Is vloeibare boter gezond of ongezond

Er zijn verschillende soorten boter te krijgen die geschikt zijn om in te koken. Uiteraard is er de ouderwets lekkere roomboter of pakjes bak- en braadboter, maar ook olijfolie wordt nog veel gebruikt. Het grootste marktaandeel hebben echter toch wel de vloeibare botersoorten zoals de vloeibare bak- en braadproducten of de vloeibare boter met olijfolie. Deze producten lijken veel gezonder te zijn dan de traditionele boter, maar is dit ook zo?

Soorten vetten

Globaal gezien zijn er drie hoofdgroepen vet die we in ons eten kunnen onderscheiden. Dit zijn

• Verzadigde vetten
• Onverzadigde vetten
• Transvetten

Ongezonde verzadigde vetten

Verzadigde vetten zijn de zogenaamde slechte vetten. Door het in grote mate eten van deze vetten wordt een stijging van de slechte cholesterol in ons lichaam gerealiseerd, die vervolgens weer kan leiden tot een verhoogde kans op hart- en vaatziekten vanwege de vernauwing van de aderen door deze cholesterol. Verzadigde vetten hebben daarnaast ook nog een verhoogde bijdrage aan overgewicht. Het herkennen van verzadigde vetten is gelukkig eenvoudig; enerzijds staat dit op de verpakking vermeld, maar anderzijds is de vuistregel dat als het harde vetten betreft, het met name verzadigde vetten zijn. Roomboter bijvoorbeeld is een hard vet en bevat dus met name verzadigde vetten. Pakjes bak- en braadboter zijn ook hard en bevatten dus ook veel verzadigde vetten. Producten als olijfolie, die vloeibaar zijn, bestaan weer met name uit onverzadigde vetten.

Gezonde onverzadigde vetten

Onverzadigde vetten zijn de gezondere vetten. Deze vetten zijn niet alleen een goed alternatief voor het eten van verzadigde vetten, maar dragen ook echt bij aan een goede gezondheid. Zoals al eerder benoemd, dragen verzadigde vetten bij aan het ongezonde cholesterol. Onverzadigde vetten daarentegen dragen bij aan goede cholesterol. De slechte cholesterol staat ook bekend als LDL en de goede cholesterol als HDL. Goede cholesterol breekt de slechte cholesterol af en zorgt er daarmee voor dat eventuele vernauwingen van aderen tegen worden gegaan of een verhoogde kans op hart- en vaatziektes weer wordt verlaagd. Deze eigenschappen maken onverzadigde vetten dus zeer belangrijk voor een goede gezondheid. Het geheel vermijden van vet is dus ook geen goed idee, het gaat juist om het maken van de juiste keuzes hierin. Ook onverzadigde vetten zijn te herkennen op de verpakking van producten en aan de vuistregel dat deze vloeibaar zijn.

Schadelijke transvetten

De derde soort vet betreft transvetten. Deze vetten zijn zeer schadelijk en ontstaan met name door de industriële bewerkingen van vetten. Bij het vast maken van vloeibare vetten bijvoorbeeld (zoals bij margarine gebeurt) ontstaan bijvoorbeeld transvetten. Net als verzadigde vetten dragen transvetten bij aan het slechte LDL cholesterol en daarmee aan een verhoogde kans op hart- en vaatziektes. Daarnaast dragen transvetten echter ook nog bij aan een verhoogde kans op kanker en zijn deze vetten voor het lichaam lastiger te verwerken. Dit zorgt er dus voor dat deze, voor de industrie goedkope en makkelijke vetten, voor het lichaam een ballast worden die zich met name uit in overgewicht en vetopslag onder de huid. Transvetten zijn lastiger te herkennen aangezien deze niet op verpakkingen staan vermeld en zelfs in natuurlijke producten (weliswaar in lage hoeveelheden) voorkomen. Als er op een verpakking wordt gesproken van gehydrogeneerd vet of gedeeltelijk gehard plantaardig vet, dan kun je er vanuit gaan dat het hier om transvetten gaat.

Welke botersoort is het gezondste?

De vraag ontstaat dan nu welke botersoorten nu gezond zijn en welke ongezond bij het bakken en braden. De vuistregel dat de harde vetten ongezond zijn en de vloeibare vetten gezond, kan hierbij nog steeds gehanteerd worden. Wel is het zo dat in de verschillende harde vetten ook verschillende percentages van de verzadigde vetten voorkomen. Zo zit in roomboter een hoger percentage verzadigd vet dan in hard bak- en braadvet of harde margarine. In alle drie de soorten komt overigens ook transvet voor, hoewel wel in kleine hoeveelheden.

Vloeibare boter is gezonder dan harde boter

Ook bij boter is het zo dat de vloeibare botersoorten gezonder zijn dan de boter die hard is. Hoewel er onder de vloeibare boter allerlei verschillende varianten zijn, zoals light, bak en braad en olijf, zijn al deze varianten gezonder dan de harde vetten. Het gebruiken van vloeibare botersoorten verdient dan ook de aanbeveling boven het gebruik van harde vetten. Hoewel ook in de vloeibare boters kleine percentages verzadigde vetten voorkomen, bestaat het grootste gedeelte van deze boters uit onverzadigde vetten. Overigens zitten er ook in vloeibare boters transvetten, echter ook in kleine percentages. De gezondste samenstelling voor het koken heeft olijfolie, echter heeft olijfolie een laag rookpunt. Dit betekent dat olijfolie niet te warm mag worden, voordat er schadelijke stoffen vrijkomen. Althans, dat geldt voor de minder zuivere olijfolie zoals extra vierge olijfolie. De normale olijfolie kan juist weer wel hoog verhit worden; deze is zuiverder er krijgt daardoor minder schadelijke stoffen.

Vloeibare boter en olijfolie

Vloeibare boter en olijfolie zijn beide dus gezond, hoewel olijfolie iets gezonder is op het gebied van de transvetten. Wel is het zo dat olijfolie wel een zeer bepalende smaak toevoegt aan het gerecht, terwijl vloeibare boter dit minder doet. Ook zit er een verschil in de vitaminen die in de verschillende producten zitten. Zo zit er in olijfolie vitamine E, terwijl in de vloeibare boter met name vitamine A, D en E zitten.

Al met al is het wellicht het gezondste om vloeibare boter af te wisselen met olijfolie bij het bakken en braden. In olijfolie zitten geen transvetten maar minder vitamines, terwijl in vloeibare boter wel kleine hoeveelheden transvetten voorkomen, maar daar tegenover staan wel weer meer vitamines.