Ongelukken in en om het huis

Een ongeluk zit vaak in een klein hoekje. Dit geldt zeker voor jonge kinderen, ondanks de goede zorg van ouders. Veel ongelukken zijn te voorkomen door er als ouder van bewust te zijn dat jonge kinderen nog niet kunnen inschatten wanneer iets wel of niet gevaarlijk is. Jonge kinderen zijn voortdurend alles in en om het huis aan het onderzoeken en weten nog niet hoe ver ze kunnen gaan. We behandelen hier hersenschudding, vergiftiging, insectenbeten, teken, schaaf- en snijwonden en brandwonden.

Hersenletsel, hersenschudding of erger

Wanneer een kind een forse smak heeft gemaakt, zijn er voor de dokter altijd drie vragen:

1. Is er hersenletsel?
2. Zijn er fracturen?
3. Kunnen er interne organen zijn beschadigd?

Een hersenschudding wordt veroorzaakt door een plotselinge vertraging van de hersenmassa. De bewusteloosheid die optreedt wisselt in duur van geval tot geval, maar bedraagt toch al gauw enkele minuten. Bij het weer bij kennis komen is er duizeligheid en neiging tot braken.
Van de periode die direct voorafging aan het ongeluk is een stuk vergeten. Bij kleuters en peuters zie je nogal eens dat ze na een flinke val af en toe wit wegtrekken en een verminderd bewustzijn hebben. Dit past dan toch niet bij een hersenschudding.

Hersencontusie

Wordt de kracht op de hersenen nog groter, dan duurt de bewusteloosheid langer. Bijkomen gaat met langdurige verwardheid gepaard. Dit soort toestanden noemen we een contusie. Kinderen worden ervoor in het ziekenhuis opgenomen en nauwlettend geobserveerd. Aanvullend onderzoek kan nodig zijn.

Bij de zuigeling die van een commode valt en wel bij bewustzijn is gebleven, is het toch verstandig de huisarts te laten kijken.
Van belang bij valpartijen is de bewustzijnstoestand van een kind. Tot deze catagorie behoren: uit het klimrek vallen, van de schommel vallen, van de trap vallen enzovoort.

Insectenbeten

In de zomer zijn bijen- en wespensteken gauw opgelopen. Kinderen en wespen houden allebei van zoetigheid. Sommige kinderen reageren allergisch op een wespensteek. In een aantal gevallen ontstaat daarbij een levensbedreigende toestand met shock. Deze kinderen hebben tegenwoordig een pen waarmee ze snel moeten worden geïnjecteerd. Direct daarna moet het dichtstbijgelegen ziekenhuis worden opgezocht.
Ook steken in de mond en tong zijn aanleiding om het kind snel naar de eerstehulpafdeling van een ziekenhuis te brengen.

Tekenziekte - ziekte van Lyme

De ziekte is genoemd naar het plaatsje Lyme in het Amerikaanse Connecticut, toen daar onder kinderen die aan een zomerkamp deelnamen een vreemde ziekte uitbrak.

Verschijnselen

• Op de plaats van de tekenbeet verschijnt na circa 14 dagen een rode plek, die zich gaandeweg uitbreidt tot een diameter van vele centimeters, indien het kind niet wordt behandeld. In deze eerste periode kunnen zich ook neurologische verschijnselen voordoen, zoals verlamming van de aangezichtszenuw of uitval van andere zenuwen.
• In de tweede fase, vele maanden na het begin, ontstaat bij kinderen vooral een pijnlijk gezwollen gewricht, met name bij de knie.
• Lymeziekte wordt door middel van antistofbepaling aangetoond. De behandeling is afhankelijk van de leeftijd en van welke verschijnselen er zijn bij het kind.

