Hysterectomie: Het verwijderen van de baarmoeder

Een hysterectomie is een ingrijpende operatie waarbij de baarmoeder wordt weggenomen. De redenen hiervoor zijn erg divers en er bestaan ook verschillende methodes om deze operatie uit te voeren. Een hysterectomie bestaat eruit om de baarmoeder (en soms ook baarmoederhals) operatief te verwijderen. Deze ingreep is zowel fysiek als emotioneel meestal erg zwaar voor de vrouw in kwestie. De operatie verloopt normaal onder algehele narcose. De redenen om een hysterectomie uit te voeren lopen sterk uiteen en er bestaan eveneens verschillende manieren om de operatie uit te voeren.

Een 'normale' baarmoeder

Een normale baarmoeder heeft de grote en vorm van een peer en ligt in het kleine bekken tussen de endeldarm en de blaas. Hij bestaat uit twee delen: de baarmoederhals en het lichaam van de baarmoeder (dat vast zit aan de eileiders en uiteindelijk de eierstokken). De buitenkant bestaat uit glad spierweefsel dat zo nodig kan samentrekken (bij een geboorte bijvoorbeeld), de binnenkant is bedekt met baarmoederslijmvlies of het endometrium.

De reden voor een hysterectomie

Er zijn verschillende redenen waarbij men kan overgaan tot een hysterectomie:

Endometriose

Endometriose is een aandoening waarbij het baarmoederslijmvlies gaat groeien op de buitenkant de baarmoeder en zich hecht aan omliggende organen. Onder invloed van de cyclus van de vrouw wordt ook dit slijmvlies dikker en gaat uiteindelijk bloeden, wat ernstige klachten kan veroorzaken. De grootste gehoorde klacht bij endometriose is pijn, soms zo heftig dat het het dagelijks leven verstoort. Als laatste redmiddel en behandeling wordt hier soms een hystectomie toegepast.

Kanker

Zowel in het endometrium, de eierstokken en de baarmoederhals kan er zich kanker voordoen. Deze aandoening is zeer ernstig en vaak hoort een hysterectomie bij de behandeling om zo uitzaaiing van de kanker tegen te gaan.

Myomen (vleesbomen)

Vleesbomen zijn meestal goedaardige gezwellen die in (of aan de buitenkant van) de baarmoeder groeien vanuit het spierweefsel. Ze groeien onder invloed van het vrouwelijk hormoon oestrogeen. De grote van de vleesboom of -bomen verschillen erg. Dit kan gaan van een speldenkopje tot een meloen of nog groter. Vaak lopen vrouwen jarenlang zonder klachten rond met een vleesboom. Toch kan dit ook pijnklachten, uitscheidingsproblemen, menstruatiestoornissen en vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken. Er zijn voor deze aandoening verschillende behandelingen mogelijk afhankelijk van de kinderwens, leeftijd en klachten van de patiënt. Een hysterectomie is 1 van de opties.

Verzakking (prolaps)

Bij een prolaps van de baarmoeder zakt de baarmoeder uit zijn normale anatomische positie. Bij een baarmoeder zakt deze naar de vagina. De meeste prolapsen zijn gelukkig niet van die ernst dat de baarmoeder volledig moet verwijderd worden, toch komen die gevallen wel voor.

Soorten operaties

Er zijn grofweg drie soorten hysterectomie's te onderscheiden. Ze hebben allemaal hetzelfde effect, alleen de manier waarop de operatie wordt uitgevoerd verschilt, en ook de hersteltijd die daaraan vast hangt.

Abdominale hysterectomie: Via een insnede in de buik (kan zowel op de 'bikinilijn' als verticaal vanaf de navel naar beneden toe) wordt de baarmoeder worden weggenomen. Deze vorm word vaak gebruikt als de baarmoeder sterk vergroot is of er een tegelijkertijd een bovenbuikoperatie moet worden uitgevoerd. Door het grote litteken duurt het herstel meestal vrij lang.

Vaginale hysterectomie: Hierbij wordt de baarmoeder via de vagina weggenomen. Het litteken beperkt zich tot de top van vagina. Voor deze vorm van hysterectomie mag de baarmoeder niet verzakt zijn. Een voordeel is dat het herstel van deze soort hysterectomie meestal vlotter verloopt dan bovenstaande.

Laparoscopische hysterectomie: Via drie kleine sneetjes in de buik worden er een kijkoperatie uitgevoerd. Via een camera en beeldscherm kan de chirurg volgen wat er precies waar moet gebeuren. De andere sneetjes worden gebruikt om instrumenten in te brengen. Als de baarmoeder los is gemaakt, kan deze verwijderd worden via de schede. Ook deze vorm van hysterectomie heeft een kortere herstelduur en minder litteken achteraf als voordeel.

Gevolgen

• Zwangerschap: Een zwangerschap is niet meer mogelijk na een hysterectomie.
• Seksualiteit: Een hysterectomie kan de seksualiteit van de vrouw zowel positief (bv pijnvermindering) als negatief (gevoelsverlies) beinvloeden.
• Overgangsklachten: Als tegelijk ook de eierstokken werden verwijderd kan de vrouw in de overgang komen en bijhorende klachten ervaren
• Uitscheidingsproblemen: Doordat de operatie dichtbij de blaas gebeurt, kan er soms intern het een en ander verschuiven met als gevolg dat urine lang ophouden moeilijker wordt. Dit hoeft echter niet permanent te zijn
• Emotioneel: Sommige vrouwen ervaren het verlies van hun baarmoeder als een vermindering van hun vrouwelijkheid. Dit heeft zeker zijn tijd nodig om te verwerken. Zeker als er nog een bestaande kinderwens was kan bijvoorbeeld psychologische begeleiding aangewezen zijn.