnestralen die de woning bereiken via de ramen en een vrolijkere stemming teweeg kunnen brengen. Het spreekwoord staat ook voor het hebben van een opgeruimd karakter, je huis een prettige leefomgeving maken en je er goed in voelen.

Overigens is in letterlijke zin de zonnestralen in huis halen voor de meeste mensen weer niet wenselijk. Het huis kan te veel opwarmen en dan wordt de ventilator of airco in werking gesteld. Dit heeft weer te maken met het gegeven dat in het Nederlandse landschap alles door moet blijven gaan. Dat wil zeggen: de meeste westerlingen zijn altijd druk. Denk hierbij aan werken en carrière maken, sociaal leven, sporten en het gezin. Wil je het hele pakket goed kunnen managen, dan moet er minimaal een redelijk tempo in je dagindeling zitten.

Zoals in veel zuidelijker gelegen landen heel gebruikelijk is, gaat het tempo op de warmste uren van de dag omlaag. Hoewel je minder ‘last’ van de warmte van de zon hebt, ben je dus per saldo ook minder productief. Dat past echter weer niet goed in het drukke schema van de meeste westerlingen.

De voordelen van de zon

Je kunt het ook leren anders te bekijken en niet als uitgangspunt het drukke leven nemen; het drukke leven waarin zoveel moet. Dit zien we met name bij westerlingen. Bekijk het eens vanuit het oogpunt dat het leven komt zoals het komt. Dat kan je bijvoorbeeld doen door simpelweg te genieten van de zon op het moment dat deze zich laat zien. Wat kan het voor je betekenen als je – goed beschermd natuurlijk – de zon opzoekt?

Ontspannend

Om te beginnen dat drukke leven op een iets rustiger tempo zetten. Iedere vorm van warmte heeft een ontspannende werking. Het zorgt niet alleen voor ontspannen spieren, maar ook je hersenen ontspannen. Slechts even je hoofd buiten de zon laten ervaren, geeft direct een ontspannen gevoel. Vaak is zo’n vijftien minuten al genoeg.

Vrolijk en energievol

De meer ontspannen mens is over het algemeen vrolijker. Daar komt bij dat de zon, die licht op je huid prikt, als een soort genotsprikkel aanvoelt. De zon stimuleert namelijk het beloningssysteem in ons brein. Tegelijkertijd worden er de bekende hormonen endorfine en dopamine aangemaakt. Dit noemen we ook weleens de happy-hormonen. Verder maken we vitamine D aan en dat is weer belangrijk voor hoe je je voelt. Kortom, de zon maakt je vrolijk en geeft je energie.

Overigens zorgt het hormoon endorfine er ook voor dat je schildklier en je pijnappelklier gestimuleerd worden. Dit geeft je vervolgens weer meer energie.

Socialer
Het prettige ontspannen gevoel dat de zon je geeft, wil je met mensen delen. Je staat meer open voor mensen, je ‘ontvangt’ als het ware meer van de ander en dat maakt dat je ook eerder geneigd bent of het gevoel hebt iemand te helpen als dit nodig is. Je bent dus net even wat socialer.

Verder wordt in je hersenen de insula gestimuleerd. Dit gebied in de hersenen heeft een sterke koppeling met sociale warmte. Dit maakt ook dat je mensen eerder sympathiek vindt.

Verliefd en libido

Het wordt weleens gezegd, maar inmiddels is het ook wel gebleken dat de zon effect heeft op het verliefd worden. Bij mannen meer nog dan bij vrouwen en dit heeft te maken met het gegeven dat zonlicht effect heeft op het testosterongehalte (en dat hebben mannen nu eenmaal meer dan vrouwen). Er wordt ook meer van het hormoon serotonine aangemaakt en dit versterkt weer je seksdrive.

Gewicht

De zon heeft ook effect op je gewicht, zij het in beperkte mate. Dit zit hem in het gegeven dat je lichaam door de warmte meer moet ‘werken’ om de interne airco werkende te houden. Er moet dus meer bloed door het lichaam gepompt worden om het teveel aan warmte kwijt te raken. Daarmee is je interne verbranding dus iets hoger.

Bloeddruk

Nitrische stikstof komt in het bloed als je zonlicht binnenkrijgt. Dit kan weer een verlagend effect hebben op je bloeddruk, dat weer goed is om je kans op problemen met hart en bloedvaten te verkleinen. Normaal gesproken heeft het zeker tot één uur nadat je uit de zon gekomen bent effect. Echter, beter nog is minimaal driemaal per week de zon even op te zoeken, dan houdt het effect langer aan.

Slapen

Je bent met de zon eerder wakker en fit in de ochtend. Dit heeft te maken met het gegeven dat als de zon al op is (het licht valt immers door de ramen naar binnen) en jij nog in bed ligt, de productie van melatonine al afneemt. Je komt vervolgens in een lichtere slaap voordat je wakker wordt.

Overigens is het ook zo dat als je overdag zonlicht opdoet je ’s nachts beter slaapt. Dit heeft te maken met het gegeven dat je lichaam reageert op de grote hoeveelheid zon die het lichaam gedurende de dag opgedaan heeft. Dit zet je slaap-waakritme als het ware in één klap op scherp.

Botten, spieren en weerstand
Zonlicht simuleert de productie van vitamine D en dat zorgt er onder meer voor dat calcium gemakkelijker door het lichaam wordt opgenomen. Dit heeft tot gevolg dat je sterkere botten krijgt en dat de spieren gestimuleerd worden. Dit lichaamsproces stopt echter zodra de huid rood begint te worden.

Je immuunsysteem draait ook beter met zonlicht. Ook dat komt door de aanmaak van vitamine D wat weer een antimicrobieel eiwit in de witte bloedcellen aanmaakt. Dit eiwit beschermt het lichaam tegen allerlei virussen en bacteriën.

Weetjes over de zon

De zon wordt veel beschreven en levert soms misverstanden op. Enkele weetjes die vaststaan en geen misverstanden meer op kunnen leveren:

• Ook als je stevig zonnebrandcrème op je huid smeert, maakt je nog steeds vitamine D aan.
• Melatonine, een organisch pigment – waar je die mooie bruine kleur van krijgt – is eigenlijk slechts bescherming van de huid. De opperhuid bestaat grotendeels uit keratinocyten en dat vormt een soort pantser.
• Zeker tachtig procent van de UV-stralen komt tot zo’n dertig centimeter in het water. Je moet dus dieper gaan, wil je in het water beschermd zijn.
• Zodra een tube of fles zonnebrandcrème open is, blijft deze nog pakweg één jaar goed, daarna neemt de werking van de stoffen af.

Tot slot

De zon is lekker en de zon brengt veel meer met zich mee dan we ons vaak realiseren. Toch is en blijft een goede bescherming van huid en hoofd essentieel om verantwoord langer de zon in te gaan. Ademende kleding en hoofddeksels en natuurlijk regelmatig smeren is het beste en dan kan je ook met enige verantwoording de voordelen van de zon toelaten.