Risicofactoren en de kans op het krijgen van trombose

Er wordt veel gesproken over het risico op het krijgen van trombose na een lange vliegreis. Er zit een grond van waarheid in al die verhalen. Uit publicaties daaromtrent onder andere van de Trombosestichting Nederland blijkt dat reizen (en zeker als die reizen een of meer lange vluchten inhouden) de reeds bestaande risicofactoren kunnen versterken op het zich ontwikkelen van een trombose.

Overleg met huisarts of specialist

Omdat reizen (en zeker lang vliegen) de al bestaande risicofactoren op het ontwikkelen van een trombose kan versterken, wordt aangeraden te overleggen met huisarts of specialist over eventueel te nemen extra preventieve maatregelen vóórdat er een vlucht van minstens vier uur wordt gemaakt, in het geval dat:

• Mensen al eens trombose of een longembolie hebben gehad, maar niet meer onder behandeling staan van de trombose dienst;
• Mensen - zonder zelf trombosepatiënt te zijn - andere risicofactoren (zoals bijvoorbeeld de factor V Leiden) in zich dragen, en waarbij wel trombose voorkomt bij leden in de naaste familie.

Impact

Het krijgen van een trombose is voor een patiënt dramatisch. Trombose heeft zo'n impact dat de meeste mensen in het begin helemaal niet op vakantie willen. Wil een trombose patiënt toch op (vlieg)vakantie, dan is het voor hem raadzaam vóór de reis contact op te nemen met de trombosedienst en te regelen dat hij in het buitenland de juiste behandeling krijgt. Tijdens de vlucht hoeft hij andere maatregelen dan die welke voor elke reiziger gelden niet te nemen.

Opmerking

Overleg met huisarts of specialist ter zake van een langere vliegreis is niet nodig voor mensen die (onlangs) trombose gehad hebben en die nog wél onder behandeling staan van de trombosedenst. Want wanneer deze mensen goed zijn ingesteld op hun antistollingsmedicijnen, dan zijn ze door die medicatie zo goed beschermd dat een nieuwe trombose door het vliegen heel onwaarschijnlijk is.

Extra preventieve maatregelen

Voor de groep mensen waarvan artsen menen dat zij tijdens een lange vlucht extra preventie nodig hebben, kan worden gekozen uit twee typen behandelingen, te weten:

• 1. tijdens de vlucht steunkousen dragen aan beide benen;
• 2. voorschrijven van een heparinespuitje.

Steunkousen

Voor wat betreft de keuze van deze steunkousen geldt:

• het kan gewoon een steunkous in drukklasse 1 of 2 zijn (ook confectiekousen);
• het kunnen ook hun oude kousen zijn in een hogere drukklasse, mits die nog goed passen. Het hoeft echter niet zo strak te zitten.

Heparinespuitje

De heparine moet de patiënt vlak voor de vlucht bij zichzelf toedienen. Dat zorgt ervoor dat het bloed op de korte termijn minder snel stolt.

Opmerking

De arts Middeldorp (die onder andere de bekende Nederlandse hoogleraren en tromboseonderzoekers Büller en Rosendaal bijgestaan heeft bij het zogenoemde WRIGHT-onderzoek) is van mening dat het probleem bij het inspuiten met heparine het door het onderzoek aangetoonde feit is dat de kans op trombose tot ongeveer negen weken na het vliegen aanhoudt. Daarbij is het niet zeker of het ene spuitje dat de patiënt zichzelf vlak voor de vlucht toedient enig effect heeft als het risico nog weken lang verhoogd is. Bovendien acht dokter Middeldorp het risico van bloedingen dat verbonden is aan dit soort medicatie minstens even hoog of hoger dan het risico op het ontwikkelen van een trombose. Dokter Middeldorp is er derhalve een voorstander van dat eerst goed wordt uitgezocht of het risico op het ontwikkelen van een trombose opweegt tegen het risico op bloedingen na toediening van bijvoorbeeld heparine.

WRIGHT-onderzoek

Dr. Middeldorp acht de mooiste studie die uit het WRIGHT-onderzoek is voortgekomen, de studie naar het antwoord op de vraag wat er met de bloedstolling gebeurt van mensen die een (langdurige) vlucht maken, langdurig in een bioscoop zitten of een situatie meemaken uit het dagelijks leven. Ondanks het feit dat uit betreffende studie is gebleken dat er mensen zijn (hoewel dat een minderheid is) met een enorme reactie in hun bloedstolling juist op een langdurige vlucht, is helaas niet precies te voorspellen wie nu juist tijdens een vlucht gevoeliger is voor het ontwikkelen van trombose. Dr. Middeldorp concludeert dat er tijdens een vliegreis kennelijk factoren zijn die ervoor zorgen dat sommige mensen (meer dan in andere situaties waarin ze lang moeten stilzitten) gevoelig zijn voor trombose. Welke die factoren zijn is nog niet duidelijk. In ieder geval is helder dat langdurig stilzitten in ieder geval eveneens een belangrijke oorzaak is voor de tromboses die ontstaan na lange vliegreizen.

Adviezen bij langdurige (meer dan vier uur) vluchten

Deze adviezen van de trombosestichting Nederland zijn afgestemd op drie categorieën personen, te weten:

Voor iedereen

• houd je kuitspieren goed in beweging;
• zorg elke 2 uur voor wat beweging;
• gebruik geen of nauwelijks alcohol;
• drink ruim (zonder te overdrijven). Hierbij is 1 of 2 kopjes koffie toegestaan;
• gebruik geen slaapmiddelen. Immers slaapmiddelen maken dat je er erg slap van wordt en veel minder beweegt, waardoor de bloeddoorstroming achteruitgaat;
• draag eventueel steunkousen aan beide kanten;
• neem geen aspirine in. Aspirine helpt onvoldoende tegen veneuze trombose, terwijl het wel bloedingen in maag, darm of zelfs nog vervelender plaatsen tot gevolg kan hebben.

Voor mensen die in het verleden behandeld zijn voor trombose

overleg met huisarts of specialist over eventuele preventie met steunkousen of heparinespuitjes.

Voor personen die onder behandeling staan van de trombosedienst

overleg met de trombosedienst en specialist over de reis. Als de INR-instelling stabiel is, kun je meestal zonder veel problemen op reis mits je jezelf natuurlijk goed voelt.