Antibiotica: gebruik, alcohol, bijwerkingen & neveneffecten

Antibiotica: gebruik, alcohol, bijwerkingen & neveneffecten Antibiotica zijn een uiterst belangrijk geneesmiddel in de moderne geneeskunde. Dankzij antibiotica kunnen bacteriële infecties efficiënt worden bestreden. Maar antibiotica kunnen ook nadelen met zich meebrengen, zoals het veroorzaken van vervelende bijwerkingen als maagpijn, hoofdpijn en diarree. Maar ook op het eerste zicht minder vanzelfsprekende bijwerkingen kunnen door bepaalde soorten van dit geneesmiddel veroorzaakt worden. Daarom moet dit medicijn met de nodige omzichtigheid worden ingenomen, ook al omdat langdurig gebruik kan leiden tot resistentie van bacteriën. Ook het gebruik van alcohol wordt in het algemeen afgeraden als je antibiotica slikt. Bovendien is het volledig afmaken van een antibioticakuur noodzakelijk om alle bacteriën die schadelijk zijn uit te schakelen. Als je de kuur niet volmaakt dan kan een ontsteking opnieuw gaan opspelen. Wat zijn de belangrijkste neveneffecten van antibiotica en met welke tips hou je best rekening bij het gebruik ervan?

Wat zijn antibiotica?

Antibiotica zijn medicijnen die erop gericht zijn om bacteriële infecties te bestrijden. In het menselijk lichaam zijn er "goede" en "slechte" bacteriën. Simpel gezegd komt een bacteriële infectie erop neer dat de negatieve bacteriën de positieve bacteriën overheersen. Wanneer je een antibioticum neemt, werkt dit tegen alle bacteriën, zowel goede als slechte. Het nadeel van antibiotica is dan ook dat door de vernietiging van de goede bacteriën het afweersysteem verzwakt.

Antibioticakuur noodzakelijk?

Het is de afweging van de arts om te beslissen of het noodzakelijk is om een antibioticabehandeling te beginnen. Aan de hand van de ernst van de bacteriële infectie zal de arts een diagnose stellen. Hierbij komt het erop aan niet te snel te beginnen met een antibioticakuur. Soms is het afweersysteem van het lichaam sterk genoeg om zelf te reageren op de infectie. Meent de arts dat antibiotica nodig zijn om het immuunsysteem te helpen de infectie te bestrijden, dan schrijft hij antibiotica voor.

Gebruik antibiotica

Inname

Bij het gebruik van antibiotica is het noodzakelijk om het advies van de arts in verband met de inname precies te volgen. Sommige antibiotica moeten voor de maaltijd genomen worden en andere erna. Dit is afhankelijk van de specifieke soort van antibiotica, van de ernst van de bacteriële ontsteking en van de toestand van de patiënt. Antibiotica zijn vrij belastend voor de maag en net daarom is de inname voor, tijdens, of na de maaltijd belangrijk.

Antibioticakuur altijd volmaken

Een antibioticakuur duurt doorgaans een tiental dagen à twee weken. De symptomen van de ontsteking verminderen in de meeste gevallen al na ongeveer 2 à 3 dagen. Precies omdat de symptomen doorgaans al na enkele dagen verminderen kan het verleidelijk zijn voor een patiënt om te vroeg met de inname van het medicijn te stoppen. Toch is dit uit den boze, want een antibioticakuur niet afmaken kan ervoor zorgen dat de ziekte of ontsteking een tijdje later opnieuw de kop opsteekt. Eens een antibioticakuur begonnen is moet deze dus altijd worden afgemaakt. Antibiotica gedurende een erg lange periode (meerdere weken of langer) innemen is echter afgeraden, vermits dat het immuunsysteem kan verzwakken.