Preventieadviezen

In de natuur:

• Vermijd hoog gras en laag struikgewas: blijf op de paden.
• Draag bedekkende kleding: lange broek, stop de pijpen in de sokken, dichte schoenen, lange mouwen en een pet op.
• Draag bij voorkeur lichte kleding; teken zijn daarop beter te zien.
• Overweeg insectenwerende middelen met diëthyltoluamine (DEET) 30 % te gebruiken bij verblijf in risicogebieden; bij kinderen onder de 6 jaar: DEET 20 %. Gebruik wordt afgeraden bij zwangerschap en borstvoeding.
• Controleer aan het einde van de dag huid en kleding op teken. Inspecteer liezen en oksels; bij kinderen ook hoofd en hals.

Verwijder een teek binnen 24 uur

• De teek niet verdoven of verbranden.
• De teek zo dicht mogelijk bij de huid beetpakken, liefst met een pincet. Voorzichtig, draaiend, eruit trekken. Het tekenlichaam niet platdrukken.
• Kijk of er geen resten van de teek zijn achtergebleven.
• Ontsmet de beetplaats met jodiumtinctuur of 70 % alcohol.
• Noteer de datum van de tekenbeet.
• Wees alert op ziekteverschijnselen: een rode ring die zich langzaam uitbreidt, of koorts.

Ga naar de huisarts als:

• Er resten van een teek zijn achtergebleven.
• Er ziekteverschijnselen optreden die met de tekenbeet kunnen samenhangen (rode ring op de huid, koorts).

Brandwonden

Brandwonden komen bij kinderen veel voor. Vaak zijn het ongelukken die ontstaan in de fase dat ze bezig zijn de wereld te ontdekken. Er zijn meerdere indelingen te maken naar de ernst van de brandwond. We houden hier een verdeling aan in eerste-, tweede- en derdegraads aan.

Eerstegraadsverbranding

De minst erge vorm. De huid ziet rood en pijnlijk. Ook aanraken doet pijn. Er is geen blaarvorming.

Tweedegraadsverbranding

De huid vertoont blaarvorming. De wond is pijnlijk, zowel met of zonder aanraking.

Derdegraadsverbranding

De huid is wit of zwart. Bij aanraken doet het geen pijn, omdat de zenuwen in de huid verwoest zijn.

Eerste hulp bij brandwonden - adviezen van de Nederlandse Brandwonden Stichting

1. Doof het vuur door het kind te rollen of toe te dekken met een jas of deken.
2. Begin direct met koelen, bij voorkeur met kraanwater.
3. Ga door met koelen, gedurende ten minste 5 minuten, met zacht stromend kraanwater.
4. Neem bij blaarvorming, of als de huid er aangetast uitziet, contact op met de huisarts. Geef het kind nooit iets te eten of te drinken.
5. Verbind met steriel verband. Smeer nooit iets op de wond.
6. De hand vormt één procent van het lichaamsoppervlak; daarmee is het oppervlak van het verbrande lichaamsdeel te bepalen.
7. Ga naar het ziekenhuis:

• Bij tweedegraadsverbranding, groter dan 5 procent (> 5 handen)
• Derdegraadsverbranding.
• Verbranding van hoofd, hals, handen, voeten of geslachtsorganen.
• Te verwachten ademhalingsproblemen.
• Brandwond veroorzaakt door chemicaliën of door electriciteit.

Schaaf- en snijwonden

Schaafwonden komen door vallen op straat en troittoir veel voor. Het beste is om de wond schoon te spoelen, zodat er geen straatvuil en kleine steentjes achterblijven. Als het bloeden niet al te erg is, kan een schaafwond het beste aan de lucht drogen, zodat zich een goede korst vormt. Doe er dus bij voorkeur geen pleisters op.

Snijwonden genezen als ze klein zijn goed, doordat de wondrandjes aan elkaar vastplakken. Wijken de wondranden of zit de snee op een plek, waarbij een slechte wondgenezing verwacht wordt, dan zal de keus moeten worden gemaakt tussen hechten of afplakken.

