De lange weg naar genezing

De zegswijze luidt: "De aandoening of kwaal komt te paard en gaat te voet", waarmee maar gezegd wil zijn dat ieder gezond mens overvallen kan worden door een plotseling optredende aandoening of een zich vrij snel openbarende ziekte of kwaal. Al hoopt men vervolgens op een spoedig herstel, het genezingsproces vergt daarentegen vaak de nodige tijd. Zeker na een hartklepoperatie.

Tweeledige genezing

Na een zo intensieve ingreep als een hartklepoperatie volgt een langdurig genezingsproces dat zich zowel op het lichamelijke als ook op het geestelijke vlak voltrekt. Na de operatie is de herstellende verzwakt en daardoor sneller vatbaar voor infecties, kou, verkoudheid en griep. Het is derhalve raadzaam om de eerste weken binnen te blijven en contacten met zieken (vooral met kinderen) zo veel mogelijk te vermijden. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal hebben de meeste mensen tijd nodig om van de operatieve ingreep te herstellen. Alles moet langzaam maar zeker op zijn plaats vallen. Veel familieleden, kennissen, vrienden of anderen uit de omgeving van de herstellende, kunnen er misschien te snel van uitgaan dat de ex-patient alles weer aankan en dat men hem niet meer hoeft te ontzien. Daarbij wordt dilwijls vergeten dat een mogelijk voorspoedig herstel in de eerste weken niet altijd meteen door zal zetten. Vaak hebben herstellenden na een hartklepoperatie nog maandenlang last van vlug optredende moeheid. Immers het hele lichaam moet nog wennen en zich aan de nieuwe toestand aanpassen.

Opmerking
Het is verstandig om problemen die zich in de genezingsfase voordoen te bespreken. Niet alleen met de huisarts en de cardioloog, maar ook tijdens de revalidatie. Het is nu eenmaal niet voldoende wanneer de herstellende van medici of therapeuten te horen krijgt dat de operatie in technisch opzicht geslaagd is. Iedere van een operatie herstellende mag serieuze aandacht verwachten voor klachten die na de operatie optreden of die blijven bestaan.

Invloed van de operatie op de stemming

Meestal heeft een geslaagde operatie ook een grote invloed op de eigen stemming van de herstellende. Hoewel de meeste herstellenden optimistisch aankijken tegen hun leven en zelfs keuzes willen maken in wat nu eigenlijk de belangrijkste zaken zijn, zal zo'n herstellende toch last kunnen krijgen van depressieve gevoelens. Gevoelens, die pas na een paar weken of maanden overgaan. Soms is de herstellende erg onder de indruk van de kwetsbaarheid van zijn lichaam en is hij daar wellicht wat somber van of kan hij daardoor de slaap niet goed vatten.

Lichamelijke klachten

Behalve de psychische problemen kan de herstellende de eerste periode nog verschillende lichamelijke klachten hebben, zoals:

Last van de wonden

Alle operatiewonden zijn in principe dicht wanneer de herstellende uit het ziekenhuis wordt ontslagen. Desondanks kan het voorkomen dat er nog wat vocht uit die wonden komt of dat een wondrand wat wijkt. Gebruik in dat geval geen poeder of zalf en trek ook niet aan de draadjes (die lossen immers vanzelf op). Het beste is om een steriel gaasje op de wond of wonden te leggen.

Rare bult

Het is mogelijk dat de herstellende in zijn hals (bij de borstwond) een rare bult heeft. Die bult is een verzameling van bloedresten. Ook deze bult lost vanzelf op. Dit duurt ongeveer zes weken.

Pijn aan het borstbeen

Deze plek zal gevoelig zijn, omdat de chirurg het borstbeen heeft moeten openmaken. Zeker wanneer de herstellende moet hoesten, niezen of lachen zal het pijn kunnen gaan doen. Wanneer de herstellende veel moet hoesten zal een kussen dat als steun stevig tegen het borstbeen wordt gehouden verlichting geven. Het borstbeen groeit in zes weken aan elkaar vast. De hechtingen rond het borstbeen zijn gevoelloos.

Koorts en zwelling

Als de herstellende ineens een pijnlijke, rode zwelling op de borst krijgt en ook wanneer hij koorts heeft, is het raadzaam om direct contact op te nemen met het hartchirurgisch centrum.

Pijn in nek, rug, borst of schouder

Omdat aan de borstkas nogal wat spieren en pezen vastzitten (die bij normale dagelijkse bewegingen gebruikt worden), zullen al die spieren en pezen tijdens de operatie ontwricht zijn en dat voelt de herstellende de eerste weken. Het is verstandig daarom in die weken geen zware dingen te tillen en niet te veel kracht te zetten.

