Depressie bij kinderen

Dat jongeren en volwassenen met een depressie kunnen kampen is algemeen bekend, maar een depressie kan ook bij jonge kinderen voorkomen. Het uit zich dan vaak wat anders dan bij jongeren of volwassenen en vraagt om een andere benadering. Zo tijdig mogelijk herkennen en aanpakken van de depressieve klachten is belangrijk voor de verdere ontwikkeling van het kind. Als volwassene kun je het kind een beetje helpen met zijn/haar depressieve gevoelens. Daarnaast zijn er zijn diverse therapievormen die kunnen helpen in de behandeling van de depressie.

Over een depressie bij kinderen

Ongeveer één procent van de kinderen onder de zes jaar heeft depressieve klachten, bij kinderen tussen de zes en twaalf jaar gaat het om drie tot vijf procent. Bij volwassenen uit een depressie zich in het algemeen internaliserend. Dat wil zeggen: naar binnen gericht. Bij kinderen, het vaakst bij jongens, kan ook agressief gedrag (dit is externaliserend, dus naar buiten gericht) voorkomen. Het is van belang om een depressie bij een kind niet te laten sudderen. Het zenuwstelsel van kinderen is nog in ontwikkeling, waardoor het risico bestaat dat de depressie zich als het ware opslaat in het zenuwstelsel. Dit kan er toe leiden dat de depressie op latere leeftijd terugkeert.

Oorzaken

Vaak is er niet één factor die leidt tot de depressie, maar gaat het om een samenloop van verschillende factoren. Deze factoren zijn onder te verdelen in drie categorieën:

Factoren in het kind zelf

Bij factoren in het kind zelf kun je denken aan:

• genetische aanleg tot het ontwikkelen van een depressie
• een ziekte of handicap
• temperament
• verminderde sociale vaardigheden

Factoren in de omgeving

Factoren in de omgeving zijn bijvoorbeeld:

• Gepest worden
• Moeilijk meekomen op school
• Ziekte, handicap of depressie bij een gezinslid
• Hechtingsproblematiek of andere moeilijkheden in de omgang tussen ouder/opvoeder en kind.

Factoren in de levensloop

Ook traumatische/heftige levensgebeurtenissen kunnen een trigger zijn voor depressie, zoals: het verliezen van een dierbaar persoon, een scheiding, misbruik of mishandeling.

Uitingen

Signalen die mogelijk duiden op een depressie:

• minder plezier en interesse
• veranderd voedingspatroon
• zenuwachtig/onrustig
• gewichtsverandering (zowel aankomen als afvallen komt voor)
• moe/gebrek aan energie
• slapeloosheid en/of overmatig slaperig overdag
• afname van cognitieve vaardigheden en concentratievermogen, met vaak verminderde schoolresultaten tot gevolg
• medisch 'onverklaarbare' fysieke klachten zoals hoofdpijn, buikpijn, spierpijn, jeuk etc.
• opnieuw gaan bedplassen
• nachtmerries

Adviezen

Zoals al benoemd, is het belangrijk om actief te reageren op het moment dat een kind (vermoedelijk) een depressie heeft.

Wat kun je zelf doen?

Het klinkt misschien als een 'open deur' maar het belangrijkste dat je als volwassene kan doen is het kind duidelijk maken dat je voor hem/haar klaar staat. Laat tot op zekere hoogte zien dat je het vervelend vindt dat je/het kind zich sober voelt. Hoewel het heel logisch is dat de situatie van je/het kind je zorgen baart of verdrietig maakt, kan het zijn dat een kind zichzelf de schuld gaat geven van de emoties van de volwassene. Als gevolg daarvan gaat het kind mogelijk gevoelens verbergen.

Therapieën

Het kind kan, net als volwassenen met een depressie, baat hebben bij cognitieve gedragstherapie. Bij deze therapievorm leert het kind om te gaan met negatieve gevoelens en niet-helpende gedachten. Naast gesprekken, worden er ook rollenspellen gedaan en er wordt geschreven en getekend. Wanneer de depressie is veroorzaakt door een traumatische gebeurtenis, kan 'traumagerichte cognitieve gedragstherapie' een mogelijkheid zijn. De therapie is gericht op het verwerken van de gebeurtenis en op het wegnemen van niet-kloppende gedachten hierover (bijvoorbeeld: het is mijn schuld dat papa en mama niet meer samen zijn).

Ook speltherapie is een optie. In de spelkamer is een grote variatie aan speelgoed aanwezig. In het spel kunnen kinderen hun gevoelens uiten. Daarnaast kan er spelenderwijs geëxperimenteerd worden met 'nieuw' gedrag en het aannemen van een andere rol. In spel kan alles. Een kind dat bijvoorbeeld in het dagelijks leven angstig is, kan iemand spelen die geen angsten kent. Bij zowel cognitieve gedragstherapie als speltherapie worden ook de ouders/verzorgers betrokken bij de behandeling.

Er bestaan nog veel andere therapievormen. Dit zijn er te veel om allemaal in dit artikel te bespreken. Uiteindelijk gaat het er om dat de vorm aansluit bij het karakter en de situatie van het kind. En ook belangrijk: dat het kind en de ouders/verzorgers een klik ervaren met de therapeut.