De zin van het zuurbase-dieet

Al sinds het begin van de twintigste eeuw en daarvoor is er veel te doen rondom een mogelijk verband tussen voeding en verzuring van het lichaam. Er worden veel artikelen geschreven die beweren dat zogenaamde zuurproducerende voedingsmiddelen zorgen voor metabole acidose, verzuring, van het lichaam. Slechts weinig van deze artikelen zijn echter wetenschappelijk onderbouwd. Daarnaast zijn er al bedrijven die inspelen op de nieuwe markt die is ontstaan met verschillende diëten en producten. Een van deze diëten is het zuurbase-dieet. Maar kunnen voedingsmiddelen wel echt de zuurgraad van je bloed beïnvloedden?

Het zuurbase-dieet

Volgens het zuurbase-dieet zorgen factoren als voeding, medicatie, stress en een overmatige spierbelasting voor zure afvalstoffen die in het lichaam terechtkomen. Deze zure afvalstoffen, onder andere urinezuur, melkzuur en vetzuur, zorgen voor een verhoging van de zuurgraad van het bloed. Doordat er dagelijks te veel afvalzuren in het bloed vrijkomen, kan het lichaam deze niet via de normale wegen uitscheiden en worden ze opgeslagen met alle gevolgen van dien. Het zuurbase-dieet geeft aan welke voedingsmiddelen zuurvormend zijn en dus beter vermeden kunnen worden en welke voedingsmiddelen basisch zijn. Daarnaast is er een lijn van producten waarmee je het lichaam kan ontzuren.

De zuurbase balans in het lichaam

Normaal gesproken ligt de pH-waarde van het bloed tussen de 7,35 – 7,45. Via de voeding komen zuren en basen het lichaam binnen en het lichaam maakt ook zelf zuren en basen aan, waardoor de pH-waarde kan stijgen of dalen. Bij een pH onder de 7,0, is er sprake van acidose of verzuring. Boven een pH van 7,0 wordt er gesproken van alkalose. De pH van het bloed komt alleen onder de 7,35 door bijzondere omstandigheden zoals ernstige diarree, overmatige productie van zuren zoals bij diabetes type 1 en een verminderde functie van de nieren om H+ ionen uit te scheiden via de urine. Op het moment dat de pH te laag is gaan eiwitten denatureren. Hierbij verliezen ze hun vorm en daarbij ook hun functie, wat verschillende ziekten tot gevolg zou kunnen hebben zoals bijvoorbeeld jicht, osteoporose, hypertensie, hart- en vaatziekten en diabetes (Kaunitz & Akiba, 2006; Rogers & McCutcheon, 2013; Clancy & McVicar, 2007). Om te voorkomen dat het bloed te zuur of te basisch wordt, corrigeert het lichaam de pH via de longen, nieren en buffersystemen. Via de longen wordt zuur in de vorm van CO2 aan de lucht afgegeven en via de nieren kunnen zuren of basen worden afgegeven aan of juist worden geresorbeerd uit de urine. Daarnaast zijn eiwitten een belangrijk onderdeel van het buffersysteem. Eiwitten zijn namelijk zo opgebouwd dat ze zowel zuren, H+ ionen, kunnen opnemen als afgeven aan het bloed. Als het bloed te zuur wordt nemen ze H+ ionen op waardoor de pH van het bloed stijgt en als het bloed te basisch is, geven ze de H+ ionen weer af aan het bloed waardoor de pH daalt (Kaunitz & Akiba, 2006; Rogers & McCutcheon, 2013; Clancy & McVicar, 2007).

Wat zijn zuurproducerende voedingsmiddelen?

Volgens de trend zijn vooral dierlijke eiwitten als vlees, gevogelte, ei en zuivelproducten zuurproducerend. Het zuurbase-dieet voegt hier nog een hele rits producten aan toe zoals alcoholische dranken, bepaalde soorten fruit, sommige noten en bepaalde vetten. Een overzicht van de zure en basische voedingsmiddelen volgens het zuurbase-dieet is te vinden in onderstaande tabel. Belangrijk om op te merken is dat het hier niet om de zuurgraad gaat, dus de pH van het voedsel, maar om wat er overblijft na verbranding binnen het lichaam. Waar dit precies op gebaseerd is en hoe dit gemeten wordt, is moeilijk na te gaan. In de meeste gevallen wordt gekeken naar de mogelijk verzurende werking van het voedsel aan de hand van de samenstelling of naar de zuuruitscheiding in de urine. De eerste methode houdt echter geen rekening met andere zuurproducerende processen in het lichaam en de tweede methode geeft geen informatie over de werking van het zuur in het bloed (Poupin et al., 2012). Ook zou het meten van het zuur in de urine door middel van de pH niet weergeven of er sprake is van metabole acidose of een andere nadelige gezondheidsconditie (Fenton & Lyon, 2011). De pH van het bloed kan wel gemeten worden, maar daarvoor moet bloed vanuit een ader of slagader worden afgenomen. Het meten van de pH van de urine is veel simpeler en ook goedkoper. Waarschijnlijk is dat ook de reden dat het meten van de pH van het bloed bijna niet wordt gebruikt in onderzoeken.

