De 50 voedingsmiddelen van de toekomst (Future 50 foods)

In 2050 zullen naar schatting bijna 10 miljard mensen op aarde leven en hierdoor zal mede de vraag naar voedsel stijgen. Om te zorgen dat deze vraag een zo laag mogelijke impact op ons milieu en klimaat zal hebben, is men anno 2021 wereldwijd op zoek naar oplossingen. Zo is het Wereld Natuur Fonds (WNF) een samenwerking aangegaan met Knorr, het grootste merk van voedselfabrikant Unilever en met dr. Adam Drewnowski, directeur van het Center for Public Health Nutrition van de Universiteit van Washington. Samen met een groot aantal vooraanstaande wetenschappers, voedingsdeskundigen en landbouwspecialisten hebben zij onderzoek verricht naar gewassen die een hoge voedingswaarde hebben en een lage impact op het milieu. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in een lijst met 50 voedingsmiddelen die in februari 2019 werden gepresenteerd in een rapport: The 50 future foods.

• Zoektocht naar duurzame voedingsmiddelen
• The future 50 foods (de 50 voedingsmiddelen van de toekomst)
• Samenwerking WNF en Knorr
• Selectie van voedingsmiddelen
• Drie belangrijke verschuivingen nodig
• We moeten meer gewassen gaan gebruiken en telen
• We moeten meer plantaardige eiwitten eten om zo de dierlijke eiwitten grotendeels te vervangen
• We moeten variatie aanbrengen in onze koolhydraatbronnen
• De lijst van de 50 voedingsmiddelen van de toekomst
• Zeewieren (macroalgen)
• Bonen en peulvruchten
• Cactussen
• Granen en graanachtigen
• Vruchtgroenten
• Bladgroenten
• Paddenstoelen
• Noten en zaden
• Wortelgroenten
• Kiemgroenten
• Knolgewassen
• Verkrijgbaarheid en stimuleren voedselkeuze

Zoektocht naar duurzame voedingsmiddelen

De verwachting is dat in 2050 bijna tien miljard mensen op aarde wonen en om al deze mensen van eten te kunnen blijven voorzien en gelijktijdig het milieu zoveel mogelijk te ontzien zijn grondige maatregelen nodig. Het is inmiddels duidelijk welke impact de voedingsindustrie en met name de veehouderij en het eenzijdig telen van gewassen (monocultuur) op ons milieu en ons klimaat heeft. Wereldwijd is men op zoek naar duurzame maatregelingen om het voedselsysteem te veranderen.

The future 50 foods (de 50 voedingsmiddelen van de toekomst)

Samenwerking WNF en Knorr

Het WNF, de grootste onafhankelijke dier- en milieuorganisatie op aarde, is een samenwerking aangegaan met Knorr, het grootste merk van voedselfabrikant Unilever, en dr. Adam Drewnowski, directeur van het Center for Public Health Nutrition van de Universiteit van Washington.

Selectie van voedingsmiddelen

Samen met vooraanstaande wetenschappers, voedingsdeskundigen en landbouwspecialisten hebben zij onder andere: groenten, granen, peulvruchten, zaden en noten over de hele wereld onderzocht en geselecteerd op basis van hun:

• voedingswaarde
• de impact op het milieu
• de smaak
• de verkrijgbaarheid en betaalbaarheid
• de diversiteit/inzetbaarheid in verschillende gerechten

Drie belangrijke verschuivingen nodig

Door de consument meer keuze in plantaardige voedingsmiddelen aan te bieden en de consument te overtuigen van de hoge voedingswaarde en de diversiteit van deze gewassen, hopen het WNF en Knorr beetje bij beetje een verandering teweeg te brengen in ons voedselsysteem. Volgens hen zijn drie belangrijke verschuivingen nodig.

We moeten meer gewassen gaan gebruiken en telen

Er zijn tussen de 20.000 en 50.000 eetbare gewassen waarvan we maximaal maar 200 regelmatig gebruiken. Volgens de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties bestaat ons basisvoedsel slechts uit twaalf gewassen en vijf diersoorten. Deze eenzijdige voedselinname is slecht voor onze gezondheid, meer variatie zorgt voor grotere inname van belangrijke voedingsstoffen. Het telen van eenzijdige gewassen is bovendien niet goed voor het milieu, het zorgt voor afname van de biodiversiteit en uitputting van de bodem.

We moeten meer plantaardige eiwitten eten om zo de dierlijke eiwitten grotendeels te vervangen

Ons huidige dieet bestaat uit de inname van te veel dierlijke eiwitten. Dit is slecht voor onze gezondheid en slecht voor het milieu en het klimaat. Het voordeel van dierlijke eiwitten is dat zij alle belangrijke aminozuren bevatten, terwijl plantaardige eiwitten een of meer aminozuren missen. Daarom is het belangrijk om te variëren met veel verschillende gewassen, zodat we onder andere alle essentiële aminozuren binnenkrijgen.

