Tevredenheids- en geluksgevoel, nader bekeken en bereikbaar?

Tevredenheids- en geluksgevoel, nader bekeken en bereikbaar? Tevredenheids- en geluksgevoel zijn twee aspecten van subjectief welzijn. Hoewel ze met elkaar verband houden, kunnen ze van elkaar worden onderscheiden. Hersenstofjes blijken bij deze gevoelens een grote rol te spelen. Verschillende onderzoeken geven aan dat ongeveer 50 procent is aangeboren en dat van de overige 50 procent een groot deel bereikt kan worden door er zelf aan te werken. Om na te gaan of er sprake is van een positief tevredenheids- en/of geluksgevoel wordt aan deelnemers, in wetenschappelijke onderzoeken, gevraagd om op een schaal van 1-10 aan te geven in hoeverre men zich tevreden of gelukkig voelt.

Tevredenheids- en geluksgevoel


Tevredenheids- en geluksgevoel

Tevredenheidsgevoel is het gevoel dat je hebt over hoe je nu leeft en hoe je het zou willen. Als dit zoveel mogelijk overeenkomt dan ben je tevreden.
Geluksgevoel is een sterk positief gevoel. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt in een algemeen geluksgevoel en een specifiek geluksgevoel.
  • Een algemeen geluksgevoel wil zeggen dat je het leven als zinvol ziet, lekker in je vel zit en goed functioneert.1 Hoewel er momenten kunnen zijn dat het allemaal niet meezit blijft het algemene positieve gevoel toch overheersen.
  • Een specifiek geluksgevoel ontstaat door een gebeurtenis, bijvoorbeeld het winnen van een loterij, het behalen van een goed cijfer, het scoren in een wedstrijd, verliefdheid. Het zijn geluksmomenten. Deze gevoelens zijn eindig.

Zowel tevredenheids- als geluksgevoel wordt wel samengevat als het gevoel van subjectief welzijn of ook wel als levensvoldoening 2 Hoewel geluksgevoel en tevredenheidsgevoel met elkaar in verband staan, belichten zij ieder een ander aspect van welzijn.

Harm verloor sinds twee maanden zijn partner. Hem werd gevraagd op een schaal van 1-10 aan te geven hoe zijn geluks- en tevredenheidsgevoel is. (1 is laag en 10 hoog) Zijn geluksgevoel waardeert hij momenteel met een 5 ("ik voel me niet prettig, ervaar de zin van alles niet"). Zijn tevredenheidsgevoel waardeert hij met een 7,5 ("ik heb het financieel goed, een auto, een huis").3

Tevredenheidsgevoel

Tevredenheidsgevoel wil zeggen: in hoeverre komen de huidige en wenselijke situatie overeen. Het kan worden gemeten door mensen te vragen hoe ze op een schaal van 1-10 zich voelen met betrekking tot levensaspecten als:
  • gezondheid,
  • uiterlijk,
  • financiën,
  • uitgaansmogelijkheden
  • woning waarin ze wonen;
  • buurt waarin ze wonen;
  • hoeveelheid vrije tijd;
  • vrienden- en kennissenkring;
  • werk

Het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) heeft in een grootschalig onderzoek onder andere de volgende vragen gesteld:
Hoe tevreden bent u met uw woning? En met de buurt waarin u woont? Hoe tevreden bent u met de manier waarop u uw tijd besteed? Hoe tevreden bent u met uw financiële situatie. En met uw persoonlijke relaties?
Hoe meer aspecten als tevreden worden gescoord hoe meer er sprake is van algemene tevredenheid. Men kan bijvoorbeeld ontevreden zijn met de woning maar tevreden met de relatie, gezondheid, vrije tijd enz.

Algemeen geluksgevoel

Het CBS heeft ook het (algemene) geluksgevoel onderzocht door ondervraagden de volgende vraag voor te leggen:
In welke mate vind je jezelf een gelukkig mens? Op een schaal van 1 tot en met 10 kan dit worden aangegeven. Hierbij staat 1 voor ‘volledig ongelukkig’ en 10 voor ‘volledig gelukkig’.

Het onderzoek werd in 2016 afgenomen onder 7500 Nederlanders ouder dan 18 jaar. Hieruit blijkt dat 88 procent zich gelukkig zegt te voelen, Ze scoren op de schaal 1-10 tussen de 7 en 10 wat door het CBS als gelukkig wordt weergegeven.4 De CBS geluksmeter geeft als gemiddelde 7.1 aan.5 Van de 12- tot 25-jarigen geeft zelfs 90 procent aan gelukkig te zijn en 89 procent is tevreden met het leven dat men leidt. Slechts 2 procent is ongelukkig of ontevreden 6. De cijfers blijken in vergelijking met voorgaande jaren vrij stabiel te zijn.

