Zuigflescariës – Hoe ontstaat tandbederf bij peuters?

Zuigflescariës kan al na het doorbreken van het eerste melktandje ontstaan. Het doorlopend aanbieden van drinken in een flesje of anti-lekbeker veroorzaakt deze vorm van tandbederf. Ook kinderen die borstvoeding krijgen lopen een verhoogde kans op zuigflescariës. En dan met name door te voeden naar behoefte. Het glazuur krijgt niet de tijd om te herstellen, waardoor de kans op gaatjes groter wordt. Je kunt het proces stoppen door de eet- en drinkmomenten te beperken. Natuurlijk blijft het belangrijk om de tandjes goed te poetsen met fluoridetandpasta. Begin al met poetsen zodra het eerste tandje doorkomt.

Hoe ontstaan gaatjes (cariës) in de tanden?

Onder invloed van speeksel, bacteriën, koolhydraten en etensresten ontstaat er een plakkerig wit/geel laagje op de tanden. Bacteriën vormen het grootste deel van deze aanslag. Al bij de geboorte komen deze bacteriën in de mond voor. Ze voeden zich met suikers en zetmeel, maar vooral met suikers. De bacteriën scheiden een zuur af, dat het tandglazuur oplost. Tandglazuur is de harde laag aan de buitenkant van je tanden en kiezen. Het beschermt de binnenkant tegen aanvallen van buitenaf (bacteriën, ontstekingen, zuren). Als het glazuur is aangetast ontstaan er gaatjes.

Wat is zuigflescariës?

Zuigflescariës is een vorm van tandbederf, die bij peuters voorkomt. Het wordt veroorzaakt door het voortdurend drinken uit een fles, anti-lekbeker of door het geven van borstvoeding. Zodra de eerste tanden doorkomen begint de aantasting van het glazuur. Door vaak een slokje te drinken worden de tanden steeds blootgesteld aan zuuraanvallen. Het glazuur krijgt geen kans om zich te herstellen. Meestal worden de bovenste tanden het eerst aangetast. Hier komt het meeste vocht langs. De ondertanden worden nog enigszins beschermd door de tong.

Voeding voor bacteriën

Borstvoeding, vruchtensappen en melk zijn een voedingsbodem voor bacteriën die in de mond voorkomen. Ze scheiden een zuur af wat het tandglazuur aantast. Normaal gesproken herstelt het glazuur zich na een zuuraanval. Door het kind de hele dag (en erger nog ’s nachts) uit een flesje te laten drinken worden de tanden steeds blootgesteld aan zuuraanvallen. Dit geldt ook voor kinderen die borstvoeding krijgen op verzoek. Na een zuuraanval heeft het tandglazuur twee uur nodig om te herstellen. Dat lukt niet als het kind steeds een beetje drinkt. Het glazuur kan zich niet meer herstellen en verzwakt.

Andere oorzaken voor het ontstaan van cariës

Naast voeding spelen ook andere factoren een rol bij het ontstaan van zuigflescariës. Ouders en verzorgers kunnen de bacteriën die in hun eigen mond voorkomen overdragen aan hun kind. Dit kan bijv. door het aflikken van de lepel. De oorzaak kan ook erfelijk zijn. Dan ligt het aan de samenstelling van het speeksel. Daarnaast ontstaan cariës door een slechte mondhygiëne.

Waarom kun je ’s nachts beter geen drinken geven?

Bij kinderen die ’s nachts drinken krijgen ontstaat er een goede voedingsbodem voor bacteriën. Ze kunnen zich goed vermeerderen. Speeksel kan het begin van een gaatje herstellen, maar ’s nachts wordt er minder speeksel aangemaakt. Het herstel verloopt dan ook langzaam. De kans op schade is dus groter.

Hoe herken je zuigflescariës?

Je kunt zuigflescariës herkennen aan witte, doffe plekjes op de tanden en wit/gelige randjes langs de boventanden. De plekjes verkleuren naar geel, bruin en zwart bij een ernstige aantasting. De verkleuringen zijn soms lastig te zien, zeker als ze aan de achterkant van de tanden zitten.

Pijnlijke tanden

Ouders ontdekken de aantastingen soms pas als het kind niet meer wil eten omdat dat pijn doet. Kinderen slapen soms slecht en willen geen tanden meer poetsen. Het kind is dan nog te jong om zelf aan te kunnen geven wat er aan de hand is. Om verdere aantasting te voorkomen is het belangrijk om het gebit zo snel mogelijk door een tandarts te laten behandelen.

Hoe kun je zuigflescariës voorkomen?

Als de tanden zijn aangetast kun je er zelf weinig meer aan doen. Je kunt zuigflescariës wel voorkomen of het proces stoppen.

• Verminder de eetmomenten naar vijf tot zeven keer per dag. Dat betekent drie tot vier tussendoortjes naast drie maaltijden. Dat geldt ook voor het drinken van vruchtensappen en melk. Water mag wel tussendoor. Laat het kind de hele beker sap in één keer leegdrinken. Dat is minder schadelijk voor de tanden.
• Geef bij voorkeur geen flesje mee naar bed. Wil het kind toch iets drinken, vul het dan met water.
• Geef het kind zo min mogelijk voeding met toegevoegde suikers.
• Leer het kind zo snel mogelijk uit een gewone beker drinken. Dit kan rond negen maanden.
• Begin met tandenpoetsen zodra het eerste tandje doorkomt. Poets de tandjes één keer per dag met fluoride tandpasta voor peuters. Vanaf twee tot vijf jaar poets je de tandjes twee keer per dag.
• Neem het kind vanaf het tweede jaar mee naar de tandarts om te wennen. Een bezoek aan de tandarts is noodzakelijk bij verkleuringen en als tandenpoetsen pijn doet.
• Zodra het kind uit een beker kan drinken en de fles overbodig wordt, stopt het proces omdat de oorzaak wordt weggenomen. De tanden kunnen nog weer wat herstellen, maar de verkleuringen zijn blijvend.

Tandpasta met fluoride

In de meeste tandpasta's zit fluoride. Dit maakt het tandglazuur sterker en vormt een beschermend laagje. Er ontstaan minder snel gaatjes. Voor kinderen tot vijf jaar is er een speciale peutertandpasta. Deze tandpasta is zachter van smaak en bevat minder fluoride. De hoeveelheid fluoride in tandpasta voor volwassenen, is voor kinderen te hoog. Peuters slikken de tandpasta ook nog wel eens door. Bij peutertandpasta is dat niet zo erg. Er zijn ook speciale tandenborstels voor peuters. Ze hebben een kleine borstelkop en zachte haartjes. Met een kleine borstelkop kun je de kiezen achterin de mond beter poetsen en de zachte haartjes voorkomen dat het tandvlees beschadigt.