Werking en bijwerkingen van Loperamide

Loperamide is een sterk werkend medicijn dat gebruikt wordt tegen acute diarree, omdat het de darmperistaltiek plat legt. In Nederland wordt dit middel meestal verkocht onder de handelsnamen Imodium plus of Diacure. Hiernaast wordt het ook nog als generiek medicament onder een aantal andere namen aangeboden.

Hoe werkt Loperamide

Loperamide bindt aan de opiaat-receptor. Het werkt vooral op de receptoren van de plexus mesenterius, een zenuwknoop die zorgt voor de motorische aansturing van de ingewanden in de buikholte. Het gevolg hiervan is dat de darmperistaltiek grotendeels wordt platgelegd, waardoor de doorloop van de darmen wordt vertraagd. Als gevolg hiervan wordt de ontlasting steviger van consistentie en verliest men minder vocht. Hierdoor vermindert de diarree, maar vertraagt ook de normale spijsvertering. Loperamide heeft op zichzelf geen invloed op het centrale zenuwstelsel. Dat komt onder meer omdat loperamide niet of nauwelijks in staat is om de bloed-hersen-barrière te passeren. Hierdoor kan loperamide niet binden aan de opiaatreceptoren in de hersenen waardoor het niet kan leiden tot pijnstillende of euforische bijwerkingen.

De kleine hoeveelheid loperamide die alsnog die hersenen binnendringt, wordt snel verwijderd door het P-glycoprotiene (Pgp), dat ook wel bekend staat als het “multidrug resistance protein” (MDR1). Er moet echter bij worden vermeld dat een overdosis kan resulteren in effecten op het centrale zenuwstelsel bij kinderen jonger dan 4 jaar.

In zeldzame gevallen wordt een door gewenning veroorzaakte, verminderde werking van loperamide gerapporteerd.

Dosering loperamide

Gebruikelijke dosering bij acute diarree:

• Volwassenen: beginnen met 2 capsules en daarna elke 2 uur 1 capsule tot een maximum van 8 capsules per dag.
• Kinderen vanaf 8 jaar: beginnen met 1 capsule en daarna elke 2 uur 1 capsule tot een maximum van 3 capsules per 20 kg kind per dag (een kind van 40 kg dus maximaal 6 capsules per dag).

Gebruikelijke dosering bij chronische diarree:

• Volwassenen: beginnen met 2 capsules en daarna -afhankelijk van de ernst van de diarree- een onderhoudsdosering van 1-6 capsules per dag tot een maximum van 8 capsules per dag.
• Kinderen vanaf 8 jaar: beginnen met 1 capsule en en daarna -afhankelijk van de ernst van de diarree- een onderhoudsdosering van 1-2 capsules per dag tot een maximum van 3 capsules per 20 kg kind per dag (een kind van 40 kg dus maximaal 6 capsules per dag).

Waarschuwingen

Behandeling van diarree

Stop met de behandeling met loperamide als er binnen 48 uur geen positieve respons is bij patiënten met acute diarree. Bij patiënten met chronisch diarree geldt een periode van 10 dagen. Eveneens dient men te stoppen met loperamide wanneer men last krijgt van constipatie, aangezien loperamide alleen geschikt is om de symptomen van diarree te bestrijden en niet om de oorzaak van de diarree te identificeren.

Diarree

Loperamide mag niet gebruikt worden als therapie bij dysenterie in het geval er bloed in de ontlasting aanwezig is, of wanneer men last heeft van hoge koorts.

Ulcerosa

Loperamide mag niet worden toegediend aan patiënten met acute colitis ulcerosa of pseudomembraneuze colitis als gevolg van het gebruik van breedspectrum antibiotica.

Acute diarree door Escherichia coli, Salmonella of Shigella

Het wordt afgeraden loperamide te gebruiken indien de diarree wordt veroorzaakt door bovenstaande microorganismen, omdat er risico is op penetratie van het darmslijmvlies.

Leverfunctiestoornissen

Loperamide ondergaat uitgebreid first-pass metabolisme in de lever. Bij patiënten met leverinsufficiëntie kan de afbraak van loperamide verstoord zijn, waardoor de plasmaconcentratie van loperamide hoog oploopt en er toxiciteit optreedt. Men dient loperamide zeer voorzichtig toe te dienen bij patiënten met leverfalen en symptomen van toxiciteit in het centrale zenuwstelsel moeten zeer nauwlettend in de gaten gehouden worden.

