Is chocolade gezond of ongezond

Over chocolade gaan veel verhalen rond; de een zegt dat het gezond is, de ander dat het ongezond is. Wat klopt daar nu van en is chocolade nu gezond of ongezond? In feite hebben beide partijen gelijk; of chocolade gezond is, en hoe gezond chocolade is, hangt erg af van het soort chocolade waar we het dan over hebben. In feite kan gesteld worden dat hoe puurder de chocolade, hoe gezonder deze is, hoewel ook de manier van produceren een grote invloed heeft op de gezondheidseffecten van chocolade.

De ontdekking en verspreiding van cacao en de cacaoboom

Zuid-Amerika

Cacao, waar chocolade van gemaakt wordt, komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. In 1528 nam de Spaanse conquistador Cortez cacao mee naar Europa, om te laten zien wat er in de nieuwe wereld te vinden was. Het is niet vreemd dat het een Spanjaard zou zijn die de cacao mee naar Europa bracht; Spanje was immers de onbetwiste koploper in de verovering van de nieuw gevonden gebieden in het westen.

Wereldwijde verspreiding

Toch wilden ook andere landen niet achterblijven en ontstond er al snel een concurrentiestrijd tussen diverse landen en bedrijven om de nieuw gevonden rijkdommen uit het westen te bemachtigen en om te zetten in klinkende munt. Ook met cacao vond dit proces plaats; in de 17e en 18e eeuw ontstonden er dan ook diverse nieuwe cacaoplantages in gebieden waar de cacaoboom oorspronkelijk niet groeide. De cacaoboom stelt bepaalde eisen aan het klimaat, zoals een vochtig doch warm klimaat, wat alleen bepaalde gebieden rond de evenaar kunnen bieden. Het is dan ook niet vreemd dat het nog steeds dergelijke landen zijn die cacao produceren.

Cacao producerende landen

Ivoorkust is de grootste producent van cacao, echter zijn er nog een aantal andere landen die veel cacao produceren en exporteren:

• Brazilië
• Dominicaanse Republiek
• Haïti
• Jamaica
• Cuba
• Trinidad en Tobago
• Grenada
• Ecuador
• Venezuela
• Colombia
• Ghana
• Nigeria
• Kameroen
• Indonesië
• Maleisië
• Indonesië
• Nieuw Guinea

Soorten cacao

Er zijn grofweg drie soorten cacaobonen te onderscheiden; zo is er de Forastero, de Criollo en de Trinitario boon. De Forastero is hiervan verreweg de meest geplante boon, terwijl de Criollo boon geroemd wordt om zijn betere smaak. Hoewel de Criollo en de Trinitario boon minder geplant worden, worden deze wel vaak gebruikt bij het bepalen van de smaak voor een bepaalde chocolade. Door deze bonen in een bepaalde mix toe te voegen aan de Forastero boon wordt de smaak van het eindproduct bepaald. Een chocoladeproducent kan hiermee dus een eigen, karakteristieke smaak ontwikkelen.

Het produceren van chocolade

Na het mengen van de bonen wordt er cacaomassa geproduceerd. Cacaomassa is een ruw product dat gewonnen wordt uit de geroosterde cacaobonen. Vanuit deze cacaomassa, met een 55% vet, wordt cacaoboter gewonnen. Na het winnen van cacaoboter uit de cacaomassa bevat deze laatste nog zo'n 10 tot 24% vet en wordt het verwerkt tot poeder. De verschillende producten, cacaoboter en cacaopoeder, worden gebruikt bij verschillende producten. Dit verklaart ook waarom bijvoorbeeld hagelslag een andere smaak heeft dan chocolademelk of pure chocolade.

Invloed op de gezondheid van chocolade

Welke gezonde stoffen zitten in chocolade?

De gezonde eigenschappen die aan chocolade worden toegeschreven zijn met name te herleiden tot de cacaoboon zelf. Deze bevat diverse gezonde stoffen en eigenschappen, waarvan de belangrijkste zijn:

• Flavanoïden
• Magnesium
• Resvervatrol
• Tryptofaan
• Anandamine
• Phenylethylamine
• Theobromine
• Catechine

Deze stoffen komen voor in de cacaoboon, maar zijn niet in dezelfde hoeveelheden terug te vinden in de bewerkte chocolade. Dit komt door het proces van verhitting van de cacao, waardoor de gezonde eigenschappen van de cacao afnemen. Dit wil niet zeggen dat chocolade die bereid is door middel van verhitting ongezond is, echter chocolade die bereid is met beperkte verhitting of zonder verhitting is gezonder. In dergelijke chocolade zijn meer van de gezonde stoffen uit cacao overgebleven.