Antibiotica en alcohol

Algemeen

Vaak wordt het gebruik van alcohol afgeraden als je antibiotica moet innemen. Dit komt onder meer omdat alcohol een giftige stof is die het spijsverteringsstelsel (lever, pancreas, maag en darmen) op de proef stelt. Tegelijkertijd zijn ook antibiotica relatief belastend voor de maag en in combinatie met alcohol kan dit vervelende bijwerkingen opleveren voor het spijsverteringsstelsel. Veel alcohol drinken wanneer je antibiotica slikt verhoogt dus de kans op maag- en darmklachten, zoals buikpijn, diarree en braken. Een enkel glaasje wijn of bier bij de maaltijd kan in de meeste gevallen echter geen kwaad.

Specifieke antibiotica

In het algemeen vermindert alcohol niet de werking van de antibiotica, maar verhoogt het dus wel de kans op bijwerkingen. Er zijn echter twee specifieke antibiotica geneesmiddelen waarvan de werking wordt afgeremd bij het gebruik van alcohol. Deze medicijnen zijn Metronidazol en Tinidazol. Bij deze antibiotica medicijnen kunnen de bijwerkingen bovendien erger worden zijn als je alcohol drinkt, denk bijvoorbeeld aan: verlaagde bloeddruk, ernstige misselijkheid, zware hoofdpijn, braken en verhoogde hartslag. Na het beëindigen van een kuur met Tinidazol is het zelfs aangeraden om tot 48 uur nadien geen alcohol te drinken, bij Metronidazol is dit 72 uur.

Antibiotica bijwerkingen

Antibiotica staan erom bekend om relatief veel neveneffecten te hebben. Het gaat dan ook om een erg effectief geneesmiddel dat zijn sporen nalaat in een lichaam dat aan een infectie onderhevig is. De noodzaak van de antibioticabehandeling moet altijd afgewogen worden aan de hand van de ernst van de aandoening en de last van mogelijke bijwerkingen. De bijwerkingen van antibiotica situeren zich vooral op het vlak van de spijsvertering en de huid, maar ook op andere niveau's kan het gebruik van dit geneesmiddel ongewenste effecten veroorzaken.

Spijsvertering

  • maagpijn
  • diarree
  • misselijkheid
  • braakneigingen

Huid

  • huiduitslag
  • jeuk

Andere neveneffecten

  • koorts
  • hoofdpijn
  • zonneslag
  • zweten
  • haaruitval
  • gevoeligheid voor zonnebrand
  • allergische shock (zeldzame gevallen)

Neveneffecten specifieke antibiotica

Antibiotica is er in tal van soorten en merknamen die allemaal hun specifieke kwaliteiten en werking hebben. Het kan dan ook zijn dat specifieke neveneffecten aan specifieke vormen van antibiotica kunnen gelinkt worden. Een voorbeeld daarvan zijn de groep van de fluorquinolonen (ook wel gespeld als 'fluorchinolonen') die vooral voor vervelende bijwerkingen kunnen zorgen op het vlak van pezen. Meer bepaald achillespeesontsteking of scheur aan de achillespees kunnen optreden na behandeling met fluorquinolonen. Vrij vaak voorgeschreven en gebruikte fluorquinolonen zijn bijvoorbeeld de merknamen Tavanic, Ciproxin en Noroxin.

Gebruik antibiotica: tips

Belangrijk is dat je bij een antibioticakuur let op de volgende regels:
  • beperk of vermijd alcoholgebruik
  • vermijd blootstelling aan overmatig zonlicht
  • respecteer de voorgeschreven dosis
  • respecteer de termijn van de antibioticakuur

Paardenmiddel of risicovol medicijn?

Als medicijn heeft antibiotica een belangrijke plaats in de geschiedenis van de moderne geneeskunde. De ontwikkeling ervan in de twintigste eeuw leidde ertoe dat infecties genezen konden worden die voordien nog onverbiddelijk de dood tot gevolg hadden. Toch werd tegen het einde van de twintigste eeuw meer en meer gewaarschuwd tegen het al te makkelijk voorschrijven van dit medicijn. Langdurig gebruik van antibiotica zou immers ook het immuunsysteem op de lange termijn kunnen verzwakken waardoor nieuwe ziektes makkelijker kunnen ontstaan.