Vergiftigingen

Alle ouders hebben bij hun jonge kinderen gezien hoe ze van alles in de mond stoppen. Soms zullen kleintjes dat ook doorslikken. Het is dan ook niet verwondelijk dat deze kleintjes, tijdens hun zoektochten in huis dingen tegenkomen die allesbehalve kindvriendelijk zijn. In principe kunnen de dingen die kinderen inslikken in een paar grote groepen worden verdeeld:

• Medicijnen
• Huishoudelijke producten
• Planten
• Vaste voorwerpen

Vergiftiging door inname medicijnen

Bij inname van medicijnen door een kind moet altijd contact worden opgenomen met de huisarts of eerstehulpafdeling van een ziekenhuis.
De giftige werking van medicijnen kan worden ingeschat. Wanneer daartoe aanleiding bestaat moet op de spoedeisende hulpafdeling de maag worden gespoeld. Na het spoelen wordt meestal Norit en een laxeermiddel in de maag achtergelaten.
Het laten drinken van melk is nooit geschikt.

Vergiftiging door inname huishoudelijke producten

Hierbij denken we vooral aan schoonmaakproducten, zoals afwasmiddel, bleekmiddel, ammonia enzovoort.
Als eerstehulpmaatregel kan geprobeerd worden het kind goed te laten drinken, om het zuur weg te spoelen of te verdunnen. Probeer nooit te laten braken! Binnen 24 uur dient de KNO-arts in de slokdarm te kijken. Dit gebeurt onder algehele anesthesie.
Eveneens gevaarlijk bij inname zijn de petroleumhoudende stoffen, zoals lampenolie, terpentine, verfverdunner. Bij deze stoffen moet rekening gehouden worden met een zogenaamde chemische longontsteking. Laat ook hierbij de kinderen nooit braken! Op de eerstehulpafdeling laten ze het kind vloeibare paraffine drinken, vermengd met wat limonadesiroop. Hierdoor kunnen de vetoplosbare stoffen niet meer het lichaam in.

Preventie:

• Plaats gevaarlijke stoffen zo dat de kleintjes er niet bij kunnen.
• Doe een kinderslot op de keukenkastjes.
• Vertrouw niet volledig op kindvriendelijke sluitingen.
• Doe geen gevaarlijke stoffen in een daarbij niet behorende verpakking.
• Bewaar geen medicijnrestanten, maar breng ze terug naar de apotheek.

Vergiftiging door inname planten en paddestoelen

De herfst is het seizoen van besjes en paddestoelen. Kinderen worden vooral aangetrokken tot de kleurige besjes. Van de planten zijn veel soorten onschuldig, een paar zijn echter erg giftig.
Daartoe behoort de overal aanwezige taxus in boom- of struikvorm, die in oktober overal felrode, erg giftige, besjes laat zien. Vooral bij bessen is het bealngrijk een deel van de plant mee te nemen. Probeer vooraf de naam van de plant te weten te komen.
Ook bij paddestoelen is het belangrijk een deel van de paddestoel mee te nemen.

Vaste voorwerpen

Kinderen slikken ook wel eens vaste voorwerpen in. Van alles kan dit zijn, zoals munten, legosteentjes, kralen, knikkers, knoopbatterijen enzovoort. Eigenlijk is het zo dat voorwerpen die geheel door de slokdarm gaan en in de maag belanden, er uiteindelijk met de ontlasting weer uitkomen. Wanneer een voorwerp blijft steken in de slokdarm, krijgt het kind pijn en slikproblemen. In deze situaties moeten de voorwerpen er via speciale tangetjestijdens een scopie-ingreep uit worden gevist.
Sigaretten en peuken worden ook geregeld door peuters ingeslikt. Wanneer het een stuk of 5 sigaretten zijn, moet de maag worden gespoeld, omdat anders een levensgevaarlijke vergiftiging kan ontstaan.