PDD-NOS in de pubertijd

Tijdens de puberteit verandert er veel. Een kind groeit naar volwassenheid en daarbij wordt hij overspoeld met emoties en gevoelens. Dit is voor ieder kind lastig, maar vooral voor een kind met PDD-NOS of een andere afwijking in het autistisch spectrum. Dit kan voor verschillende problemen zorgen, zeker wanneer PDD-NOS laat gediagnosticeerd wordt. Welke gevaren en problemen kan een kind met PDD-NOS in de puberteit tegenkomen? Er is weinig literatuur te vinden over specifieke problemen van hoog functionerende kinderen met een afwijking in het autistisch spectrum, terwijl hier wel veel onderzoek naar gedaan is. Dit is jammer, omdat iedere ouder hierdoor zelf op ontdekking moet gaan en moet gaan improviseren. Ouders die een kind hebben met een stoornis in het autistisch spectrum hebben het al veel moeilijker dan andere ouders, zodat enige vorm van voorlichting wel op zijn plaats is.

Overgang naar de middelbare school

Bij veel kinderen met PDD-NOS gaat de basisschooltijd redelijk goed en lopen ze tegen weinig problemen aan, zeker wanneer de omgeving goed gestructureerd is kan de basisschooltijd goed verlopen. De overgang van het basisonderwijs naar de middelbare school is groot. Als ouder moet je je kind hierin wel los laten. Kinderen gaan ook intensiever met leeftijdsgenoten om en wanneer een kind nog niet op de hoogte is van zijn autistische afwijkingen gaan hem wel dingen opvallen. Hij gaat beseffen dat hij anders is dan zijn leeftijdsgenoten. Leeftijdsgenoten gaan praten over verliefdheden en toekomstplannen en het kind merkt dat hij hierover moeilijk mee kan praten. Hij gaat zich geïsoleerd voelen, terwijl hij wel de behoefte heeft aan aansluiting met zijn leeftijdsgenoten. Niet zo verwonderlijk dus dat PDD-NOS soms pas op deze leeftijd aan het licht komt. Dit is de leeftijd waarop het kind er zelf last van krijgt.

PDD-NOS en depressie

Het gevoel anders te zijn dan zijn leeftijdsgenoten zorgt voor verwarring. Sommige tieners zijn dan nog wel in staat om sociale contacten aan te gaan met leeftijdsgenoten, maar blijven zich bewust van het verschil. Hierdoor voelen ze zich eenzaam. Daarnaast hebben hun ouders geleerd om iedere verandering van te voren door te spreken en werden ze hier tijdens de kindertijd telkens op voorbereid. De middelbare school zit vol met veranderingen. Ieder uur een andere leerkracht, lessen die uitvallen of worden verschoven. Dit levert stress op. Niet iedere tiener gaat op dezelfde manier met deze stress om, maar sommige lopen hierdoor een hoger risico op depressies en ook het aantal zelfmoorden onder jongeren met een autistische afwijking is hoger dan het gemiddelde.

Seksualiteit en een autistische afwijking

Jongeren met PDD-NOS vertonen vaker ongepast seksueel gedrag. Net als hun leeftijdsgenoten leren ze van de vriendengroep hoe er gedacht wordt over seksualiteit. Het verschil ligt hem in het feit dat andere jongeren hierin hun eigen gevoelens en gedachten meenemen. Ook hebben ze van huis uit bepaalde waarden meegekregen. Jongeren met een afwijking in het autistisch spectrum hebben moeite met het begrijpen, herkennen en rangschikken van hun eigen waarden, gedachten en gevoelens. Vooral meisjes kunnen hierdoor hevig in de problemen komen. Er bestaat internet en zijn er pornografische films waardoor hun kijk op seksualiteit kan zijn verstoord. Meisjes krijgen ook vaker dan jongens te maken met ongewenste avances. De meeste meisjes zullen deze afwimpelen, maar een meisje met autistische problemen zal hier heel veel moeite mee hebben en soms zelfs niet begrijpen dat dit wel nodig is. Immers die jongen wil het, op internet en televisie is porno te zien en iedere jongere praat over seks. Voor een meisje met een autistische afwijking is het dus moeilijk te begrijpen dat dit toch verkeerd is. Jongeren met autisme moeten hierin dus zeer goed worden begeleid om te voorkomen dat ze een scheef beeld krijgen van seksualiteit.

