Vetten, alles wat we er over willen weten

Vetten bestaan in allerlei verschillende soorten en vormen. Zo heb je harde en vloeibare vetten en plantaardige en dierlijke vetten. Goede veten en slechte vetten. Een ding is zeker: goed vet is onmisbaar voor het lichaam. Wat dit allemaal voor een vetten zijn en wat ze voor je doen kun je hier lezen.

Soorten vetten

Je hebt drie verschillende soorten vetten:

• Verzadigde vetten. Deze zitten in zuivel, vlees, cacao en eieren.
• Enkelvoudige onverzadigde vetten. Deze zitten in gevogelte, olie houdende vruchten, sesamolie, olijfolie koolzaadolie en arachideolie.
• Meervoudig onverzadigde vetten. Deze vetten zitten in vette vis, sojaolie, Maïsolie, zonnebloemolie, notenolie en druivenpitolie.

Samenstelling van vet

Belangrijke vetten bestaan voornamelijk uit vetzuren. Deze vetzuren zijn niet wateroplosbaar. Enkelvoudige vetzuren bestaan uit glyceriden. Deze glyceriden zijn opgebouwd uit vetzuren en een alcohol (glyserol) en steroïden. Complexe vetten, verbinden een vetzuur met een eiwit of met fosforzuur. Deze vetten zijn wel oplosbaar in water of het bloedplasma.

Vetzuren

Een vetzuur bestaat uit koolstofatomen met waterstofatomen. Deze combinatie van koolstof en waterstof maakt het dat het een zuur is. Er bestaan 25 soorten natuurlijke vetzuren en die zijn onderverdeeld in de volgende groepen.

• Verzadigde vetzuren. Deze zijn hard bij kamertemperatuur. Ze kunnen goed tegen warmte en oxideren.
• Enkelvoudige onverzadigde vetzuren. Deze zijn vloeibaar bij kamertemperatuur. Bij verhitting blijven ze redelijk stabiel.
• Meervoudige onverzadigde vetzuren. Deze vetzuren zijn gevoeliger voor warmte en kunnen dus beter koud gebruikt worden. De meest bekende meervoudig onverzadigde vetzuren zijn omega-3 en omega-6.
• Waterstofhoudende plantaardige vetten (transvetzuren). Deze zuren worden kunstmatig gemaakt. Ze zijn hard en hebben dezelfde eigenschappen als natuurlijke verzadigde vetzuren.

Wat doet vet voor je

Ondanks dat er veel slechte dingen over vet wordt gesproken, hebben vetten een belangrijke rol. Voedingsvetten geven het lichaam de benodigde energie of het wordt gebruikt voor de celmembranen, zenuwweefsel en hersenen (glucose). Vetten leveren dus energie voor lichte tot matige inspanning. Vetten uit voeding wordt opgeslagen in de lever en vetweefsels. Vetweefsels zijn de belangrijkste energievoorraden van het lichaam. Als er behoefte is aan energie, wordt het afgegeven aan het bloed.

Vet is ook belangrijk voor weefselvorming. De celmembranen zijn opgebouwd uit vet. Een tekort aan vetten bij bijvoorbeeld anorexia of hongersnood, kan dat leiden tot onherstelbare schade aan bijvoorbeeld zenuwweefsels. Vetzuren zijn onmisbaar voor de ontwikkeling van de hersenen bij kinderen.

Er zijn een aantal vitamines die niet zonder vet kunnen. Dit zijn de vitamines A, D, E en K. Deze vitamines lossen namelijk alleen op in vet. Zonder vet hebben deze vitamines dus geen werking.

De meervoudige onverzadigde vetzuren beschermen ons tegen hart- en vaatziekten. De omega-3 vetzuren beschermen ons tegen hart- en vaatziekten, ontstekingen, diabetes, borstkanker en depressies.

Hoeveel vet hebben we nodig

De hoeveelheid vet die wij nodig hebben bedraagt 1 gram vet per kilo lichaamsgewicht per dag. Dat is ongeveer 30% van de dagelijkse hoeveelheid voeding. In dit percentage zitten ook alle verborgen vetten. Deze vetten overstijgen ruim de hoeveelheid vetten die wij in onze keuken gebruiken. In de westerse wereld krijgen wij ongeveer 43% vet binnen in onze dagelijkse voeding. Hierdoor komt het dat dit de belangrijkste oorzaak is van hart-en vaatziekten. Dit in combinatie met het zittende leven, wat veel mensen leiden.

Vooral de verzadigde vetten zijn hier de boosdoeners van. Deze zitten vaak in zuivelproducten en vlees. De beste verhouding van het nemen van vetten is:

• 25% verzadigde vetzuren.
• 50% enkelvoudige onverzadigde vetzuren.
• 25% meervoudige onverzadigde vetzuren.

Alleen een mediterraan dieet komt in de buurt van dit evenwicht. Het is rijk aan olijfolie en vis maar arm aan vlees.

Verborgen vetten zit in bijna alles. Alleen in groenten zit bijna geen verborgen vetten. Hieronder staat een lijst met producten met verborgen vetten en de hoeveelheid in percentage.

• Mayonaise: 90%
• Gedroogde vruchten: 50 tot 60%
• worst, paté: 35 tot 50%
• gans, eend: 30 tot 33%
• eigeel: 33%
• pure cacao: 30%
• room: 30%
• kaas: 20 tot 35%
• varkensvlees: 20 tot 30%
• schaap en rund: 20%
• gebak, ijsjes: 10 tot 20%
• kip, kalkoen, kalfsvlees: 10%
• volle melk: 4%

Eigenlijk kan je niet echt zeggen dat vetten slecht voor je zijn, ze hebben immers een aantal belangrijke functies. Het gaat eigenlijk meer om dat je niet te veel aan vetten binnen krijgt, want dat is nou wat echt slecht is.