We moeten variatie aanbrengen in onze koolhydraatbronnen

Anno 2021 maakt de consument voornamelijk gebruik van drie koolhydraatbronnen: mais, tarwe en rijst, terwijl er genoeg alternatieve graansoorten en graanachtigen bestaan. Om eenzijdige teelt tegen te gaan en te zorgen dat bepaalde gewassen niet verloren gaan, moeten we meer variatie aanbrengen in onze koolhydraatinname. Bovendien is variatie goed voor onze gezondheid, gewassen als fonio en quinoa bevatten bijvoorbeeld meer essentiële aminozuren dan de drie meest geconsumeerde granen. Ook knolgewassen zijn goede leveranciers van koolhydraten en goed in staat om granen te vervangen. Ze zijn niet alleen zetmeelrijk, maar bevatten ook veel belangrijke voedingsstoffen.

De lijst van de 50 voedingsmiddelen van de toekomst

Uiteindelijk is er door de verschillende wetenschappers, voedingsdeskundigen en landbouwspecialisten een lijst samengesteld met 50 voornamelijk plantaardige gewassen:

Zeewieren (macroalgen)

Algen zijn voedingsrijk, zitten vol met plantaardige eiwitten die dierlijke eiwitten kunnen vervangen en bevatten bovendien veel antioxidanten, belangrijke mineralen en vitaminen. Het telen van algen en wieren is duurzaam omdat er geen landbouwgrond, mest of extra zoet water nodig is. De zeewieren op de lijst zijn:

• Nori/navelwier (Porphyra umbilicalis)
• Wakame (Undaria pinnatifida)

Bonen en peulvruchten

Bonen en peulvruchten behoren tot de vlinderbloemenfamilie (Fabaceae) en zijn goede stikstofbinders. Deze planten zijn in staat middels de rhizobium-bacterie stikstof aan zich te binden en deze om te zetten en af te geven aan de bodem, zodat andere gewassen deze gemakkelijk kunnen opnemen. Vlinderbloemigen kunnen goed ingezet worden als bodemverbeteraars en zijn zeer geschikt voor mengteelt en wisselteelt met bijvoorbeeld graangewassen. Op deze manier raakt de bodem niet uitgeput, maar wordt deze juist aangevuld met belangrijke voedingsstoffen. Een gezonde bodem heeft minder kunstmest nodig en minder gewasbestijdingsmiddelen, doordat de gewassen minder gevoelig zijn voor plagen en ziekten. Daarnaast bevatten bonen en peulvruchten bijzonder veel goede voedingstoffen en zijn vezel- en eiwitrijk. Niet voor niets wordt door de Gezondheidsraad middels de Schijf van Vijf geadviseerd minimaal een keer tot twee keer per week bonen of peulvruchten te gebruiken. Wereldwijd worden bonen zowel droog als vers al veelvuldig gebruikt in diverse gerechten. Er staan negen verschillende bonen en peulvruchten op de lijst:

• Adukibonen (Vigna angularis)
• Zwarte bonen (Phaseolus vulgaris)
• Tuinbonen (Vicia faba)
• Bambarabonen (Vigna subterranea)
• Zwartoogbonen (Vigna unguiculata)
• Linzen (Lens culinaris)
• Maramabonen(Tylosema esculentum)
• Mungbonen (Vigna radiata)
• Sojabonen (Glycine max)

Cactussen

Cactussen bevatten veel gezonde voedingsstoffen, waaronder veel vitamine C en ijzer. Onder andere in Centraal- en Zuid-Amerika, Afrika en het Midden-Oosten wordt de cactus al veel gebruikt als voedingsmiddel. Van bepaalde soorten, zoals de nopales die op de lijst staat, is zowel het fruit als het blad eetbaar.

• Nopales (Opuntia)

Granen en graanachtigen

Granen leveren veel energie en wereldwijd vormen zij vaak de basis van vele gerechten. Ook worden granen veelvuldig verwerkt tot andere voedingsproducten. Granen bevatten afgezien van grote hoeveelheden koolhydraten ook: vezels, eiwitten, mineralen en vitaminen. Naast granen zijn er ook graanachtigen (pseudogranen) zoals quinoa, boekweit en amarant. Zij behoren niet tot de graansoorten, maar worden wel op dezelfde manier bereid. Op de lijst staan zowel granen als pseudogranen:

• Amarant (Amaranthus)
• Boekweit (Fagopyrum esculentum)
• Millet (Eleusine coracana)
• Fonio (Digitaria exilis)
• Khorasan graan (Triticum turanicum)
• Quinoa (Chenopodium quinoa)
• Spelt (Triticum spelta)
• Teff (Eragrostis tef)
• Wilde rijst (Zizania)

Vruchtgroenten

Vruchtgroenten worden wereldwijd geteeld en gegeten. Ze bevatten veel water, maar ook vaak bijzonder veel vezels en een hoge concentratie aan vitamine C. Ze hebben vaak een wat zoetere smaak, maar bevatten toch weinig calorieën. De lijst bevat drie vluchtgroenten:

• Pompoenbloemen (Cucurbita pepo)
• Okra (Abelmoschus esculentus)
• Oranje tomaten (Solanum lycopersicum)