Antibiotica niet tegen virussen

Het mag niet vergeten worden dat antibiotica enkel werken tegen infecties veroorzaakt door bacteriën. Een infectie veroorzaakt door een virus kan niet bestreden worden met antibiotica. Belangrijk is daarom dat de arts een duidelijk beeld heeft van de infectie en met zekerheid kan uitmaken of het om een bacteriële of virale infectie gaat. In dat laatste geval is antibiotica dus niet aangewezen.

Lees verder

© 2012 - 2024 Verdanov, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Antibiotica en alcohol: risico’s en bijwerkingenAntibiotica en alcohol: risico’s en bijwerkingenHet is een veelgehoorde bewering dat je je moet onthouden van het drinken van alcohol tijdens een behandeling met antibi…
Alcohol vaak toegestaan bij antibioticakuurAlcohol vaak toegestaan bij antibioticakuurIn welke mate verdragen antibiotica en alcohol elkaar? Het is namelijk een misverstand dat een enkel wijntje of biertje…
Antibiotica: bijwerkingen, alcohol, de pil, zon, resistentieAntibiotica: bijwerkingen, alcohol, de pil, zon, resistentieEen antibioticum is een middel dat bacteriën doodt of de groei afremt. Deze wordt gebruikt wanneer er sprake is van een…

Hoge en lage bloeddrukHoge en lage bloeddrukJe hart pompt het bloed door je lichaam. Met elke hartslag wordt een zekere druk op het bloed uitgeoefend om het bloed r…
Overbodige lichaamsdelenOverbodige lichaamsdelenDe mens zit maar raar in elkaar; volgens deskundigen waren de volgende spieren, botten en weefsels misschien nuttig voor…
Bronnen en referenties
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Antibioticum
  • http://www.apotheek.nl/themas/antibiotica
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Gescheurde_achillespees
  • http://www.gezondheidsnet.nl/bacterien/antibiotica-0 (bronnen geraadpleegd op 10/04/2016).
  • https://www.plusonline.nl/gezondheid/waarom-gaan-alcohol-en-antibiotica-niet-samen
  • https://www.ziekenhuis.nl/dossiers/werking-en-bijwerkingen-van-antibiotica-bij-bacteriele-infecties/bijwerking-antibiotica-en-alcohol/item29429 (bronnen geraadpleegd op 10/01/2019).
Reacties

Ruud Middel, 30-05-2019
Gaarne bericht of er neveneffecten bekend zijn bij gelijktijdig gebruik
van de bloedverdunner XARELTO en anti-biotica. met dank. Reactie infoteur, 01-06-2019
Beste Ruud,

De neveneffecten die bij beide middelen afzonderlijk kunnen voorkomen zijn ook mogelijk bij het gelijktijdig gebruik ervan. U kan de mogelijke nevenwerkingen bekijken op de bijsluiters van de respectievelijke geneesmiddelen, of advies vragen aan uw behandelende arts.

Vriendelijke groet,
Verdanov

Anoniem, 18-09-2018
Hallo, ik ben op vakantie in Turkije een oorontsteking opgelopen, en heb daar bij de dokter oordruppels, pijnstiller en in totaal 14 antibiotica tabletten gekregen die ik in een week tijd moest innemen met 12 uur tussentijd.
Ik heb de helft van de pijnstillers gebruikt die ik volgens mij niet nodig had, omdat ik niet echt pijn had, en heb de helft van de antibiotica gebruikt omdat ik het gevoel had dat het na drie dagen over was.(heb in totaal 7 antibioticatabletten geslikt in vier dagen)
Nu terug van vakantie twee weken later heb ik last van nachtzweten en vermoeidheid, daarna een week later (dus drie weken nadat ik terug ben van vakantie) pijn aan mijn maag en lever, heb er nu ondertussen een week last van, en de binnenkant van mijn wangen zijn ook opgezwollen, en heb nu ook last van mijn oor weer waar ik een infectie had opgelopen een maand geleden; heb ook rode ogen, kan dit allemaal na weken nog de bijwerking van antibiotica zijn? Reactie infoteur, 19-09-2018
Beste,

