Cafeïne: gezond en nuttig of beter vermijden?

Dat er cafeïne in koffie, thee en cola zit is algemeen bekend. En dat sommige mensen slecht kunnen slapen door teveel cafeïne ook. Toch heeft niet iedereen daar last van. Wat is het effect van deze stof precies en wat zijn de gevolgen voor de gezondheid? Welke hoeveelheden tref je aan in onze koffie en thee en hoeveel is teveel? Dat cafeïne een stimulerend effect heeft is algemeen bekend. Het verhoogt de concentratie en prestatie. Daarmee geeft het je het gevoel dat je meer energie hebt. Het zorgt ervoor dat je je minder moe voelt. Ook kan het je geheugen een beetje verbeteren.

Werkt cafeïne vochtafdrijvend?

In het verleden werd nog gedacht dat cafeïne een vochtafdrijvende werking had. Dat is niet het geval. Er wordt niet meer vocht verloren door het lichaam, door de stof. De nieren worden echter wel gestimuleerd door de stof, waardoor vocht wel sneller het lichaam verlaat.

De verslavende werking van cafeïne

Dat cafeïne een verslavende werking heeft is algemeen bekend. Drink je weinig cafeïne, dan zorgt een dosis cafeïne in een kop koffie, of frisdrank voor een opwekkend effect. Neem je echter dagelijks de nodige cafeïne in, dan lijkt dat effect af te nemen. In werkelijkheid is het effect er nog steeds, maar door de gewenning verwacht je lichaam juist de dosis cafeïne. Krijg je die niet, dan leiden veel mensen juist aan ontwenningsverschijnselen. Bijvoorbeeld hoofdpijn en moeheid.

Hoe gezond is cafeïne

Daarnaast heeft cafeïne ook nog andere vervelende consequenties voor je lichaam. De slapeloosheid is wel de meest bekende. Veel mensen kunnen moeilijk slapen, wanneer ze in de voorgaande uren veel koffie of andere cafeïne-houdende drank hebben gedronken. Maar ook een te hoge bloeddruk en aantasting van hart- en bloedvaten behoort tot de risico's van cafeïne. Afhankelijk van de hoeveelheid en de persoon kan het ook prikkelbaarheid, angstgevoelens, beven, hartkloppingen en angstgevoelens tot gevolg hebben.

Hoe giftig is cafeïne

Cafeïne is een giftige stof. Je moet er wel veel van innemen voordat het echt een serieus risico vormt. De hoeveelheid cafeïne die tot de dood kan leiden is ongeveer 150 milligram per kilo lichaamsgewicht. Voor iemand die 80 kilo weegt is dat dus zo'n 12.000 milligram. In een gemiddelde kop koffie zit ongeveer 70 milligram. Je zou dan maar liefst 170 koppen koffie drinken om aan een overdosis cafeïne te kunnen sterven. Weeg je maar 60 kilo en drink je erg sterk koffie met 150 mg cafeïne, dan moet je nog 60 koppen koffie drinken.

Hoeveel koffie per dag

Algemeen wordt gezegd dat bij vijf of zes koppen per dag er eigenlijk geen gezondheidsrisico's zijn. Maar het effect van cafeïne op je lichaam kan sterk verschillen per persoon. Veel mensen die minder koffie zijn gaan drinken, ervaren dat als positief. Maar de eerste periode van ontwenning is vaak minder prettig.

Cafeïnevrije koffie

Als je minder cafeïne wilt innemen, maar toch koffie wilt drinken, kun je kiezen voor cafeïnevrije koffie. Om deze koffie te maken, wordt gebruik gemaakt van koffiebonen waar de stof uit geëxtraheerd is. Om dit te doen bestaan er minstens vijf verschillende methodes. Het is echter niet zo dat alle cafeïne uit de koffiebonen gehaald wordt. Wettelijk mag er maximaal 0,1% cafeïne in cafeïnevrije koffie zitten. In een kop koffie zit dan nog ongeveer 1 milligram cafeïne. Dat is honderd keer minder dan in een gewone kop koffie.

Cafeïnevrije thee

Ook thee bevat cafeïne. Een andere naam voor de stof is namelijk theïne. In thee zit niet zoveel als in koffie, maar toch nog zo'n 35 mg per kop thee. Drink je veel thee, dan krijg je op die manier dus ook nog heel wat cafeïne binnen. Groene thee bevat met 20 mg minder theïne: ongeveer de helft van een kop zwarte thee. Een alternatief voor cafeïne-houdende thee is het drinken van rooibos thee. Rooibos bevat namelijk helemaal geen cafeïne. Om die reden mag het officieel ook geen thee genoemd worden.

Cafeïne in medicijnen

Sommige medicijnen bevatten deze stof. De reden is dat het een vaatverwijdende werking heeft. Je komt het tegen in pijnstillers en pillen tegen hoofdpijn. Tegenwoordig wordt er steeds vaker gebruik gemaakt van chemische stoffen die hetzelfde effect hebben. Toch is het goed dit in de gaten te houden. Sommige mensen kunnen moeilijk in slaap vallen als ze voor het slapen gaan een pil met een dosis cafeïne innemen. Dat is extra vervelend want in dat geval voelen ze zich al niet zo goed, en is een goede nachtrust juist extra gewenst.

Waar zit cafeïne in en hoeveel?

De bekendste producten waar cafeïne in zit is koffie, thee, cola en de diverse energiedrankjes. Maar ook chocolade bevat deze stof. En zoals gezegd bevatten bepaalde tabletten en pillen ook cafeïne. De hoeveelheid varieert echter sterk.
Een overzicht van de meest gangbare producten waar je deze stof in aantreft:


Wat opvalt is dat in een blikje energiedrank ongeveer net zoveel zit als in een kop koffie. En in drie glazen cola zit ongeveer net zoveel cafeïne als in een enkele kop koffie.

Lees verder

• Teveel water drinken: hoeveel water is genoeg?
• Hoe gezond is fruit: Over vitamines, calorieën en vezels
• Aardappel schillen of juist niet: wat is gezonder?
• Hoeveel eieren eten is goed: over cholesterol en voeding
• Is brood gezond - over vezels, vitamines en koolhydraten