Nierfunctiestoornissen

Omdat loperamide meestal wordt uitgescheiden in de faeces, is er geen aanpassing van de dosis vereist bij patiënten met een verminderde nierfunctie.

Kinderen

Kinderen lopen bij diarree meer risico op uitdroging dan volwassenen. Bij kinderen is het dus belangrijk om de medicamenteuze behandeling met loperamide te combineren met een dieet dat rijk is aan vocht en mineralen. Bij kinderen tussen 2 en 8 jaar moet het gebruik van loperamide worden gecombineerd met ORS.

Zwangerschap en borstvoeding

Voorlopige resultaten wijzen op een lichte stijging van het risico op aangeboren afwijkingen. Met name de risico’s voor hypospadie (abnormale ontwikkeling van de uitwendige geslachtsorganen), placenta previa en keizersnedes, stijgen wanneer loperamide wordt toegediend tijdens de eerste maanden van de zwangerschap. Het geneesmiddel werd niet geassocieerd met een verhoogd risico van ernstige foetale misvormingen. Gezien de beschikbare gegevens in de literatuur, moet het gebruik van loperamide tijdens de zwangerschap worden onderworpen aan een zorgvuldige evaluatie van de relatie tussen de klinische voordelen en potentiële risico's voor de foetus. In het eerste trimester van de zwangerschap zou het beter zijn, om als voorzorgsmaatregel, het medicijn niet voor te schrijven. Aangezien kleine hoeveelheden loperamide kunnen worden uitgescheiden in de moedermelk, wordt het gebruik ervan afgeraden tijdens de borstvoeding.

Lactose

De aanwezigheid van lactose in bepaalde toedieningswijzen van loperamide is een contra-indicatie voor patiënten met erfelijke van lactose intolerantie of lactase deficiëntie.

Sorbitol

Patiënten met erfelijke problemen met fructose-intolerantie of malabsorptie van glucose-galactose wordt bepaalde toedieningsvormen van loperamide afgeraden, omdat deze sorbitol als drager hebben.

Contra-indicatie

Loperamide mag niet worden gebruikt voor de behandeling van besmettelijke diarree, omdat het een onbedoeld versterkend effect kan hebben op de groei van de darmbacteriën, waardoor een verslechtering kan optreden in de reeds delicate toestand van de darm.

Overdosering

Overdosering van loperamide is mogelijk in absolute (te grote inname) of relatieve (te weinig afbraak) zin. Dit kan leiden tot ernstige gevolgen voor het centrale zenuwstelsel. Overdosering kan plaatsvinden wanneer de concentratie van loperamide in het bloed verhoogd is door een verminderd metabolisme in het geval van bijvoorbeeld leverfalen of bij mensen met stofwisselingsproblemen.

Een acute overdosis door het per ongeluk innemen van te grote doseringen is een niet te onderschatten risico. Dit kan gebeuren wanneer men niet zorgvuldig het voorgeschreven recept heeft bestudeerd of wanneer men de symptomen van de diarree niet goed controleert. Het risico van overdosering is groter bij jonge kinderen, dan bij volwassenen.

Symptomen van een overdosis loperamide

Effecten op het centrale zenuwstelsel bij overdosering kunnen zijn; sufheid, vertraging van de ademhaling en slaperigheid. Verder kan men last krijgen van obstipatie. De maximaal aanvaardbare dosis voor een volwassene in goede gezondheid is 16 mg. Het is echter ten zeerste af te raden deze dosis te benaderen.

Behandeling van een overdosering

Houd in gedachten dat personen die tekenen vertonen van overdosering in het ziekenhuis dienen te worden behandeld. Een goede 48-uurs bewaking dient aanwezig te zijn om toezicht te houden op een mogelijke verslechtering van het centrale zenuwstelsel. Naloxon kan worden gebruikt als antagonist tegen de effecten van loperamide, maar heeft een kortere werking. Daarom dient toediening van naloxon elke 1 tot 3 uur herhaald te worden.

Effecten op de rijvaardigheid en het gebruik van machines

Loperamide kan leiden tot duizeligheid en sufheid. Het wordt daarom afgeraden om motorische voertuigen te besturen of om te werken met apparatuur.

Lees verder

• Top 100 meest gebruikte medicijnen in Nederland