Soorten chocolade

Of chocolade door middel van verhitting is geproduceerd of niet is niet de enige factor die bepaalt of een bepaald chocoladeproduct gezond is. Ook het soort chocolade heeft hierop een invloed. De meest bekende soorten chocolade zijn:

• Pure chocolade
• Witte chocolade
• Melkchocolade

Grondstoffen bij de productie van chocolade

Bij de productie van chocolade komen een aantal grondstoffen kijken. Dit zijn:

• Cacaoboter
• Melkpoeder
• Cacaomassa
• Suiker
• Smaakstoffen

Het verschil tussen pure chocolade en witte chocolade is dat er in pure chocolade geen gebruikgemaakt wordt van melkpoeder en in witte chocolade geen gebruik wordt gemaakt van cacaomassa. Voor de gezondheid van chocolade heeft dit al meteen een effect; pure chocolade is niet allen gezonder omdat er cacaomassa in zit, maar is ook gezonder omdat er geen melkpoeder in zit. Melkpoeder vermindert de werking van onder andere de flavanoïden in chocolade namelijk. In melkchocolade zit ook melk die de effecten van flavanoïden verminderen en bovendien zit daar meer suiker in.

Cacao, suiker en vet

Een ander effect op de gezondheid van chocolade heeft de hoeveelheid cacao, suiker en vet. Over het algemeen kan gesteld worden dat hoe hoger het percentage cacao, hoe gezonder de chocolade. Pure chocolade heeft een percentage van minimaal 54% cacao, maar er is ook chocolade verkrijgbaar met percentages in de 80%.

Effecten op de gezondheid van chocolade

Flavanoïden en doorbloeding

Flavanoïden zijn antioxidanten die het lichaam helpen om het dichtslibben van de aderen tegen te gaan. In chocolade zitten zeer hoge concentraties van dergelijke flavanoïden, waardoor chocolade een goede bijdrage kan leveren aan een goede doorbloeding. Flavanoïden verminderden de slechte cholesterol LDL en verhogen de concentraties van HDL, de goede cholesterol. Hierdoor wordt niet alleen een bijdrage geleverd aan het voorkomen van hart- en vaatziekten, maar wordt de doorbloeding van de hersenen ook bevorderd. Dit zorgt weer voor onder andere een beter geheugen. Antioxidanten zorgen ook voor een verminderde kans op kanker.

Tryptofaan en serotonine

Tryptofaan is een andere gezonde stof uit chocolade. Deze stof is in feite een aminozuur dat nodig is voor de productie van serotonine. Serotonine zorgt voor een positief effect op de emotionele gesteldheid. Daarnaast bevordert serotonine de eetlust, zorgt het voor een wakkerder gevoel en vermindert het de beleving van pijn. Daarnaast wordt de seksuele activiteit verhoogd en wordt het zelfvertrouwen bevorderd door tryptofaan. Wellicht is het dus niet eens zo verkeerd om een reep chocolade te eten na een vernederende ervaring!

Anandamide en dopamine

Anandamide is een van de andere gezonde stoffen uit chocolade. Deze stof stimuleert de aanmaak van dopamine. Dopamine zorgt voor een positief gevoel, maar zorgt ook voor een verbeterde connectie tussen de zenuwen. Daarnaast zorgt ook dopamine voor een verhoogde seksuele activiteit.

Phenylethylamine en humeur

Phenylethylamine, wat ook in chocolade wordt aangetroffen, zorgt voor het verminderen van gevoelens van depressiviteit en verbetert humeur en stemming. Daarnaast zorgt phenylethylamine ervoor dat we alerter en opgewekter door de dag heen gaan.

Theobromine en ontspanning

Theobromine geeft ons een ontspannen gevoel. Dit zorgt er ook bijvoorbeeld voor dat irriterende prikkels in de keel verminderd worden, waardoor theobromine ook geschikt is om hoesten te verminderen. Naast het ontspannen gevoel geeft theobromine ook een stimulerende prikkel aan het lichaam; hoewel het gevoel ontspannen is, verhoogt de activiteit van het hart en de nieren.

Catechine en vet

Catechine heeft als positief effect dat het de hoeveelheid cortisol in het lichaam beïnvloedt. Cortisol is een stresshormoon, maar zorgt ook voor het aanmaken van vet. Het verminderen van cortisol heeft dus direct en indirect een invloed op de hoeveelheid vet die het lichaam aanmaakt. Enerzijds omdat minder cortisol betekent dat er minder vet aangemaakt wordt en anderzijds omdat een verminderde stressbeleving door minder cortisol ervoor zorgt dat er minder uit stress gegeten wordt. Ook de insulinesensitiviteit van het lichaam wordt aangepakt, wat ook weer voor een verminderde aanmaak van vet in het lichaam zorgt

Is chocolade gezond?

In het algemeen zijn er nog een aantal onderzoeken gedaan die een direct effect op de gezondheid van het lichaam hebben. Zo blijkt dat het twee keer per week eten van pure chocolade een significant verminderde kans op diabetes type 2 oplevert. Daarnaast levert het eten van chocolade een bijdrage aan afvallen, onder andere door het verminderen van de eetlust, een positiever emotioneel gevoel en het verminderen van de aanmaak van eerder genoemde cortisol. In het algemeen kan dus gesteld worden dat het eten van chocolade gezond is, met name bij het eten van pure chocolade die met zo min mogelijk verhitting geproduceerd is.