Hoe (on)gezond is zout

Zout. Bij het grote publiek vooral bekend als smaakversterker in de keuken. Lekker bij een stukje vlees of over de frietjes. Op zich niks mis mee; tenzij je er teveel van binnen krijgt. Regelmatig breekt er een ware mediahype rondom dat kleine korreltje uit. Vorig jaar heeft onderzoek uitgewezen dat vleeswaren, kaas, kant- en klaarmaaltijden, sauzen en chips teveel zout bevatten. Om kans op een verhoogde bloeddruk en hart- en vaatziekten te voorkomen is de klopjacht op voedsel met minder zout geopend. Minder zout, want zout op zich is niet heel slecht.

NaCL

Zout, ook wel natriumchloride genoemd, is een belangrijke stof voor het lichaam. Natrium speelt een belangrijke rol bij het doorgeven van prikkels door de zenuwen, het samentrekken van spieren en de regeling van vocht en zout in het lichaam. Daarnaast zorgt natrium ook voor de bloeddruk. Uiteindelijk hebben we dus een heel klein beetje zout per dag nodig; een gram per dag is voldoende. Mocht er te weinig zout binnen komen dan heeft het lichaam hiervoor een heel goed systeem. Het lichaam werkt dat met een overlevingsmechanisme waardoor we meer behoefte krijgen aan zout en dit vanzelf meer gaan eten. Maar bij de meeste mensen heeft deze trek in zout niets te maken met het mechanisme maar eerder met gewenning of hoofdhonger (ook wel te merken aan trek in een specifiek voedingsmiddel en niet in voeding op zich). Een tekort aan zout komt alleen voor bij ernstige diarree.

Verschil tussen natrium en zout?

In de praktijk worden natrium en zout naast elkaar gebruikt. Op een etiket staat het zoutgehalte vaak vermeld als natrium per 100 gram. 0,4 gram natrium is gelijk aan 1 gram keukenzout. De hoeveelheid zout is dus te berekenen door het natriumgehalte met 2,5 te vermenigvuldigen: een product met 2 gram natrium bevat 2 x 2,5 = 5 gram zout.

Soorten zout

Zout is verkrijgbaar als:

• Keukenzout (gejodeerd zout)
• JOZO bewust of Lo Salt. (Dit zijn zoutmengels waarin een deel van het natrium is vervangen door kalium en magnesium. Deze zoutmengels zijn niet geschikt voor mensen met slechte nieren en mensen die bepaalde plaspillen of ontstekkingsremmers gebruiken.)
• Zeezout

Gejodeerd zout

Gejodeerd zout om te voorkomen dat we te weinig jodium binnenkrijgen. Er wordt aan vrijwel al het keukenzout dat we kopen in de winkels jodium toegevoegd. Bakkerszout dat meestal in brood zit bevat een hoger gehalte aan jodium. Alternatieve zouten zoals zeezout bevatten geen jodium

Voeding

Van nature zit er niet veel zout in ons eten. Vers vlees, vis, fruit en groenten zijn vrijwel zoutloos. Het meeste zout wordt door fabrikanten aan ons voedsel toegevoegd om het eten wat meer smaak te geven. Ook werd zout vroeger vaak gebruikt als conserveringsmiddel om producten langer te kunnen bewaren. Tegenwoordig is dit niet direct meer nodig omdat we een koelkast hebben. Toch zit er zout in onze voedingsmiddelen. De belangrijkste bronnen van zout in Nederlandse voeding zijn brood, vleesproducten, kaas en klant- en klaar-maaltijden. Maar zout zit niet alleen in producten waarbij het goed te proeven is; ook in je roomijsje of je vlaaipunt kan je het terugvinden. Zo krijgen we ongemerkt heel wat zout binnen. Vaak gemiddeld wel 9 tot 10 gram per dag. Terwijl het voedingscentrum adviseert niet meer dan 6 gram per dag te gebruiken

Wat kunnen we doen om onze zoutinname te verminderen?

Zoals al eerder is gezegd komt het meeste zout dat gebruikt wordt uit voedingsmiddelen. Zo levert brood 26 procent, vleesproducten 15 procent en kaas 10 procent van het zoutgehalte dat de mensen binnenkrijgen. Dit wil niet zeggen dat we meteen allemaal geen brood, vleesproducten en kaas meer moeten eten, want deze producten leveren goede voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft. Het wil wel zeggen dat we erop moeten blijven letten wat we eten en moeten kiezen voor producten die weinig zout bevatten. Zo is het verstandig zelf geen zout toe te voegen aan ons eten. Ook door zo min mogelijk gebruik te maken van kant er klare pakjes en zoveel mogelijk met verse producten te werken zoals verse groenten. Zo kun je zelf je zoutinname verlagen.

Maar zonder zout smaakt niet lekker!

Veel gehoorde klacht is zonder zout smaakt alles niet lekker. Ik ben het nu eenmaal gewend. Dat klopt, je merkt het inderdaad als je gewend ben zout te eten. Maar is dit echt zo ’n ramp? Als iemand anders voor je kookt zonder zout, zeg je er dan wat van? Merk je het echt op? Of is het inderdaad gewenning en moet je er even doorheen. Zelf eet ik al jaren zoutloos en heb tot nu toe geen klachten gehad van andere mensen dat de aardappels niet lekker waren ook al weet ik zo goed als zeker dat niet iedereen die bij mij eet, gewend is zoutloos te eten. Zo smaken aardappeltjes uit de oven met bieslook (of rozemarijn) erg lekker.

Conclusie

Het eten van zout gaat zonder dat je het merkt in alle producten die je in de supermarkt koopt zit zowat zout (behalve verse producten zoals groenten en fruit) Daarom is het goed om zelf zo min mogelijk zout toe te voegen aan je eten. Als je dit doet kom je geen zout tekort.