De kanttekening die hierbij gemaakt kan worden is in hoeverre geluksgevoel en tevredenheidsgevoel hier niet door elkaar lopen.

Specifiek geluksgevoel

Stel dat we geluksgevoel op een schaal met de cijfers 1 -10 kunnen uitdrukken. Achmed drukt zijn algemene gevoel van welzijn bijv. uit met een 6. Op het moment dat hij slaagt voor zijn rijbewijs ervaart hij een sterke aangename sensatie waardoor hersenstofjes de score omhoog doen schieten naar 8 of 9. Een tijdje blijft dit geluksgevoel, maar op een gegeven moment ebt het weg en zakt de score weer naar 6, zijn normale gevoel van welzijn.

De invloed van hersenstofjes

Er zijn verschillende hersenstofjes die een rol spelen bij het verkrijgen van positieve gevoelens, zoals
  • dopamine,
  • endorfine
  • oxytocine
  • fenylethylamine

Een of meer van deze stofjes kunnen bij bepaalde gebeurtenissen erg actief worden, wat ons een prettig gevoel geeft. Als we bijvoorbeeld een beloning ontvangen dan wordt dopamine actief, intensief sporten kan endorfine activeren, bij knuffelen wordt oxytocine aangemaakt en bij verliefdheid fenylethylamine.

Als we in een rustige situatie zijn dan zullen de stofjes minder of niet actief zijn. Ook dan kunnen we ons wel prettig voelen maar dat heeft meer te maken met een aangeboren basisstemming. Het stofje serotonine speelt hierbij een rol. Bij een algemeen positief geluksgevoel is voldoende van dit stofje aanwezig. Als er te weinig serotonine wordt aangemaakt kan dat leiden tot depressie of somberheid.

In hoeverre is tevredenheids- en geluksgevoel aangeboren?

In hoeverre tevredenheids- als geluksgevoel is aangeboren is door verschillende onderzoekers onderzocht. De Amerikaanse psycholoog Lykken 7 publiceerde in 2007 een onderzoek waaruit bleek dat het tevredenheidsgevoel voor bijna 50 procent is aangeboren.

Geluksgevoel blijkt ook deels genetisch bepaald te zijn. Dit bleek uit een grootschalig internationaal, in 2016 gepubliceerd, onderzoek onder 298000 deelnemers.8 Biologisch psychologe Meike Bartels concludeert, o.a. na tweelingenonderzoek, dat 40 procent van geluksgevoel is aangeboren.9 Zij beschrijft dat er zelfs een gen gevonden is dat van invloed is op geluksgevoel. Amerikaans onderzoek (2011) onder 2500 deelnemers noemt de lange variant van het gen 5-HTT. Dit gen reguleert het transport van serotonine in de hersenen, op efficiënte wijze.10

In het onderzoek van Lykken werden 732 paar eeneiige tweelingen – die in genetisch opzicht aan elkaar gelijk zijn – vergeleken met 765 paar twee-eiige tweelingen, die genetisch minder gelijk zijn. Eeneiige tweelingen bleken wat tevredenheidsgevoel betreft veel vaker met elkaar overeen te komen dan twee-eiige tweelingen. Hij stelt dat tevredenheidsgevoel voor bijna 50 procent genetisch bepaald is. Negen jaar werden de tweelingen opnieuw onderzocht. Hieruit bleek dat het tevredenheidsgevoel vrij stabiel was.

Kunnen we geluks- en tevredenheidsgevoel nastreven?

In het boek ‘De maakbaarheid van geluk’ stelt de onderzoekster Sonja Lyubomirsky dat geluk voor 10% wordt bepaald door omstandigheden en voor 40% door doelbewuste acties. Ze geeft aan dat geluk voor een groot deel door ons zelf valt te beïnvloeden.11

Omstandigheden die geluk beïnvloeden hangen sterk samen met gezondheid. Een gezond leven maakt gelukkig en gelukkig zijn heeft invloed op de gezondheid. Dat effect is twee keer zo sterk. Gemiddeld daalt het geluksgevoel, volgens onderzoek, als men aan kinderen begint 12.

Hetzelfde geldt voor tevredenheidsgevoel. Ook dat is te beïnvloeden. Enkele mogelijkheden: Probeer de kloof tussen de huidige situatie en de wenselijke situatie niet te groot te houden. Het stellen van kleine bereikbare doelen kan helpen. Door je met anderen te vergelijken kun je ontevreden worden, het is zinvoller om te relativeren. Ook aan te bevelen is om elke dag één ding te bedenken waar je tevreden mee bent en dit uit te vergroten.

Hoe kunnen we geluksgevoel nastreven?

