De sociaal-emotionele ontwikkeling van een hoogbegaafd kind

Veel mensen denken dat hoogbegaafde kinderen vanzelf goed en snel kunnen leren, dat is iet wat ze makkelijk afgaat. Maar op sociaal vlak zijn ze onderontwikkeld, denkt men. Uit onderzoek blijkt dat deze visie te simpel is, dat beschrijf ik in onderstaand artikel.

School

Er zijn scholen, die aannemen dat hoogbegaafde kinderen qua sociaal-emotionele ontwikkeling achter lopen. Zij vinden het daarom belangrijk dat hoogbegaafde kinderen in een klas met leeftijdsgenootjes zitten. Andere scholen zijn van mening dat hoogbegaafde kinderen ook sociaal-emotioneel voorlopen op anderen. Dat kan voor hen reden zijn om hoogbegaafde kinderen een klas over te laten slaan. De Leonardoschool hanteert een middenweg. De klassen bestaan uit alleen hoogbegaafde kinderen, maar omdat de klas binnen een reguliere school zit, kunnen ze nog wel contact houden met leeftijdgenootjes. Scholen denken er dus verschillend over. Loopt een hoogbegaafd kind nu voor of achter op sociaal-emotioneel gebied?

Onderzoek

Het Centrum voor Begaafheidsonderzoek heeft een onderzoek gedaan (in 2007), waarin onder andere conclusies werden getrokken over de sociaal-emotionele ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen. Het onderzoek werd gedaan onder kinderen die deelgenomen hadden aan een aangepast onderwijsprogramma. Op sociale vakken, sociale competentie en sociaal gedrag scoorden deze kinderen hoger dan normaal begaafde kinderen.

Studenten van de Universiteit van Amsterdam wilden de sociaal-emotionele ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen nader bekijken. Ze gebruikten daarvoor de SchoolVragenLijst, bestaande uit 160 items en het kent drie samengestelde schalen: Motivatie, Zelfvertrouwen en Tevredenheid. De totaalscore op de SVL geeft een totaal beeld van het welzijn van het kind. In de tabel hieronder kun je zien welke subschalen er zijn.


In totaal deden er 222 kinderen mee, uit groep 6, 7 en 8. Deze hoogbegaafde kinderen namen allen deel aan een plusklas. De verwachting was dat de hoogbegaafde kinderen sociaal-emotioneel ook een voorsprong hebben op normaal begaafde kinderen. Deze verwachting werd ook bevestigd door de onderzoeksresultaten. Bij de schalen motivatie en zelfvertrouwen scoorden de hoogbegaafde kinderen hoger, en bij tevredenheid scoorden ze even hoog. Dit onderzoek maakt duidelijk dat hoogbegaafde kinderen ook op sociaal-emotioneel gebied een voorsprong hebben. Opvallend hierbij is dat hoogbegaafde jongens sociaal vaardiger zijn gebleken dan hoogbegaafde meisjes. Een conclusie uit dit onderzoek zou kunnen zijn dat hoogbegaafde kinderen soms geen aansluiting kunnen vinden met leeftijdsgenootjes doordat ze juist voorlopen in hun sociaal-emotionele ontwikkeling.

Conclusie

Hieruit blijkt dus dat veel mensen verkeerd denken over de sociaal-emotionele ontwikkeling. Doordat hoogbegaafde kinderen weinig tot geen aansluiting kunnen vinden bij leeftijdsgenootjes, lijkt het soms dat ze achter lopen in hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Dit onderzoek bewijst dat het tegendeel waar is .

Eerst verbaasde het mij, dat hoogbegaafde kinderen waarschijnlijk juist voorlopen in hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Ik heb altijd gedacht dat ze achter liepen in hun sociaal-emotionele ontwikkeling. En ik denk dat de meeste mensen dat denken.
Toen ik verder ging kijken, kwam ik het op meerdere plaatsen tegen. Hier wil ik een klein stukje van uitlichten hieronder.

De sociale ontwikkeling van een hoogbegaafd kind is op vierjarige leeftijd meestal al verder gevorderd dan van het gemiddeld intelligent kind. Ook emotioneel zijn ze vaak verder in hun ontwikkeling. Ze houden meer rekening met anderen en kunnen zich sneller de gevoelens van de anderen voorstellen bij ingrijpende gebeurtenissen. De kinderen hebben al snel in de gaten dat ze met deze eigenschappen opvallen. Daardoor voelen ze de behoefte om zich aan te passen aan de groep. Maar hier worden ze niet gelukkiger van. Wie inziet dat deze kinderen niet onder, maar juist boven de maat zijn ontwikkeld op sociaal en emotioneel gebied, begrijpt dan ook dat deze kinderen meer uitdaging nodig hebben om zich verder te kunnen ontwikkelen.

Aanpassen

Wat ik hier zelf over denk, is dat hoogbegaafde kinderen sowieso door gemiddeld intelligente kinderen als ‘anders’ worden gezien. Gemiddeld intelligente kinderen zullen hoogbegaafde kinderen vaak niet begrijpen. Hierdoor hebben de meeste hoogbegaafde kinderen waarschijnlijk ook minder contact met leeftijdsgenootjes. Tenzij ze zich gaan aanpassen, en doen alsof ze minder intelligent zijn dan ze in werkelijkheid zijn. Doordat ze minder contact hebben, lijkt het alsof ze sociaal-emotioneel achter lopen. Waarschijnlijk missen ze alleen de oefening in het contact hebben met andere kinderen.

Lees verder

• Hoogbegaafd: Hoogbegaafdheid (special)