Is bier slecht voor je tanden?

Bier is de meest gedronken alcoholische versnapering in Nederland, op ruime afstand gevolgd door wijn. Voor de gevaren van alcoholmisbruik wordt volop gewaarschuwd en wie zich zorgen maakt om zijn dieet zal doorgaans ook weten dat bier meer calorieën bevat dan de meeste frisdranken. Heeft bier echter net als frisdranken nog een slecht gezondheidseffect, namelijk op de tanden? Tandverkleuring, cariës en tanderosie zijn niet direct de eerste woorden waar iemand aan denkt bij bier, maar bier is minder onschuldig voor de tanden dan de meeste mensen denken.

Artikelindeling

• De ingrediënten van bier
• Bier is zuur, tanderosie en cariës dreigen
• Donker bier en tandverkleuring

De ingrediënten van bier

Elk bier kent vier basisingrediënten: water (90% van het bier - al ligt dit percentage bij bijvoorbeeld festivalbier aanzienlijk hoger), graan (doorgaans gerst, maar soms ook tarwe zoals bij witbier), hop (voor de typische bittere biersmaak) en gist (om tijdens het brouwen de suikers om te zetten in alcohol). Bij sommige biersoorten worden hier nog andere ingrediënten, bijvoorbeeld vruchten, aan toegevoegd.

Bier is zuur, tanderosie en cariës dreigen

Op het eerste oog lijken de ingrediënten van bier, voor wat risico's op gebitsproblemen betreft, bijzonder onschuldig. Wat echter lang niet iedereen weet, is dat bier - ondanks de bittere smaak - behoorlijk zuur is. Wanneer tanden in contact komen met zure (vloei)stoffen, dan kan dit tot demineralisatie leiden. Demineralisatie houdt in dat de glazuurkristallen van een tand oplossen. Als gevolg, is er minder glazuur dat de tand beschermt. Indien het tandbeen bloot ligt kan dit eveneens door zuren worden opgelost. Hierdoor is de tand gevoeliger voor cariës (gaatjes in de tand). Daarnaast worden tanden door de erosie korter, dunner, minder wit maar geel of zelfs donker, schijnen zij door en krijgen zij 'rafelige' randjes. Deze schade kan, anders dan bij cariës, niet hersteld worden door de tandarts.

Erosie van de tanden door zure dranken

Tanderosie wordt veroorzaakt door voedingsmiddelen met een pH-waarde lager dan 5,5. Dit probleem doet zich niet voor bij bijvoorbeeld water of melk die beide een pH-waarde van ongeveer 7 kennen (pH-neutraal, dat wil zeggen water en melk zijn basisch noch zuur). Bier smaakt evenmin zuur, waardoor veel mensen zullen denken dat bier eveneens ongeveer pH-neutraal is. De smaak van bier wordt echter beïnvloed door de hopbitterstoffen, alcohol, suikers, etc. die in het drankje zitten, waardoor de zure smaak wordt gemaskeerd. Zo heeft ambachtelijk bier ondanks dat het doorgaans niet zuur smaakt toch een pH-waarde tussen de 5,4 en 5,8. Sommige Belgische bieren, die veelal ook wat zuurder smaken, kennen zelfs een pH-waarde van rond de 3. Dit is maar iets hoger dan de pH-waarde van Coca Cola (ongeveer 2,5) dat inmiddels bekendstaat als een belangrijke aanjager van tanderosie.

Wie overigens zoveel drinkt dat niet al het bier binnen kan blijven, doet zijn tanden hier een tweede keer geen plezier mee: maagzuur kent een pH-waarde van ongeveer 2,0.

Donker bier en tandverkleuring

Tanderosie verkleurt tanden doordat het glazuur wordt beschadigd, waardoor uiteindelijk het (gele) tandbeen zichtbaar wordt. Bier kan tanden echter ook op een tweede - minder schadelijke - manier verkleuren, namelijk door (kleur)stoffen die aan tanden blijven plakken. Bij groen bier - veelal gedronken op de Ierse feestdag St. Patrick's Day - treedt dit effect vrijwel direct op, maar blijven de tanden gelukkig ook slechts tijdelijk groenig. Dit is anders bij stout bier ('zwart bier'). Stout bier kent door het gebruik van mout een bittere smaak die liefhebbers waarderen, maar deze mout heeft ook de neiging om aan tanden te blijven plakken. Om stout bier meer smaak te geven, wordt het bovendien veelal gebrouwen met donkere bessen en pruimen waar ook boordevol natuurlijke kleurstoffen in zitten die aan tanden gaan plakken.

Tandverkleuring niet altijd volledig te herstellen

Tanden kunnen door dergelijke (kleur)stoffen in (stout) bier geel of zelfs grijzig of blauwig worden. Dit kan, tot op zekere hoogte, hersteld worden door een tandarts die de aanslag kan verwijderen of de tanden kan bleken, maar vooral bij langdurige en hevige drinkers zal het effect hiervan onvoldoende zijn om de witte kleur van de tanden volledig te herstellen.