Bladgroenten

Bladgroenten zijn laag in calorieën en vetten en hoog in mineralen en vitaminen, vezels en eiwitten. Ze zijn wereldwijd verkrijgbaar en kunnen zowel rauw als gekookt gebruikt worden in diverse gerechten. Sommige gewassen in deze lijst worden gekweekt om het gewas zelf zoals spinazie en boerenkool, maar broccoliblad, bietenblad en pompoenblad zijn bijproducten van gewassen. Anno 2021 wordt het loof van deze gewassen nog te vaak als afval gezien en dit is zonde, aangezien zij bijzonder veel plantaardige eiwitten bezitten en andere belangrijke voedingsstoffen. In plaats van het blad op het land te laten liggen, kan het door de mens worden gebruikt als groente of als veevoer worden ingezet. Er staan negen verschillende bladgroenten op de lijst:

• Bietenblad (Beta vulgaris)
• Broccoliblad (Brassica ruvo)
• Boerenkool (Brassica oleracea var. sabellica)
• Moringa (Moringa oleifera)
• Paksoi (Brassica rapa subsp. chinensis)
• Pompoenbladeren (Cucurbita pepo)
• Rode kool (Brassica oleracea var. capitata f. rubra)
• Spinazie (Spinacia oleracea)
• Waterkers (Nasturtium officinale)

Paddenstoelen

Wereldwijd zijn er meer dan tweeduizend eetbare paddenstoelen die mede veel plantaardige eiwitten en vezels bezitten en ook vanwege de umami-smaak (krachtige en hartige smaak) goede vleesvervangers zijn. Paddenstoelen kunnen op zeer veel plekken groeien, mede op landbouwafval. Door het kweken van paddenstoelen kunnen landbouwafvalstoffen omgezet worden in grondstoffen. De paddenstoelen die op de lijst staan zijn:

• Enoki (Flammulina velutipes)
• Maitake (Grifola frondosa)
• Melkzwam (Lactarius deliciosus)

Noten en zaden

Noten en zaden zijn klein, maar groot in voedingswaarde. Ze zitten onder andere boordevol gezonde omega 3- en omega 6-vetzuren. Over de hele wereld worden noten en zaden gegeten als snack of toegevoegd aan salades, desserts of aan ontbijtgranen. Ook kunnen noten en zaden gebruikt worden om gezonde plantaardige olie van te persen. De lijst bevat drie zaden en een noot.

• Lijnzaad (Linum usitatissimum)
• Hennepzaad (Cannabis sativa)
• Sesamzaad (Sesamum indicum)
• Walnoten (Juglans regia)

Wortelgroenten

De vaak kleurrijke wortelgroenten zijn de verdikte wortels van een gewas en bevatten veel belangrijke voedingsstoffen. Bovendien zijn ze na het oogsten lang houdbaar en kunnen voor allerlei gerechten worden ingezet. De wortelgroenten hebben tevens vaak loof dat eetbaar is en goed gebruikt kan worden als groente of als veevoer. Wortelgroenten die op de lijst staan zijn:

• Schorseneer (Scorzonera hispanica)
• Peterseliewortel (Petroselinum crispum)
• Witte rammenas/rettich (Raphanus sativus var. Longipinnatus)

Kiemgroenten

Kiemgroenten zijn jonge, net ontkiemde plantjes en bevatten extreem veel voedingsstoffen. Kiemgroenten zijn heerlijk op de boterham, of een gepofte aardappel, in de soep of bij vis- of vleesgerechten. De lijst bevat drie kiemgroenten:

• Alfalfa (Medicago sativa)
• Gekiemde kidneybonen (Phaseolus vulgaris)
• Gekiemde kikkererwten (Cicer arietinum)

Knolgewassen

Knolgewassen zijn de verdikte bijwortels van gewassen. Deze opslagorganen van planten bevatten zeer veel zetmeel en zijn een bron van energie. Knolgewassen zijn langdurig houdbaar nadat ze geoogst zijn en bieden grote variatie in gebruik: gekookt, gebakken of te gebruiken in taarten of desserts. Wanneer de vraag naar deze gewassen groeit, zal dit leiden tot grotere diversiteit van gewassen, meer variatie in koolhydraatbronnen en bovendien tot een stijging van de omzet van de lokale boeren die de gewassen telen. Op de lijst staan vier knolgewassen:

• Lotuswortel (Nelumbo nucifera)
• Ube/paarse yam (Dioscorea alata)
• Jicama/yamboon (Pachyrhizus erosus)
• Cilembu/rode zoete aardappel (Ipomoea batatas)

Verkrijgbaarheid en stimuleren voedselkeuze

Knorr gaat proberen om samen met supermarktketens, de 50 bekende en minder bekende future foods, wereldwijd op de markt te brengen. Chefkoks over de hele wereld hebben geëxperimenteerd met deze 50 voedingsmiddelen en recepten samengesteld die onder andere online verkrijgbaar zijn, zodat mensen geïnspireerd worden deze voedingsmiddelen van de toekomst te gebruiken.