Hypnagogie, slaapverlamming en hallucinaties

Nachtdemonen, ontvoerd worden door aliens, een exploderend hoofd of de verschijning van de heilige maagd Maria. Allemaal 'gebeurtenissen' die wel eens een veel aardsere verklaring kunnen hebben. Maar dat maakt ze daarom nog niet minder eng. In dit artikel leest u over hypnagogie, hallucinaties bij het in slaap vallen en slaapverlamming. En natuurlijk hoe u van deze nachtelijke kwaal af kunt komen.

Nachtdemoon

Al van oudsher wordt de mens geteisterd door de engste hallucinaties bij het in slaap vallen. Dit zou naar verluid het werk zijn van demonen, de zogeheten incubi (van het Latijnse 'liggen op') die zich op de borst van de slaper drukken. In het Oud Germaans werden deze entiteiten mara of mære genoemd, vandaar later de verbasterde term nacht-merrie.

Ook vandaag de dag zijn er talloze mensen die nogal angstaanjagende taferelen aanschouwen bij het in slaap vallen, al zijn de beelden die daarbij verschijnen ook gemoderniseerd en cultuurafhankelijk. Zo zullen Oud Germaanse demonen vaak vervangen zijn door aliens en zal de verschijning van Maria hier en daar plaats maken voor een man met een kettingzaag. Ook minder beeldende ervaringen kunnen voor de nodige onrust zorgen. Oorsuizingen, totale verlamming, uittredingen, een explosie in het hoofd of een druk op de borst zijn een greep uit de talloze enge ervaringen die mensen rapporteren op te doen tijdens het in slaap vallen.

Hypnagogie

De overgang van de waakstand naar de slaapstand wordt hypnagogie genoemd (de tegenovergestelde overgang noemt men hypnopompie) en is een verklaring van bovengenoemde ervaringen. Maar niet alleen onprettige ervaringen ontspruiten uit deze staat van bewustzijn. Tal van kunstenaars en wetenschappers dopen hypnagogie tot de staat waarin zij het creatiefst zijn en hun beste ideeën opdoen. Zo zou Edison naar verluid zich in een stoel zetelen en twee kogels in zijn hand houden tijdens in het in slaap vallen, zodat het geluid van de vallende kogels hem precies zou wekken wanneer hij zich in de hypnagogische staat bevond. Vervolgens zou hij op een nabij gelegen kladblok zijn zojuist opgedane ideeën en oplossingen kunnen noteren. Ook veel artiesten zweren bij hypnagogie als bron van creativiteit.

Voor wie graag lucide dromen heeft, is de hypnagogische staat ook een perfecte startpositie, van waaruit het heel gemakkelijk is om bewust een droom te betreden. Toch, voor wie deze staat van bewustzijn vooralsnog niet veel goeds brengt leest hieronder hoe de hallucinaties zijn te verdrijven.

Weg met de hallucinaties

Wie de soms horrorachtige hallucinaties bij het in slaap vallen wel eens heeft ervaren zal ze niet zo snel vergeten. En precies dat, leidt er toe dat ze vaker dan eens zullen optreden. Wie namelijk gaat slapen met in het achterhoofd de angst voor mogelijke hallucinaties zal een grotere kans hebben ze weer te ondergaan. Vandaar dat het doorhebben van wat gaande is, de eerste stap is maar vaak nog niet voldoende is om er vanaf te komen. Ook wanneer men weet dat het slechts om onschuldige hallucinaties gaat, maakt het de ervaring niet minder eng. Angst vergroot, zoals gezegd de kans op enge hallucinaties, dus het zaak je angsten te verminderen. Dat is vooralsnog gemakkelijker gezegd dan gedaan. Maar wie zich een beetje inleest in de mooie kanten van hypnagogie (zoals hierboven), zal bij zichzelf wellicht een natuurlijke nieuwsgierigheid ontdekken naar de mogelijkheden van deze staat van bewustzijn. Het inleiden van een mooie lucide droom, dat klinkt toch niet heel verkeerd: wie wil er nou niet ervaren hoe het is om te vliegen boven een mooie blauwe zee? En precies deze instelling zal de engste hallucinaties doen verdwijnen. Wie (onbewust) angstig gaat slapen roept de hallucinaties bijna over zichzelf af, maar wie met een natuurlijke nieuwsgierigheid uitkijkt naar de optredende hallucinaties, en zich afvraagt waar zijn/haar brein nu weer mee komt, zal de incubi plotseling niet meer tegenkomen en weer rustig kunnen slapen.