PDD-NOS en drugs

Jongeren met PDD-NOS grijpen meer naar alcohol en drugs. Vaak beginnen ze hier ook al vroeg mee. Dit geeft grote problemen omdat de chaos in het hoofd hierdoor alleen maar groter wordt. Sommige drugs dempen de chaos, maar hierna komt deze alleen maar in verhevigde mate terug, waardoor ze ook eerder middelenafhankelijk worden. Wanneer dit laatste het geval is, kan er beter door een psychiater gekeken worden naar reguliere middelen. Jongeren met een autistische afwijking zullen het gebruik van drugs overigens lang ontkennen. Zij weten dat dit door de ouders afgekeurd gaat worden en ontkenning zorgt ervoor dat ze zich niet verplicht voelen hier verder over na te denken. Zelfinzicht is lastig voor een puber met PDD-NOS, zeker in combinatie met drugsgebruik.

Eetstoornissen en zelfbeschadiging

De puberteit brengt voor een kind met PDD-NOS heel veel stress mee. Dit kan zich uiten in eetstoornissen en zelfbeschadiging. Dit gebeurd vaker bij meisjes, dan bij jongens. Het kan zijn dat ze dit doen als uiting van macht en controle over zichzelf, als boetedoening maar ook om de spanning te ontladen, de pijn te verminderen of als schreeuw om aandacht. Wanneer een kind eetstoornissen heeft of aan zelfbeschadiging doet, moet dit altijd serieus genomen worden. Er moet zo snel mogelijk hulp gezocht worden.

PDD-NOS en computergebruik

Veel jongeren met een afwijking in het autistisch spectrum zijn frequent computergebruikers. Toch moet dit goed begeleid worden. Via de computer komen ze in contact met pornografie, wat hun beeld op seksualiteit ernstig kan verstoren. Tijdens het gebruik van sociale media vertonen ze vaak onhandig gedrag waardoor de kans groter is dat ze gepest worden of zelf gaan pesten. Voor sommige jongeren met een autistische afwijking is sociale media een uitkomst. Zij vinden het makkelijker om zich op deze wijze uit te drukken dan via face-to-face contact. Het kan dus ook goed gaan en de jongere helpen in zijn sociale contacten. Het zou een goed idee zijn om geregeld zijn of haar telefoon en computer of tablet na te kijken, zodat je als ouder op de hoogte bent van hetgeen er speelt. Hierover moeten dan wel van te voren afspraken zijn gemaakt. Naast een kind met PDD-NOS is het ook een puber en heeft hij behoefte aan privacy. Dit kan dus zonder voorgaande afspraken tot flinke conflicten leiden.

Begeleiding van ouders

De begeleiding van ouders met kinderen met een autistische stoornis schiet in het geven van dergelijke voorlichting vaak te kort. Zeker wanneer het kind laat gediagnosticeerd wordt, kunnen de problemen zich in een hoog tempo ontwikkelen. Ouders zijn nog bezig de diagnose te verwerken en zich te laten voorlichten terwijl het kind langzaam afglijdt. Ouders zouden veel meer gewezen moeten worden op bovenstaande gevaren en hierin begeleid moeten worden. Hoe herken je drugsgebruik? Hoe begeleid je je kind in seksualiteit en sociale contacten? Hoe help je ze om de diagnose te aanvaarden en hiermee om te gaan, zonder dat dit hun gevoel van eigenwaarde verminderd?

Lees verder

• PDD-NOS uit zich bij meisjes vaak anders dan bij jongens