Pompoenblad: de voedingswaarde en het gebruik

Van de pompoenplant kan niet alleen de vrucht worden gegeten, maar vrijwel de hele plant. Naast de vrucht zijn het zaad, de bloem, de stengel en het blad eetbaar en bovendien erg voedzaam. Anno 2021 worden in Nederland de pompoen en de pitten steeds vaker als voedingsbron gebruikt, maar de rest van de plant nog niet. In Mexico bijvoorbeeld wordt de pompoenbloem veel gegeten en in Afrikaanse en Aziatische landen worden de bladeren van de pompoenplant veelvuldig gebruikt in diverse gerechten. Het blad van de pompoen bevat een hoge voedingswaarde, is vezel- en eiwitrijk en bevat grote hoeveelheden vitaminen en mineralen.

• De pompoenplant
• Pompoensoorten
• Pompoenpitten
• Pompoenbloemen
• Pompoenblad
• Het gebruik van pompoenbladeren
• De voedingswaarde van pompoenblad
• Waar is pompoenblad verkrijgbaar?

De pompoenplant

Pompoenen zijn lid van de komkommerfamilie (Cucurbitaceae), een grote familie waartoe onder meer de augurk, de komkommer en de meloen behoren. De pompoenplant is een eenjarige kruipende plant. De vruchten van de plant (de pompoen) kunnen erg groot worden en ook het blad van deze plant is bijzonder groot. Er zijn vele soorten pompoenen, sommige eetbaar en andere niet, met grote verschillen in vorm, kleur en smaak.

Pompoensoorten

In Nederland zijn de belangrijkste pompoensoorten: de Cucurbita maschata (flespompoen), Cucurbita maxima (reuzenpompoen), Cucubita pepo (waartoe onder meer de spaghettipompoen en ook de courgette behoren). Het vruchtvlees van de pompoen kan onder andere gebruikt worden in soepen of stoofschotels, in stukjes gebakken in de oven of door een hartige taart. De verschillende eetbare soorten worden wereldwijd geteeld. Niet alleen de vrucht maar ook de zaden, de bloemen, de stengel en de bladeren van de pompoenplant zijn eetbaar.

Pompoenpitten

De pitten van de pompoen bevatten veel goede voedingsstoffen en zijn bovendien erg smakelijk wanneer ze geroosterd worden. Pompoenpitten bevatten veel olie en zijn hierdoor erg geschikt om olie van te persen. Koudgeperste pompoenpitolie bevat veel belangrijke voedingstoffen en heeft een nootachtige smaak.

Pompoenbloemen

Ook de bloemen van de de pompoenplant zijn eetbaar en hebben meestal een gele kleur. Op iedere plant zitten mannelijke en vrouwelijke bloemen, zodat de mannelijke bloem, de vrouwelijke bloem kan bestuiven via insecten. De mannelijke pompoenbloem is herkenbaar aan de langere steel en de vrouwelijke bloem heeft onderaan een kleine bolvorm waaruit de pompoen zich zal ontwikkelen. Het is dus beter om de mannelijke bloem te gebruiken, zodat de pompoen niet verloren gaat. In de zuidelijke staten van de Verenigde Staten en Mexico gebruikt men onder andere deze bloemen als voedingsbron. Zij vullen deze met groenten of gehakt of halen de bloem door een beslag en frituren deze vervolgens.

Pompoenblad

De pompoenplant heeft bijzonder grote bladeren, ongeveer 20 bij 30 centimeter en meestal donkergroen van kleur. Van de eetbare pompoensoorten is ook het blad eetbaar en populair als groente in bepaalde Afrikaanse en Aziatische landen als Kenia, Zambia, Korea en Maleisië. Het jongere en kleinere blad wordt hier gebruikt, deze is zachter en bevat bovendien minder haren. De smaak van het blad is een mix van groene bonen, asperges, broccoli en spinazie. De bloem wordt onder andere toegevoegd aan soepen, sauzen en stoofschotels. In Europa wordt anno 2021 alleen in Italië (Sicilië) pompoenblad regelmatig gegeten door het blad toe te voegen aan pasta's.

