Als je een zieke vriend of kennis wilt helpen

Hoe bied je praktische hulp aan als iemand in je vrienden- of kennissenkring voor langere tijd ernstig ziek is? Als iemand in je omgeving is getroffen door een chronische of levensbedreigende ziekte, zoals kanker, heb je soms de behoefte iets voor die persoon te kunnen doen. Op welke eenvoudige manieren kun je daadwerkelijk iets voor een ziek persoon betekenen? En waar let je op bij het aanbieden van daadwerkelijke hulp?

Bied jij hulp aan als echte vriend of als vage kennis of collega van een zieke?

Als je een echte vriend van een ziek persoon bent of wilt worden, ben je waarschijnlijk bereid om geregeld een praktische, helpende hand uit te steken. Dat kan bijvoorbeeld gaan om terugkerende, eenvoudige activiteiten op de achtergrond zoals boodschappen halen, de afwas doen of met de kinderen van de patiënt naar de speeltuin gaan. Maar het kan ook gaan om meer direct op de zieke gerichte activiteiten zoals voor taxichauffeur spelen als de patiënt naar het ziekenhuis moet voor een behandeling of daadwerkelijke verzorgende werkzaamheden. Ook als er geregeld thuishulp aanwezig is voor de persoonlijke verzorging van de patiënt en voor het uitvoeren van andere essentiële taken in het huis is wat extra hulp vaak heel welkom.

Als je een vage kennis of collega bent, wil je misschien af en toe bijspringen om het 'vaste' ondersteuningsnetwerk van de zieke te ontlasten. Dat is vooral van belang als het gaat om een ernstige of chronische ziekte zoals kanker waarbij vaak ingrijpende chemotherapie en andere kankerbehandelingen maken dat een patiënt geregeld een periode doormaakt waarin hij of zij huishoudelijke hulp en andere verzorging nodig heeft.

Hoe kun je een zieke vriend of kennis helpen?

Er zijn verschillende manieren om hulp aan te bieden. Sommige manieren zijn prettiger voor de patiënt en voor jezelf dan andere.

• Vaag: ’Bel me maar als je me nodig hebt’
  
• Iets meer uitnodigend: ‘Wat mag ik voor je betekenen?
  
• Uitnodigend en concreet: 'Zal ik [...]?'
  

De laatste variant verdient in het algemeen de voorkeur.

Vaag: ’Bel me maar als je me nodig hebt’

Als een vage bekende, na het horen van het slechte nieuws dat bij iemand een kwaadaardige tumor is aangetroffen, een opmerking maakt in de trant van '’Bel me maar als je me nodig hebt’, klinkt dat in de oren van een ziek mens eerder als een sociaal bedoelde opmerking dan als een concreet aanbod voor hulp.

Iets meer uitnodigend: ‘Wat mag ik voor je betekenen?'

Een zin als ‘Wat kan ik voor je betekenen’ klinkt iets uitnodigender dan ‘Bel me maar als je me nodig hebt’. Maar een dergelijke algemene uitspraak biedt de patiënt weinig houvast om in te schatten hoever jouw hulpaanbod gaat. Vooral als hij of zij je niet wil overvragen en/of te moe is om te bedenken waaruit de hulp zou kunnen bestaan.

Bovendien loop je met een dergelijk open aanbod het risico dat jou iets gevraagd wordt wat je liever niet zou doen, maar dat je onder de omstandigheden niet durft te weigeren.

Uitnodigend en concreet: 'Zal ik [...]?'

Stel concrete vragen over de door jou te geven steun aan de patiënt en diens omgeving. Je kunt je vraag beginnen met: 'Zal ik [...] of een andere constructie, zolang maar duidelijk blijft dat je daadwerkelijk een helpende hand wilt toesteken. De volgende tips voor concrete vragen helpen je mogelijk op weg.

• Staat er misschien nog een afwas die gedaan moet worden?
• Zal ik de was en strijk voor je doen?
• Zal ik even de plantjes water geven?
• Moeten er nog schoenen worden gepoetst?
• Heb je boodschappen nodig?
• Wie kookt er voor jou en de kinderen?
• Heb je vervoer naar je huisarts of het ziekenhuis nodig?
• Gaat er iemand met je mee naar het consult met de arts? Zou je dat willen?
• Moeten de kinderen naar de tennisles of muziekles of naar een verjaardag van een klasgenoot worden gebracht?
• Zal ik vanmiddag met de kinderen naar de speeltuin gaan?
• Willen de kinderen misschien een paar daagjes bij ons logeren?
• Ben je misschien op zoek naar bepaalde informatie?
• Zal ik de ramen lappen?
• Zal ik het gras maaien?

Dit soort vragen kun je eventueel ook in een iets andere vorm stellen. Denk bijvoorbeeld aan: 'Kan ik wat voor je doen? Bijvoorbeeld de afwas?' Dan geef je je zieke kennis een concreet voorstel dat hem of haar een beeld geeft van het soort assistentie dat jij aanbiedt.

Help je zieke vriend of kennis activiteiten aan die bij jouzelf passen

Iedereen heeft zijn eigen sterke kanten. Bied geen activiteiten aan die jou niet goed liggen. Zo zien sommige mensen er als een berg tegenop om hun hulpbehoevende vriend te helpen met diens persoonlijke verzorging. Laat het geven van dergelijke hulp dan zo mogelijk aan anderen over. Stel je zieke kennis dan liever een activiteit voor die je graag doet en waarin je goed bent.

Kijk als je op bezoek bent, om je heen en biedt hulp aan voor het soort activiteiten dat bij jou past. Als je bijvoorbeeld aanbiedt om het gras te maaien, brengt dat de patiënt misschien op de gedachte om je te vragen in plaats daarvan wat lelijk onkruid uit de voortuin te verwijderen. Als je aanbiedt om de kinderen naar bijvoorbeeld de muziekles te brengen, krijg je misschien de vraag om de kinderen bij een bepaalde tante of oom af te zetten. Door een concrete activiteit voor te stellen, geef je de zieke een idee van het soort klus dat hij aan jou kan vragen.

Bewaak je eigen grenzen

De neiging om ‘alles’ voor je zieke vriend of vriendin of familielid te doen, kan heel groot zijn. Maar als je voor iemand wilt kunnen zorgen, moet je in de eerste plaats goed voor jezelf blijven zorgen.

Om te beginnen, is het belangrijk dat je gezond blijft eten. In tijden van stress en drukte kan de neiging groot zijn om niet zelf een gebalanceerde maaltijd te koken, maar om een snelle hap uit de snackbar te halen. Na enkele weken merk je dan al aan je dalende energieniveau dat het de tijd en moeite loont om gezond te blijven koken en eten. Een potje multivitamines en mineralen vervangt geen verantwoorde maaltijd.

Verder is het juist in moeilijke tijden van belang dat je aan beweging blijft doen. Langs die weg kun je veel spanningen van je afgooien en ben je dus beter opgewassen tegen de uitdagingen die de ernstige ziekte van een vriend met zich meebrengt.

Gun jezelf vooral ook voldoende nachtrust. Zo blijf je de kracht houden om je zieke vriend of vriendin effectief bij te staan.

Lees verder

• Tips voor communicatie als je vriend of bekende kanker heeft
• Wat je liever niet tegen je vriend met kanker moet zeggen