Het is mogelijk dat de symptomen die je beschrijft bijwerkingen van antibiotica zijn, maar die kans lijkt me relatief klein, ook al omdat het gaat om een termijn van twee & drie weken na de behandeling. Misschien hebben de symptomen te maken met een andere aandoening of infectie. Een andere mogelijkheid is dat de oorspronkelijke oorinfectie niet volledig genezen was en opnieuw symptomen veroorzaakt.
Voor alle zekerheid ga je het best even langs bij je arts.

Vriendelijke groet,
Verdanov

Anoniem, 16-03-2017
Ik heb een blaasontsteking en die is nu zo goed als verdwenen door antibiotica, maar ik heb nu wel jeuk aan mijn vagina, roodheid en een branderig gevoel. Ik moest mijn antibiotica 6 dagen nemen maar ik ben na 5 dagen gestopt door de jeuk enz. Ik heb ook een opgeblazen gevoel in mijn onderbuik en borrelingen, zou dit van de antibiotica komen? Reactie infoteur, 18-03-2017
Beste,

De symptomen die je beschrijft kunnen inderdaad bijwerkingen zijn van de antibiotica. Antibiotica zijn vaak prikkelend voor de buik en kunnen zorgen voor buikkrampen, lucht in de buik (borrelingen) en eventueel diarree. Ook de symptomen die optreden aan de vagina kunnen hiermee te maken hebben.
Na enkele dagen zouden deze neveneffecten echter voorbij moeten zijn.

Vriendelijke groet,
Verdanov

Hendrik, 22-01-2017
Goede morgen.
Bij het vermoeden van mijn tandarts, waarover ik zeer tevreden ben, zou ik een ontsteking onder mijn kies hebben en daarbij heb ik antibiotica gehad. Hij wilde tijdens deze kuur een wortelkanaalbehandeling doen.
De werkzame stof is fenoxymethylpenicilline dit staat op de bijsluiter en het heet Penicillin V stada en is van Aliud Pharma.
Vermeld dient te worden, ik ben 77 jaar en woon in Emmerich Duitsland.
De kuur heb ik gedaan en doordat ik geen pijn had, is de behandeling uitgesteld en heb hem afgesproken, dat ik mij meld bij het erger worden.
Nu komt mijn vraag: "De kuur is achter de rug en ik heb nu last van draaiduizeligheid. kan dit door de antibiotica komen"? Reactie infoteur, 24-01-2017
Beste,

Normaal gezien verdwijnen de bijwerkingen van antibiotica wanneer de kuur gestopt is, of binnen enkele dagen erna. Vermits u nu geen antibiotica meer neemt is mogelijk een ander probleem de oorzaak van uw duizeligheid (neemt u ook andere geneesmiddelen?, wat is uw precieze gezondheidstoestand?, enz…)
Het beste is om dit te melden aan uw behandelende arts, vermits deze uw specifieke medische situatie kent. Daarna zal u meer te weten kunnen komen, en kan de duizeligheid behandeld worden.

Alvast veel beterschap gewenst,

Vriendelijke groet,
Verdanov

Ingrid, 09-04-2016
Kan het zijn dat je door antibiotica gebruik haaruitval kunt krijgen.? Reactie infoteur, 10-04-2016
Beste,

Haaruitval is inderdaad een van de mogelijke, weliswaar zeldzame bijwerkingen van langdurig antibioticagebruik.