Het gebruik van pompoenbladeren

Geplukt pompoenblad is slechts enkele dagen houdbaar, maar kan wel goed worden ingevroren. Voor het gebruik dient het blad gewassen te worden en wanneer nodig dienen de haren van het blad te worden verwijderd. Pompoenblad kan rauw gegeten worden bijvoorbeeld door een salade of toegevoegd worden aan smoothies, maar ook meegekookt worden in soepen en sauzen of als roerbakgroente worden gebruikt. Wereldwijd zijn er verschillende manieren waarop pompoenblad wordt gebruikt, bijvoorbeeld voor:

• thee van pompoenblad: onder andere op Curaçao wordt thee gezet van de bladeren. Pompoenbladthee wordt hier ingezet bij astma en benauwdheid
• het gerecht seveve: in Kenia heet pompoenblad seveve en wordt gekookt samen met uien en tomaten en gegeten met maismeelpap (ugali)
• het gerecht chibwabwa: in Zambia heet het blad chibwabwa en wordt op dezelfde manier bereid en gegeten als in Kenia
• het gerecht muboora: in Zimbabwe wordt muboora van pompoenblad gemaakt samen met uien, tomaat en pindasaus. Dit gerecht wordt gegeten samen met rijst of maismeelpap (sadza)
• gevuld pompoenblad: in Maleisië en Korea wordt pompoenblad gebruikt als wrap, gevuld met vlees, groenten of rijst en als een klein pakketje gestoomd.
• het gerecht pucuk labu: een Indonesische curry met pompoenblad en onder andere ansjovis, knoflook, uien en kokosmelk
• tenerumi pasta's: in Italië (Sicilië) wordt pompoenblad geblancheerd in olie met knoflook en toegevoegd aan diverse soorten pasta's

De voedingswaarde van pompoenblad

De voedingswaarde van pompoenblad is vergelijkbaar met andere bladgroenten zoals spinazie. Het blad bevat nauwelijks vet en weinig koolhydraten, maar grote hoeveelheden plantaardige eiwitten en vezels. Verder bevat het blad bijna alle belangrijke vitaminen, waaronder vitamine B en E en de mineralen ijzer, magnesium, fosfor en mangaan en ruime hoeveelheden:

• vitamine A: dit is een antioxidant en mede goed voor de ogen, de huid en de algemene weerstand
• vitamine K: deze vitamine is erg belangrijk voor het bloedstollingsproces en zorgt tevens voor het behoud van sterkte botten
• calcium: dit mineraal is niet alleen een essentieel bestandsdeel van de botten en tanden, maar ook nodig voor het goed functioneren van de zenuwen, de spieren en het hart
• kalium: is belangrijk voor een goede bloeddruk en vochtbalans, het zenuwstelsel en de geleiding van zenuwen en spiersamentrekkingen
• foliumzuur: is mede goed voor de zwangere vrouw, deze vitamine is erg belangrijk voor de ontwikkeling van de foetus. Ook is foliumzuur nodig voor de algemene weerstand

Waar is pompoenblad verkrijgbaar?

Anno 2021 is pompoenblad als bladgroente nog niet in de supermarkt verkrijgbaar. Een mogelijkheid is om de veelzijdige plant zelf te kweken. De zaden voor verschillende pompoenen zijn onder andere bij de meeste tuincentra verkrijgbaar. In Nederland kan pompoenzaad vanaf mei/juni direct in de tuin worden geplaatst of eerst worden voorgepoot in een kleine pot. De plant houdt van warmte en veel zonlicht. Ook houdt de plant van water, maar kan slecht tegen natte voeten en daarom dient de grond goed gedraineerd te zijn. Vanaf september kan de pompoen worden geoogst. In de tussenliggende periode zijn de jonge bladeren van de plant te gebruiken als groente.