Alkalisch

• Alle groenten en grassen
• Knolgroenten
• Fruit: avocado, banaan, citroen, kers, kokos, limoen, tomaat, watermeloen
• Noten en zaden: amandelen, chiazaad, fenegriekzaad, hazelnoot, hennepzaad, karwijzaad, komijnzaad, lijnzaad, paranoten, quinoazaad, rozijnen, sesamzaad, speltzaad, venkelzaad
• Onverwerkte granen en peulvruchten: limabonen, linzen, sojabonen, sojakaas, sojalecithine, sojameel, sojanoten, sojascheuten, spelt, tofu, witte bonen
• Oliën: avocado-olie, kokosolie, lijnzaadolie, olijfolie, udo’s olie
• Dranken: gedestilleerd water, kraanwater, kruidenthee, water met ontzurende druppels

Licht verzurend

• Fruit: behalve genoemde soorten bij alkalisch
• Zuivel en vetten: melk, ghee boter, room/crème, yoghurt

Verzurend

• Vlees, gevogelte en vis: alle
• Zuivel en eieren: behalve genoemde soorten bij licht verzurend
• Brood: rogge, tarwe, volkoren, wit
• Noten en zaden: behalve genoemde soorten bij alkalisch
• Vetten en oliën: behalve genoemde soorten bij alkalisch en lichtverzurend
• Granen en rijst: behalve genoemd bij alkalisch
• Sauzen: alle
• Zoetstoffen: o.a. bietsuiker, honing, tafelsuiker en kunstmatige zoetstoffen
• Dranken: behalve genoemde soorten bij alkalisch
• Diversen: bewerkte voedingsmiddelen, kant en klare voeding, voeding bereid in magnetron, verpakt of geblikt voedsel, pizza, koekjes, sigaretten, drugs, snoep, chocolade, chips

Wat zegt de wetenschap over verzurende voeding en eventuele ziekten die hierdoor kunnen ontstaan?

Eiwitten

In veel diëten worden eiwitten, vooral van dierlijke afkomst, aangewezen als zuurproducerende voeding. Twee soorten eiwitten zorgen bij verbranding voor zuur. Hierbij gaat het voornamelijk om de zwavel- en fosforeiwitten. De processen die hierbij aan te pas komen, zijn ingewikkeld en het is lastig om te bepalen hoeveel zuur er nu daadwerkelijk wordt geproduceerd en of dit überhaupt de pH zou kunnen beïnvloedden. Naast eiwitten bevatten dierlijke producten ook vaak veel verzadigde vetten en toegevoegd zout. Buiten een eventuele verzurende werking, zou het dus ook al beter zijn om niet te veel dierlijke producten te eten. Aangezien dierlijke producten ook goede stoffen bevatten zoals calcium, ijzer, en verschillende vitaminen en mineralen, is het niet aan te raden om deze uit de voeding te schrappen. Het is beter om een goede balans te creëren, door naast de dierlijke producten ook voldoende groenten en fruit te eten. Wat de hoeveelheid eiwit betreft, zou de aanbevolen hoeveelheid van 0,8g eiwit per kg lichaamsgewicht per dag aangehouden kunnen worden, waardoor een mogelijke kans op verzuring wordt beperkt. Zuivelproducten, ook rijk aan dierlijke eiwitten, zouden volgens onderzoek niet zuurproducerend zijn en kunnen dus ook gebruikt worden in een gezond voedingspatroon (Fenton & Lyon, 2011).

Fruit en groenten

Fruit en groenten zouden rijk zijn aan alkaline, de tegenhanger van zuur, en daarom worden aangeraden als tegenhanger van de verzurende voeding. Groente en fruit bevatten veel vitaminen, mineralen en vezels die passen in een gezond voedingspatroon. Behalve een eventuele “ontzurende” werking, is het dus sowieso al goed om twee stuks fruit en twee ons groente op een dag te consumeren voor de vitaminen, mineralen en vezels.

Purine

Purine is een stof die vooral voorkomt in dierlijke eiwitten, maar ook groente en fruit, alcohol en koolzuurhoudende frisdrank. Urinezuur is het eindproduct van het purinemetabolisme. Tweederde van het urinezuur wordt door het lichaam zelf geproduceerd en een derde komt binnen door purine via de voeding. Een te hoog gehalte aan urinezuur in het bloed wordt ook wel hyperuricemie genoemd en ontstaat doordat de nieren het urinezuur niet goed via de urine kunnen uitscheiden, door een overmatige productie van urinezuur door het lichaam of door een combinatie van beide. Hyperuricemie heeft echter niets te maken met de pH van het bloed, omdat ongeveer 99% van het urinezuur in het bloed aanwezig is in de vorm van uraat, het neutrale zout van urinezuur (Duinen, 2010).

De zin van het zuurbase-dieet

Je kan dus concluderen dat het lichaam de pH van het bloed constant houdt met behulp van verschillende buffersystemen en dat zure of basische voeding de pH van de urine beïnvloed. Onderzoeken die beweren dat deze voeding ook de pH van het bloed zou beïnvloeden, gebruiken in de meeste gevallen meetmethoden die niets zeggen over de daadwerkelijke uitwerking van zure voeding op de pH van het bloed. Op basis hiervan kunnen we dus niet zeggen dat zure of basische voeding ook echt de pH van het bloed beïnvloed. Er zijn mensen die aangeven dat ze baad hebben bij het zuurbase-dieet. Hoewel dit ook kan komen, doordat ze met het zuurbase-dieet een gezonder voedingspatroon hebben dan eerst. Aangezien dierlijke producten ook goede voedingsstoffen bevatten, is het goed om deze nog wel te blijven consumeren. Anders is het zeker aan te raden om de voedingsinname bij te houden om zo te kijken of er geen tekorten aan voedingsstoffen ontstaan. Voordat de zin van het zuurbase-dieet dus echt bewezen kan worden, zal er eerst meer wetenschappelijk onderzoek moeten worden gedaan.