Zijn garnalen gezond of ongezond?

Het regelmatig eten van vis, met name vette vis, wordt door verschillende instanties zoals het voedingscentrum aanbevolen. Met enige regelmaat vis eten zou zorgen voor een betere cholesterol, betere bloeddruk en voor een algemeen gezonder lichaam. Geldt dit ook voor garnalen? Garnalen zijn weliswaar wat duurder dan veel vissoorten, maar kunnen wel zeer lekker zijn. Ook kunnen de grotere garnalen, zoals gamba's, voor een welkome afwisseling tussen de andere maaltijden zorgen. Garnalen zijn echter geen vis en kennen eigen voor- en nadelen voor de gezondheid. In feite kan een garnaal zowel gezond als ongezond zijn, afhankelijk van de eigenschappen waar op gelet wordt.

Wat zijn garnalen en welke soorten zijn er?

Garnalen lijken niet alleen veel op de grotere kreeften, maar behoren ook tot dezelfde biologische familie. Vrijwel alle soorten garnalen leven op de bodem van zoet of zout water, waarbij een zanderige bodem vaak geprefereerd wordt. Dit omdat het zand voldoende mogelijkheid biedt voor de kleinere garnalen om zich te verstoppen voor roofdieren. Het aantal bekende soorten garnalen is enorm; men kent wel meer dan 3000 verschillende soorten, waarvan slechts een zeer klein gedeelte op grote schaal geconsumeerd wordt. Met name zoutwatergarnalen zijn geliefd om te consumeren; dit zijn dan ook de garnalen die we kennen onder de naam Noordzeegarnalen, cocktailgarnalen of gamba's. Hoewel het vreemd lijkt dat garnalen zoveel verschil in smaak en grootte hebben, wordt dit verklaard door de temperatuur van het water. Hoe warmer het water, hoe groter de soorten garnalen die er leven.

Wat eten garnalen?

Het voedsel van vrijwel alle soorten garnalen bestaat uit een gemengd dieet van zowel dierlijk afval als planten. Dit maakt dat ze ook de naam hebben om de opruimers van de zee of van zoet water te zijn. Kwetsbaar zijn garnalen wel; bij vervuild water verdwijnen de meeste soorten garnalen vrij snel uit het gebied. Een goede indicator van een verbetering in waterkwaliteit van bijvoorbeeld zoetwatermeren is dan ook de terugkeer van garnalen en kreeftjes.

Worden garnalen al lang gegeten?

De vroegste periode waarvan we weten dat garnalen als voedsel gebruikt werden is de Romeinse periode. Hoewel we van het begin van deze klassieke periode weinig weten over de garnaal, weten we uit geschriften dat er rond de geboorte van Christus garnalen gegeten werden. Vanaf daar zien we de consumptie van garnalen in de geschiedenis regelmatig terugkomen, waardoor we kunnen aannemen dat er in ieder geval vanaf het jaar nul onafgebroken garnalen zijn gegeten. Waar we nu de garnaal als een luxere voedingssoort zien, is dit gedurende de geschiedenis afhankelijk geweest van de locatie waar men woonde. Logischerwijs waren garnalen voor de kunstbewoners in de middeleeuwen een wat eenvoudiger maal, terwijl juist voor de verder inlandse bewoners de garnaal een luxe voedsel was.

Gekweekt of wild gevangen?

Waar vroeger alle garnalen gevangen werden wordt nu een groot gedeelte van de garnalen gekweekt. In 2015 was het percentage gekweekte garnalen ongeveer 40%. Het kweken van garnalen is niet zozeer nodig vanwege een mogelijke schaarste in de oceaan; onafhankelijk van de vangst schommelt de populatie garnalen zeer sterk, de populatie lijkt dan ook van andere factoren afhankelijk te zijn dan van de vangst. Toch is de vangst van garnalen schadelijk voor het milieu. Dit komt door de manier waarop de garnalen gevangen worden, waarbij bijvangst een reëel probleem is. Men schat dat er per jaar tienduizenden zeeschildpadden de dood vinden door de wilde vangst van garnalen.

De kwaliteit van gevangen en gekweekte garnalen verschilt wel; net als bij gevangen en gekweekte vis is er nog een proefbaar kwaliteitsverschil.

Zijn garnalen gezond of ongezond?

Hoewel er veel verschillende soorten garnalen zijn, is het gemiddelde aantal kcal per 100 gram garnalen wel ongeveer vast te stellen op 90 tot 100 calorieën. Garnalen bevatten daarmee dus weinig calorieën. Garnalen hebben ook een aantal gezonde vitaminen en mineralen; zo zijn garnalen een belangrijke bron van onder andere:

• Vitamine B2
• Vitamine B12
• Jodium
• Fosfor
• Seleen

Gezonde effecten van garnalen

Een tekort aan bijvoorbeeld vitamine B2 kan zorgen voor huidklachten en vermoeidheidsklachten. Het eten van garnalen voorkomt dit soort problemen dus. Vitamine B12 is belangrijk in het proces om rode bloedcellen te produceren en draagt in belangrijke mate bij aan de groei van kinderen het en het zenuwstelsel. Jodium hebben we nodig om ons denkvermogen op peil te houden; een tekort aan jodium kan zorgen voor een vermindering hierin. Ook kan het zijn dat men vocht gaat vasthouden bij een jodiumtekort. Fosfor draagt wel bij aan onze gezondheid, maar komt in zoveel verschillende voedingsmiddelen voor dat het vrijwel niet mogelijk is om hierin een tekort te krijgen. Teveel fosfor is ook niet gemakkelijk te bereiken, dus men hoeft garnalen hiervoor ook niet te laten staan. Seleen komt ook in veel verschillende voedingsstoffen voor, maar is erg belangrijk voor de werking van de hartspier. Hierin draagt het eten van garnalen dus bij.

Ongezonde effecten van garnalen

Negatieve effecten hebben garnalen ook. Garnalen bevatten een hoge mate van cholesterol, welke zorgt voor een vervuiling van de aderen en daarmee hart- en vaatziekten ten gevolg kan hebben bij een overmatige consumptie. Omega 3 is daarentegen ook te vinden in garnalen, welke weer de ophoping van cholesterol bestrijdt in het lichaam. Toch is het advies om niet dagelijks garnalen te eten, aangezien het risico daarbij is dat er teveel cholesterol in het lichaam komt.

Lees verder

• Gezond leven: Welke producten zijn gezond? (special)