Doelbewuste acties om geluk na te streven wordt in veel boeken die gaan over positief denken beschreven. Van Hees noemt, na uitgebreid literatuuronderzoek, drie doelbewuste acties die van belang zijn bij het nastreven van geluksgevoel. Hij vat ze samen onder de letters D.O.M. (Doelen, Oplaadpunten en Mensen)13
  • Doelen. Het nastreven van doelen geeft het leven zin. Doelen kunnen kleine, behaalbare doelen zijn of doelen die verder weg liggen en niet direct te behalen zijn. Voorbeelden van behaalbare doelen: iedere dag een half uur hardlopen of een tentamen voorbereiden. Verder weg liggende doelen: een prestatieloop doen van bijvoorbeeld 15 km, een diploma behalen
  • Oplaadpunten. Ze zijn belangrijk om stress te verminderen. Dat kan zijn een potje tennis, een museum bezoeken een boek lezen, tv kijken, een ontspannend gesprekje met een kennis, vriend of partner.
  • Mensen. Hierbij moet gedacht worden aan het hebben en onderhouden van contacten met vrienden, familie en collega’s. Een grapje maken en elkaar af en toe een complimentje geven kunnen een prettig gevoel geven.

Kanttekening

Tevredenheids- en geluksgevoel hangen samen maar zijn niet hetzelfde. Verschillende onderzoekers geven aan dat beide voor ongeveer 40 to 50 procent maakbaar zijn. Veel boeken over positief denken geven mogelijkheden aan. Als kanttekening moet worden gemaakt dat bepaalde hersenstofjes die hierbij van belang zijn van nature niet bij ieder in voldoende mate aanwezig kunnen zijn. Van nature depressieve mensen zullen dan medicatie nodig hebben.
© 2017 - 2024 J-dewilde, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat doet lachen voor je lichaam en geestWat doet lachen voor je lichaam en geestIedereen lacht, de ene meer de ander minder en ook de manier waarop we lachen is heel divers. Denk aan de volle buiklach…
5-HTP: directe opname door hersenen en toename serotonine5-HTP: directe opname door hersenen en toename serotonineDe hoeveelheid serotonine in het lichaam bepaalt de stemming en tevredenheid van de mens. Door toedoen van spanningen of…

Overgewicht en obesitas: definitie, gevolgen en behandelingOvergewicht en obesitas: definitie, gevolgen en behandelingOvergewicht en obesitas komen in Nederland steeds vaker voor. Overgewicht betekent overmatige ophoping van vet in het li…
Luchtbevochtiger voorkomt droge huid en andere klachtenLuchtbevochtiger voorkomt droge huid en andere klachtenZowel in huis als buitenshuis is een bepaald vochtpercentage van de lucht ideaal. Maar buitenshuis is daar niets aan te…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Mohamed1982eg, Pixabay
  • 1. Bartels, M. (2014) Geluk is niet gewoon, oratie vu Amsterdam
  • 2. Veenhoven, R. Erasmus Universiteit Rotterdam https://personal.eur.nl/veenhoven/interviews/ _
  • 3. Interview met oudere man die partner onlangs verloor (2017)
  • 4 CBS: Bijna 90 procent zegt zich gelukkig te voelen https://www.cbs.nl.nieuws 2017/12
  • 5. CBS Geluksmeter https://www.cbs.nl. innovatie.project
  • 6. CBS:.Welzijn van jongeren: geluk en tevredenheid met het leven onder jongeren van 12 tot 25 jaarhttps://www.cbs.nl/.../welzijn-van-jongeren-geluk-en-tevredenheid
  • 7. Lykken, D.,T.The Heritability of Happiness University of Minnesota http://www.psych.umn.edu/psylabs/happness/hapindex.htm
  • 8. Aysu Okbay, A (2016) e.a.Genetic variants associated with subjective well-being, depressive symptoms, and neuroticism identified through genome-wide analyses Nature Genetics 48, 624–633
  • 9. Bartels, M. (2014) Geluk is niet gewoon, oratie, VU Amsterdam
  • 10. De Neve, J-E., (2011) Functional polymorphism (5-HTTLPR) in the serotonin transporter gene is associated with subjective well-being: evidence from a US nationally representative sample Journal of Human Genetics (2011) 56, 456–459
  • 11. Lyubomirsky. S., (2008) The how of happiness, The Penguin Press, USA
  • 12. zie 2
  • 13. Van Hees, P., (2016) Geluk is D.O.M. uitg. Boekerij, Amsterdam
  • Andere nageslagen bronnen:
  • Harari, Y, N. (2017, 16e druk) Sapiens, een kleine geschiedenis van de mensheid, uitg. Thomas Rap, pag. 403-425
  • Op you tube lezingen van Meike Bartels, Universiteit van Nederland. Te vinden via google:: Meike Bartel you tube
J-dewilde (79 artikelen)
Gepubliceerd: 11-12-2017
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 17
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.