Verander je denken d.m.v. RET

In de Rationeel Emotieve Therapie (RET) gaat men ervan uit dat je gevoelens samenhangen met de manier waarop je tegen gebeurtenissen in je leven aankijkt. Het zijn niet de gebeurtenissen, waardoor je depressief, last van somberheid of angsten hebt, maar je irrationele gedachten over jezelf, je leven en de gebeurtenissen in je leven. Door middel van Rationeel Emotieve Therapie kun je je irrationele gedachten vervangen door rationele gedachten, en dit is effectief om depressies e.d. te bestrijden. Er zijn in de rationeel emotieve therapie een aantal irrationele gedachten die vaak voorkomen. Deze veel voorkomende irrationele gedachten gaan we bekijken en we zetten er per gedachte een rationele visie tegenover.

'Ik vind het heel belangrijk dat ik door iedereen aardig gevonden word. Anders zal er wel iets met me mis zijn.'

Het is niet rationeel om te denken dat iedereen je aardig kan vinden. Het is nu eenmaal zo dat er altijd mensen zijn die je niet aardig vinden. Zelf vind je ook niet iedereen aardig. Dat kan en dat mag. Niet iedereen denkt op dezelfde manier en iedereen komt weer op een andere manier over op een ander. Gelukkig maar, we zijn allemaal dan ook unieke exemplaren. Het is dus rationeel om er rekening mee te houden dat er in je privéleven en beroep altijd mensen zijn die je niet aardig vinden. Er zijn verschillende redenen waarom mensen je niet aardig vinden:

• je bent hun meerdere
• je ziet er beter uit
• anderen mogen je graag
• je bent intelligenter
• je gedraagt je anders
• je hebt meer succes bij het andere geslacht
• ze hebben bijna aan iedereen een hekel, dus ook aan jou
• je doet ze aan iemand denken uit hun verleden, waarmee ze geen goede ervaringen hadden

Het is dus heel jammer, om je vast te pinnen op nu juist diegenen die jou niet aardig vinden. De reden dat iemand je niet aardig vindt ligt meestal bij diegene zelf, zoals je ziet. Stel je voor dat je bij iedereen geliefd zou zijn. Dit legt wel een druk op je, want dan zou je angst hebben om uit de gratie te vallen, of om een misstap te maken. Deze irrationele gedachte leidt tot subassertiviteit. Want omdat je aardig gevonden wilt worden, is het moeilijker om voor je mening uit te komen, en ook om jezelf te laten zien zoals je bent. Het leidt niet tot vrijheid. Rationeel is het om te bedenken dat je niet met iedereen evengoed overweg kunt, en ook niet iedereen met jou. Bedenk dat je zelf ook weleens over een ander onredelijk denkt. Ga om met degenen waarmee er wel wederzijdse sympathie is.

'Ik mag geen fouten maken, anders klopt er iets niet met me/anders val ik door de mand.'

Door deze irrationele gedachte, kun je een ongezond perfectionisme en faalangst ontwikkelen. Wanneer je jezelf afhankelijk maakt van je prestaties, houd je dit niet vol. Vroeg of laat ga je de mist in. Iedereen maakt fouten, jij ook. Ook kun je het verwachtingspatroon dat je naar jezelf toe hebt, naar anderen toehebben. Dit leidt tot teleurstellingen. Iemand kan een blunder maken, maar dat wil niet zeggen dat diegene als mens een sukkel is. Het is rationeler om te weten van jezelf waar je grenzen liggen. Het is okee om zwakke kanten te hebben, en daar mag je ook voor uitkomen. Sterke kanten heb je toch immers ook. Het gaat erom dat je je best doet.

'Sommige mensen zijn slecht en zouden hiervoor gestraft moeten worden.'

Je zegt dus eigenlijk dat mensen slecht zijn om hetgeen ze doen. Volgens de RET moeten we geen mensen veroordelen om de dingen die ze doen. Je kunt niet bepalen wat goed en wat slecht is, en zo jouw norm als norm laten gelden. Dat is niet rationeel. Mensen hebben door hun opvoeding, cultuur, ervaringen een eigen patroon van normen en waarden gekregen. Nu zijn de meeste mensen van nature een beetje wraakzuchtig. Als iemand ons een streek levert, willen we hem dat betaald zetten. Het geeft ons bevrediging, alleen al om er over na te denken. Maar logisch is het niet, het leidt alleen tot agressie, spanning en frustratie. Je verandert mensen niet met je wraak. Het is rationeler om mens en gedrag te scheiden, zo zul je je minder aan mensen ergeren. Je geeft ze meer ruimte en kunt ze makkelijker accepteren. Mensen voelen vaak wel aan wie veroordelend van aard zijn. Het kan een reden zijn dat men iemands gezelschap mijdt.

'Ik kan er niet tegen als de dingen anders lopen dan dat ik wil.'

Dit heeft te maken met je frustratie gehalte. Bij een laag frustratie gehalte, is het moeilijk te verkroppen dat dingen anders gaan dan gepland. Maar tegenslagen horen bij ons dagelijkse leven. We hebben niet alles onder controle. Je ergernis dat dingen anders verliepen, beïnvloedt je gevoel en emoties heel negatief. Rationeler is het dus om in te zien dat het geen ramp is en rekening te houden met tegenslagen. Je kunt ook stilstaan bij de reden dat er tegenslag was (misschien kun je er een volgende keer iets mee, zo niet, jammer dan).

'Het ligt eigenlijk nooit aan mij als dingen misgaan. Ik kan er niets aan doen.'

