Oesterzwam geneeskracht
Oesterzwammen zijn niet alleen smakelijke paddenstoelen maar hebben daarnaast ook wetenschappelijk goed onderbouwde beschermende kwaliteiten vooral ter preventie van kanker.
De oesterzwam werd reeds geapprecieerd als een smakelijke paddenstoel tijdens de Sungdynastie in China, zo'n vijf eeuwen voor Christus: 'champignon du ciel fleuri'. In de traditionele Chinese geneeskunde wordt de oesterzwam aangeraden voor spier- en gewrichtspijnen en ter relaxatie. Hij wordt gebruikt voor lumbago, verstuikingen, e.d.
Het genus Pleurotus omvat plaatjeszwammen met witte lamellen, de hoedkleur varieert. Van de talrijke eetbare soorten is de oesterzwam, Pleurotus ostreatus, bij ons best bekend. Maar er zijn tal van andere variëteiten, met grote verschillen qua smaak, consistentie en hoedkleur: P. sajor-cajou, P. ostreatus florida, P. columbinus (alle met grijze tot okergele hoed), P. citreopileatus (geel), P. djamor en roseastramineus (roze), P. tuberregium (crème). Ze zijn alle eetbaar, maar de medicinale eigenschappen van de meeste minder bekende soorten zijn niet onderzocht.
Ze groeien in groepen op stammen van loofbomen (populier, beuk) in de meeste streken met gematigd klimaat op het noordelijk halfrond. De oesterzwam is relatief gemakkelijk te kweken en wordt dan ook zeer wijdverspreid gekweekt op boomstronken en stro, maar ook op landbouwafval e.d.
Oesterzwammen zijn voedzaam: rijk aan eiwitten en interessante aminozuren, weinig vetten, vnl. onverzadigde, en veel vezels. Ze zijn rijk aan mineralen en bevatten gemiddeld 50 à 80 maal meer kalium dan natrium, dus sterk diuretisch en anti-oedemisch (Flegg 1985, Miles 1997, Domondon 2000).
Per 100 g droge stof:
- 15 mg ijzer
- 50 mg calcium
- 110 mg natrium
- 3500 mg kalium
- 800 mg fosfor
- 5 tot 50 mg zink
daarnaast selenium, iodium, mangaan ...
Zoals in de meeste paddenstoelen komt het complete vitaminengamma voor, ook vitamine E, carotenoïden, en voorlopers van vitamine D: ergosterol (wordt door uv-licht omgezet in vitamine D2). Vitamine C meestal in zeer lage dosering.
Immuunstimulerend en anti-infectieus
Zoals de meeste paddenstoelen zijn de pleuroti sterk immuunmodulerend en verhogen ze de immuunrespons door activeren van de macrofagen (Wasser & Weiss 1999, Zhou 2002).
De lipo-polysacchariden (LPS) uit deze paddenstoelen vertonen gelijkenis met de structuur van de celwand van bacteriën, waardoor ze ageren als nep-LPS. Hierdoor worden macrofagen geactiveerd en wordt het immuunsysteem getraind en alert (zonder de risico's van infectie) wat zorgt voor sterkere fagocytose en meer productie van interferon (Koch 2002).
Alle oesterzwammen, maar Pleurotus ostreatus het meest, vertonen een zeer breed -spectrum aan anti-microbiële activiteit (Krasnopolskaya 2001).
Oesterzwammen bevatten tevens veel polyfenolische componenten: sterke antioxidanten, met vaak antivirale en antibacteriële activiteit (Chang 1978, Delmas 1989, Miles 1997, Saosoong 2003, Babitskaya 2001). Ze bevatten vluchtige bestanddelen met antimicrobiële en antifungale eigenschappen tegen bacillen, pseudomonas en escherichia, antifungaal tegen aspergillus, saccharomyces en candida.
Sap van de oesterzwam vertoont antifungale activiteit tegen o.a. Aspergillus niger (Gerasimenya 2002).
Pleurotusextract reduceert (bindt?) toxinen en normaliseert aantal en activiteit van witte bloedcellen (Gerasimenia 2001).
Pleurotine en pleurotinine zijn terpenen met antibiotische werking, vooral effectief tegen resistente bacteriën, beschreven in de Merckindex van 2001 (Lelley 1997, O'Neill 2001). Pleurotin is ook een kankerremmer (Gunde-Cimmerman 2001).
Pleurans activeert natural killercellen, heeft antivirale, anti-inflammatoire en anti-oestrogeen activiteit en is DNA-beschermend (Gunde-Cimmerman 2001).
Anti-neoplastische activiteit
Prof. Mori toonde de anticarcinogene activiteit aan van diverse Pleurotussoorten: 90 % inhibitie bij sarcoom 180 en borstkanker bij muizen. Injectie met een bèta-glucaanextract blijkt tumoren voor 95 % te remmen in een dosering van 5 mg/1000 gram. Dieren die gevoed werden met het substraat waarop de oesterzwammen gekweekt werden bleken resistent tegen het ontwikkelen van chemisch geïnduceerde kanker!
Voor extracten van P. sajor-caju en P. pulmonarius zijn significante antioxidatieve, anti-inflammatoire en antitumorale effecten aangetoond, met een activiteit vergelijkbaar met deze van cisplatin en diclofenac (José 2001, 2002, Hobbs 1996).
Pleurotus ostreatus bevat verder actieve antitumorale lectines (Wang 1998).
Voor hart en bloedvaten
Oesterzwammen hebben dus een sterk diuretische en anti-oedeem effect (Domondon 2000), ze verbeteren tevens de bloedcirculatie en het heet waterextract heeft bloeddrukverlagende eigenschappen (Suzuki 2001). Bovendien verbeteren ze via twee verschillende mechanismen het vetzuurprofiel in het bloed:
In 1995 toonde Gunde-Cimmerman aan dat de oesterzwammen lovastatine bevatten, dat de synthese van cholesterol in de lever inhibeert. De lovastatine bevindt zich tussen de lamellen: Twee maal per week oesterzwammen eten is al effectief om de cholesteremie te verlagen. Overigens, hoe rijper, hoe meer lovastatin, maar hoe jonger de zwam, hoe fijner!
Bovendien absorbeert de chitine uit de paddenstoel het cholesterol (uit de gal) in de darm, waarna dit uitgescheiden wordt met de stoelgang als een chitosan-cholesterolcomplex (Gunde-Cimerman 2001).
Ook poeder van gedroogde oesterzwam verlaagt significant de lipiden en cholesterol in het bloed, dit tot 40 % (Wasser & Weiss 1999, Gerasimenia 2002, Hennebert 2005).
Alles bij mekaar, een overvloed van interessante wetenschappelijke informatie. De vraag is wel of het af en toe eten van deze oesterzwammen voldoende is om ons te beschermen tegen bepaalde vormen van kanker. In elk geval is het een van de vele natuurproducten die thuis horen in een gezonde voeding.