Vriendelijke groet,
Verdanov

Anoniem, 28-02-2016
Hoelang blijft antibiotica in je lichaam zitten nadat je het voor het laatst hebt gebruikt? Ik heb namelijk in 2013 in het buitenland antibiotica gebruikt nadat ik ziek werd en ik vraag me af of er nog resten hiervan in me lichaam kunnen zitten? Reactie infoteur, 02-03-2016
Beste,

Hoelang antibiotica in je bloed blijft zitten hangt in de eerste plaats af van de termijn dat je in behandeling bent geweest. Ook de sterkte van de antibiotica kan een rol spelen. Doorgaans duurt een behandeling met antibiotica relatief kort en de resten ervan zullen dan ook vrij snel uit het lichaam verdwijnen. Als je in 2013 antibiotica hebt gebruikt dan zijn er in 2016 normaal gezien dus geen resten van antibiotica meer in je lichaam aanwezig.

Vriendelijke groet,
Verdanov

Michel Rieder, 22-07-2015
Hallo,

Ik gebruik 2x daags ciprofloxacine 750 mg. dit gebruik ik al sinds maart 2013 ivm een moeilijk onder controle te krijgen ESBL pseudomonas bacterie. Ik heb een aantal grote operaties gehad waarvan twee de oorzaak zijn van de ESBL bacterie.
Er was twee maal gestopt met een onderhoudende antibiotica waarna de bacterie een nog grotere infectie veroorzaakte met name heeft deze bacterie mijn buismaag 2 keer beschadigd en mijn aorta geïnfecteerd waardoor deze over een lengte van ongeveer 20 cm is vervangen door kunststof.
Nu is mijn vraag wat zijn eventueel op de lange termijn de gevolgen van zo'n hoge dosis ciprofloxacine per dag.
Met vriendelijke groet Michel Reder Reactie infoteur, 22-07-2015
Beste Michel,

Er kunnen tal van bijwerkingen van ciproflaxine optreden wanneer je het neemt op lange termijn. Voorbeelden zijn onder meer maagklachten, een verslechterde nierfunctie, spierpijnen en gewrichtsproblemen. De bijsluiter van ciproflaxine verdeelt de verschillende bijwerkingen onder in drie soorten: vaak voorkomende, soms voorkomende en zelden voorkomende bijwerkingen.
Voor meer gedetailleerde info kan je terecht op volgende link:
http://db.cbg-meb.nl/Bijsluiters/h25208.pdf

Vriendelijke groet,
Verdanov

Yvette Callebaut, 30-06-2015
Mijn vriend, 80 jaar, heeft na een kleine ingreep antibiotica gekregen en na enkele dagen kreeg hij pijn aan de voet, die begon te zwellen en hij kon er niet meer opstaan, de huisdokter heeft hem onmiddellijk doen stoppen met antibiotica, het zou een achillespeesontsteking zijn veroorzaakt door de antibiotica. Is dit mogelijk? Reactie infoteur, 30-06-2015
Beste Yvette,

Antibiotica kunnen op meerdere vlakken bijwerkingen veroorzaken, waaronder ook op het vlak van pezen en gewrichten. Vooral bij antibiotica als ciprofloxacine en fluorchinolon kunnen achillespeesontsteking of achillespeesruptuur optreden als neveneffect. Het is dus niet onlogisch dat de behandelende arts deze link legt.

Vriendelijke groet,
Verdanov

Femmie Bierma, 14-06-2014
Als je antibiotica krijgt voorgeschreven, is de pil dan nog wel betrouwbaar? Reactie infoteur, 14-06-2014
Hallo Femmie,

Het is inderdaad zo dat bepaalde antiibotica de werking van de pil kunnen beïnvloeden. De pil kan op die manier minder betrouwbaar worden. Het is verstandig om aan je arts te vragen of de antibiotica die je gebruikt de werking van de pil kan verminderen.

Vriendelijke groet,
Verdanov

Verdanov (329 artikelen)
Laatste update: 26-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.