De gevolgen van sexueel misbruik

Sexueel misbruik is een misdrijf. Zo wordt het omschreven in de wet. Toch is het iets, dat jarenlang kan gebeuren, zonder, dat de omgeving ook maar enig idee heeft. En komt het aan het licht, dan is er verbijstering en ongeloof. Toch is er dan al een enorm kwaad geschied, dat in veel gevallen levenslang is. Bij misbruik lijdt een kind: lichamelijk, psychisch, relationeel en emotioneel. En het kind zwijgt, want wat er gebeurt is zeer bedreigend en beangstigend.

Trauma

Sexueel misbruik is een zeer schokkende gebeurenis met ernstige gevolgen. Er omstaat allereerst een gevoel van angst en hulpeloosheid. Maar ook van verdoving. Het kind voelt zich overrompelt en weet niet hoe te ontsnappen of hoe zichzelf te verdedigen. Dat kan het ook niet. En terwijl de buitenwereld (nog) van niets weet begint er bij het kind van alles te veranderen op lichamelijk, emotioneel, psychisch, maar ook cognitief gebied. Het basisvertrouwen van het kind in volwassenen is onder zijn voeten weggeslagen, Functies, die in normale omstandigheden geïntegreerd zijn, lijken een eigen leven te gaan leiden: het verband tussen geheugen, emotie en kennis lijkt te verdwijnen. Er ontstaat een traumatische stressstoornis, die de volgende kenmerken heeft:

Fysieke gevolgen

De stuatie waarin het kind zich bevindt, geeft zoveel spanning, dat het er niet in zal slagen de normale funkties te reguleren. Er ontstaan eet- en slaapstoornissen. Het kind wordt hyperalert en dreigt overal van te schrikken. Ook 's nachts komen ze niet tot rust, liggen soms uren te wachten op geluiden, die duiden op de komst van de dader. Lichamelijk letsel, sexueel overdraagbare aandoeningen en zwangerschap kunnen signalen zijn van misbruik. Hierop zal een arts alert moeten zijn.

Sociale gevolgen

Het hanteren van de gebeurtenissen rondom het misbruik is al moeilijk te hanteren voor het kind en de bijkomende problemen lijken zich op te stapelen: Het kind heeft het gevoel geïsoleerd te zijn en dat wordt ook nog eens in de hand gewerkt door de bedreigingen, die de dader hanteert om het kind zijn mond te laten houden. Het vertrouwen in de volwassenen is geschonden, toen de dader met misbruik begon en dit wordt erger naarmate het voortduurt en er niemand ingrijpt. Hoe dichter de dader bij het kind staat, hoe groter de verwarring zal zijn waarin het kind zich bevindt. Het normale leven is verstoord, maar ook de negatieve en angstgevoelens, die het kind naar de dader heeft zal het projecteren op andere volwassenen uit zijn omgeving.

Als er sprake is van sexueel misbruik overschrijdt de dader een groot aantal grenzen: fysieke, relationele en morele grenzen. Het wegvallen van deze grenzen geeft het kind het gevoel nooit en nergens meer veilig te zijn. Een kind verleert daardoor ook zelf grenzen te stellen of te respecteren.

Elk kind is loyaal tegenover zijn ouders en vanaf de geboorte ook geheel afhankelijk van de ouders. Ook bij sexueel misbruik binnen het gezin blijft loyaliteit een rol spelen. Het verlangen naar liefde en bescherming aan de ene kant en de angst voor misbruik aan de andere kant zijn gevoelens, die tegenover elkaar staan en grote verwarring geven. Omdat het kind afhankelijk is van de dader, zal het niet snel die negatieve gevoelens uiten.

Omdat er sprake is van machtsongelijkheid, is sexueel misbruik een vorm van sexueel geweld. De dader bepaalt voor het kind wat er gebeurt en hij kan zijn leeftijd en zijn macht gebruiken om het kind te laten doen wat hij wil. Dit leidt tot een overweldigend gevoel van machteloosheid bij het kind.

Psychische gevolgen

Omdat misbruik een zeer ingrijpende ervaring is en het kind niet in staat is de dader te laten stoppen, probeert het die pijnlijke ervaring los te koppelen van de werkelijkheid. Tijdens het misbruik kan het kind zich bevinden in een soort trance, alsof het het misbruik niet zelf meemaakt. Dit proces wordt dissociatie genoemd. Het kind heeft dan het gevoel, dat een ander die dingen overkomt en niet zijzelf. Ze kijken als het ware toe en voelen zich dan vaak passief en onverschillig.De veranderde toestand van bewustzijn, die dan optreedt, sluit de traumatische ervaring af van het bewustzijn. Ook het tijdsbesef verandert, alles lijkt zich in slowmotion af te spelen.

Omdat het voor het kind zo moeilijk is om te leven met de persoon waar het afhankelijk van is en die tegelijkertijd niet te vertrouwen is, ontstaan er afweermechanismen, als goed praten van de dader en de schuld bij zichzelf leggen. Wat niet vreemd is, omdat er als bedreiging al vaak gezegd is, jij bent slecht, dat je mij dit laat doen. Verder is het vaak de angst, die vaak onbewust tot uiting komt in slaapstoornissen, nachtmerries en woedeuitbarstingen. Het kind wordt heen en weer geslingerd tussen de angst voor het misbruik en de angst dat de dader zijn dreigementen zal uitvoeren als het kind zichzelf verraadt door er met iemand over te praten. Bovendien weet het niet of zijn verhaal geloofd zal worden en wat de gevolgen zullen zijn.

Samenvatting

Sexueel misbruik is een vorm van geweld tegen het kind, dat niet in staat is zich te verzetten tegen de situatie. De verantwoordelijkheid ligt bij de volwassene. Het onstaat door manipulatie of fysiek geweld en veroorzaakt een enorm lijden bij het slachtoffer.