Heel veel mensen geven de schuld aan de omstandigheden of andere factoren. Het is niet eerlijk om er niet voor uit te komen dat je een aandeel had in het misgaan van iets. Bovendien maakt deze houding dat je een verdedigende rol aanneemt tegenover de buitenwereld (it wasn't me!) en ontloop je je verantwoordelijkheid. Wanneer je doorgaat met zo'n houding sta je je persoonlijke groei in de weg, en het maakt je niet geliefder. Maar ook kun je je slachtoffer gaan voelen en zelfmedelijden krijgen. Tot op zekere hoogte kan iedereen sturing geven aan zijn leven, je wordt niet willoos meegenomen door de gebeurtenissen om je heen. Ken je grenzen, krijg controle over je leven, maar binnen je mogelijkheden.

'Ik moet altijd tot het uiterste bedacht zijn op allerlei soorten narigheid.'

Door deze gedachte, heb je eigenlijk geen leven. Want een ongeluk zit in een klein hoekje op deze manier en ieder kuchje kan een fatale ziekte zijn. Iedereen wil je een loer draaien. Deze irrationaliteit leidt tot somberheid en pessimisme. Ook lijken deze gedachten ook inderdaad onheil af te roepen. Pessimisten raken inderdaad in allerlei ongewenste situaties verzeild. Het is energievretend, en als er echt iets gebeurd, heb je geen energie meer om er goed mee om te gaan. Het is rationeel om in alle redelijkheid rekening te houden met bepaalde tegenslagen en risico's. En het ook weer los te laten.

'Ik moet alle verantwoordelijkheden en moeilijkheden uit de weg gaan, zo doe ik ook niets fout.'

In zekere zin is dit waar. Want het is moeilijk om iets fout te doen als je moeilijkheden uit de weg gaat. Het probleem is echter, dat je jezelf steeds zwakker maakt door dit te doen. Je zelfvertrouwen krijgt geen kans om zich te ontplooien. Dat is niet goed voor je zelfbeeld. Je bent ook niet weerbaar. En geliefd maak je er niet mee door de kantjes ervan af te lopen. Het is rationeel om problemen te leren zien als een uitdaging, zo kun je laten zien wat je in je mars hebt. Door problemen aan te gaan krijg je meer zelfvertrouwen en het zet je in een positieve spiraal.

'Ik ben afhankelijk van anderen. Alleen stel ik niets voor.'

Je zelfwaardering is minimaal. Als je jezelf niet waardeert, moet je niet verwachten dat een ander dat wel doet. De mens is een sociaal wezen en tot op zekere hoogte zijn we inderdaad afhankelijk van anderen. Maar het is problematisch wanneer je denkt dat je nooit op een zelfstandige manier iets kunt ondernemen of besluiten. Rationeel is het om te bedenken hoe je iets kunt ondernemen zodat je minder afhankelijk van anderen wordt. Dit vergt oefening en verlies van een stukje veiligheid. Maar daar staat tegenover: je verwerft zelfvertrouwen.

'Ik heb een rotverleden.'

Deze irrationele gedachte is erg ondermijnend. Dit is ook in de trant van: zo ben ik nu eenmaal, daar is niets meer aan te veranderen. Op deze manier heb je geen geloof in veranderingen van jezelf of van anderen. Het leidt ook tot passiviteit in het leven en de slachtofferrol. Energie krijg je niet van deze houding. Je legt je neer, bij iets wat wel degelijk te veranderen is. Je kunt beginnen met anders nadenken over jezelf en de wereld om je heen. Niet teneergeslagen zijn, en geen deprimerende uitzichtloze gedachten hebben. Rationeler is het dus om een actieve houding te verwerven.

'ik voel me altijd zo betrokken bij de ellende van anderen.'

Dit lijkt heel menslievend en nobel. Maar veel mensen houden zich bezig met de problemen van anderen om zodoende hun eigen problemen te verdoezelen. Misschien trek je je de problemen van anderen echt aan puur uit betrokkenheid. Maar dit staat een gezond beoordelingsvermogen in de weg en werkt medelijden in de hand. Rationeel is het om na te gaan wat je voor de ander kunt doen, en tevens wat de ander zelf kan doen om zijn/haar problemen op te lossen.

'Ik moet voor ieder probleem een oplossing zien te vinden.'

Voor sommige problemen is geen oplossing, althans niet zo één twee drie. Deze gedachte maakt dat je veel nadenkt over problemen, je wilt immers tot goede oplossingen komen. Ook kun je hierdoor een controlefreak worden, een dwangmatig persoon. Rationeler is het om je probleem concreet te analysteren en op een gezonde manier na te gaan wat je zelf kunt doen. Maak een besluit, hak een knoop door. En accepteer het wanneer het toevallig een niet zo goed besluit is geweest. Je hebt je best gedaan.

'Ik kan niet leven met onzekerheden.'

Sommigen willen zich helemaal indekken tegen allerlei mogelijke risico's. Besluiten worden genomen, nadat ze tot in de puntjes en van alle kanten zijn bekeken. Men eet supergezond, neemt vitaminepillen, sport, hebben allerlei verzekeringen, hun kinderen hebben valhelmpjes op de fiets en een avontuur beleven is er niet bij. Ook hier is sprake van een laag frustratie gehalte. Dat is heel jammer, want ondanks alle inspanningen is het niet mogelijk om maximale zekerheid te krijgen. Het leven is vol onzekerheden en onvoorspelbaarheden. Veel rationeler is het om door oefening je frustratie tolerantie te vergroten. Dit kun je doen door bewust risico's te maken. Dit zal eerst onveilig voelen, maar het went.