Hogere lichaamstemperatuur

Het is normaal wanneer de lichaamstemperatuur van de herstellende licht verhoogd is. Echter mocht die temperatuur tot boven 38,5 graad Celsius oplopen, dan moet er wel direct contact opgenomen worden met het hartchirurgisch centrum.

Hartritmestoornissen en pijn aan het hart

Sommige herstellenden merken dat hun hartslag onregelmatig wordt, dat het hart te snel gaat of heftig bonst. Ook kunnen ongekende pijnklachten optreden. In die gevallen is het raadzaam om met de cardioloog te bellen.

Vertrouwen in leven en lichaam

De herstellende moet weer vertrouwen in het leven en in zijn eigen lichaam krijgen. Bij de verwerking van een operatieve ingreep hoort praten. Het is goed voor de herstellende om over zijn gevoelens en gedachten met anderen te kunnen spreken. Die anderen dat zijn niet alleen de partner en familieleden, maar ook vrienden, kennissen en collega's. Het is plezierig om hen uit te nodigen bij de herstellende op bezoek te komen. Zodra de herstellende de deur uit kan zou hij ze zelf kunnen opzoeken. Immers menselijk contact is de beste medicijn. Maar natuurlijk kan de herstellende ook via Hartezorg (vereniging van hartpatiënten) contact leggen met lotgenoten, woonachtig bij de herstellende in de regio.

Huisarts, maatschappelijk werker of psycholoog

Wanneer de herstellende niet weet hoe hij het beste kan omgaan met zijn eigen stemmingen en hoe hij het beste op de mensen om hem heen moet reageren, kan hij daarover met zijn huisarts, een maatschappelijk werker of een psycholoog spreken. In sommige gevallen krijgt de herstellende een echte depressie.

Depressie

Een depressie is een ziekte, die niet overgaat en die zich uit in:

• slaap- en eetstoornissen;
• moeheid;
• emoties;
• concentratiestoornissen;
• lusteloosheid;
• wanhoop;
• een slechte eigen verzorging.

In zo'n geval heeft de herstellende zeker de hulp nodig van de huisarts en van hulpverleners die vaker mensen met dit ziektebeeld hebben begeleid.

Ontspanning in het dagelijks leven

Niets is zo goed na een zware ziekte, een operatie of bij een algeheel moe voelen als te zorgen voor ontspanning in je dagelijkse leven. Er zijn verschillende manieren waarop die ontspanning bereikt kan worden, zoals:

1. een wandeling in het bos
Trek je wandelschoenen aan, doe thee of mineraal water in een thermosfles en trek het bos in. De frisse lucht en de ongerepte natuur zorgen voor lichamelijke en geestelijke ontspanning;

2. Onderbreek af en toe je werk eens
Leg zo nu en dan je werk even neer om tot rust te komen. Zet je voeten plat op de grond, strek je rug en leg je handen op je bovenbenen. Doe je ogen dicht, ontspan je shcouders en je gezicht en adem bewust in en uit. Voel hoe je longen zich met lucht vullen en weer legen. Ga niet op je gedachten in, maar leg ze terzijde. Zo kom je in drie minuten helemaal tot jezelf.

3. Reis bewust
Ben je op weg naar je werk, het ziekenhuis, de revalidatie of ga je ergens anders heen, ben je dan eens bewust van de reis. Erger je niet aan een rood verkeerslicht of aan een volle bus, tram- of treincoupé, denk niet aan de vergadering, het gesprek met de arts of de fysiotherapeut noch aan de deadline die je misschien moet halen, maar kijk aandachtig om je heen. Zie de huizen, de bomen, voel de wind en luister naar de geluiden om je heen.

4. Zorg voor een goede nachtrust
Schakel alle felle lampen uit en ga op bed zitten, bij voorkeur in de kleermakerszit. Laat je schouders ontspannen naar beneden hangen. Concentreer je op je ademhaling. Adem in door je neus. Let er daarbij op dat je buik zich uitzet als je inademt. Tel langzaam tot tien terwijl je inademt op de oneven en uitademt op de even getallen. Wordt je door gedachten afgeleid, breng dan je aandacht terug op je ademhaling.

5. Lekker luierend niets doen
In een tijdschrift bladeren, muziekje luisteren en een beetje dagdromen. Niets doen kun je het eigenlijk niet noemen, maar je komt er wel van bij en je krijgt vaak de beste ideeën. Een kopje thee past hier uitstekend bij