Hogeweyk: een volledig dorp voor dementiepatiënten

Een volledig dorpje dat speciaal ontworpen is voor mensen met dementie. Ja, het bestaat echt. In Nederland hebben we een zogenaamde ‘Dementia Village’, een concept waarbij een zorgcentrum is ingericht als een doorsnee dorpje. Men kan er een normaal leven leiden en kan er alles doen wat in een doorgaans dorp ook kan, maar dan met de nodige 24-uurs zorg.

Voor wie is Hogeweyk bedoeld?

Hogeweyk, ook wel geschreven als Hogewey, is gelegen in Weesp in Nederland (in de buurt van Amsterdam) en telt zo’n 150 ‘inwoners’. Het dorp lijkt vrij normaal, maar dat is het niet helemaal. Het dorp is ontworpen voor mensen die lijden aan dementie of Alzheimer, en niet zonder de hulp van verzorgers kunnen. Waar een dementiepatiënt dan normaal gesproken vaak in een verzorgingstehuis terecht komt, is er ook de optie voor de persoon in kwestie om te verblijven in het dorpje Hogeweyk.

Hoe gaat het er in Hogeweyk aan toe?

Het dorp

Het dorp is natuurlijk eigenlijk een zorgcentrum, maar de meeste mensen met dementie hebben dat niet (helemaal) door. Zij begrijpen vaak niet meer wat er precies om ze heen gebeurt in de wereld. Voor hen is Hogeweyk gewoon een dorpje. In werkelijkheid is Hogeweyk afgesloten van de rest van de wereld: de patiënten kunnen het dorp niet uit en anderen kunnen het dorp niet zomaar in. Familie en vrienden mogen patiënten wel komen opzoeken. Het dorp heeft verder vrijwel alles wat een ander dorp ook heeft: een dorpsplein, een supermarkt, een theater, een café-restaurant en zelfs een kapsalon.

De huizen

Ook de huizen zelf zijn aangepast. Per huis wonen er zo’n zes of zeven mensen, en elk van deze huizen heeft ook een bepaalde stijl, wat bijvoorbeeld terugkomt in de inrichting, de mensen die er wonen, de uitstapjes die regelmatig georganiseerd worden en de maaltijden die er geserveerd worden. Dit zodat het huis vertrouwd overkomt op de mensen die erin leven en zij hun leven kunnen hervatten zoals zij dat ongeveer gewend zijn. Daarnaast komt men zo al gauw in een huis terecht waar gelijkgestemde mensen wonen, met dezelfde achtergrond en interesses. Voor het behoud van de sociale contacten van de patiënten is dit voordelig. De huizen komen in Hogeweyk voor in zeven stijlen:

• Indische leefstijl, voor de mensen met een Indische achtergrond. Onder andere de DVD’s, CD’s en maaltijden zijn in dit huis aangepast aan de Indische levensstijl.
• Culturele leefstijl, waarbij culturele aspecten van het leven zoals literatuur, kunst en theater van vrij groot belang zijn.
• Gooise leefstijl, hier wordt veel aandacht besteed aan de klassieke en stijlvolle inrichting van het huis en correcte omgangsvormen. De maaltijden en high tea’s zijn een sociale gebeurtenis en de presentatie van het eten, vaak Franse keuken, wordt dan ook sterk in acht genomen.
• Stadse leefstijl, bijzonder is de open sfeer en de drukke en gezellige leefomgeving. Borrels met kaas en worst en maaltijden bestaande uit aardappelen, vlees en groente zijn hier gebruikelijk.
• Ambachtelijke leefstijl, hier wonen mensen die duidelijk liefde hebben voor hun vak en hier graag met elkaar over praten. De sfeer is huiselijk, de maaltijden bestaan voornamelijk uit Hollandse pot, en wekelijks bakken de verzorgers met de bewoners een appeltaart of cake.
• Christelijke leefstijl, waar het geloof, bidden, luisteren naar religieuze muziek en het bezoeken van kerkdiensten centraal staan. De maaltijden zijn vrij sober en eenvoudig.
• Huiselijke leefstijl, voor hen die gewend zijn aan een leven waarin gezin en dagelijkse gang van zaken centraal staat. Bewoners helpen graag mee met huishoudelijke klussen en gezelschapsspelletjes worden door hen gewaardeerd.

De huizen bestaan uit een gedeelde woonkamer, eetruimte en keuken en individuele slaapkamers voor elke patiënt. De patiënten zijn altijd vrij om het huis uit te lopen en het dorp in te gaan om bijvoorbeeld een rondje te fietsen zodra zij dat willen.

De werknemers

Hogeweyk kent zo’n 250 werknemers. De werknemers zijn opgeleid om de ervaring van het leven in een doodgewoon dorp zo realistisch mogelijk te laten lijken. Zij lopen dan ook niet rond in klinische jassen, maar hebben alledaagse kleding aan en doen zich meestal ten opzichte van de patiënten uit de arbeidersklasse voor als een soort buren, en ten opzichte van de patiënten uit de rijkere klassen als bedienden. Zonder dat het op de patiënten zo overkomt, volbrengen zij toch een intensieve 24-uurs zorg. Zij hoeven overigens niet te liegen tegen patiënten als die wél doorhebben dat het dorp niet echt een normaal dorp is, maar een verzorgingscentrum.

Waar komt het concept vandaan?

Het idee komt van een medewerkster van een traditioneel verzorgingstehuis, Yvonne van Amerongen, en een collega van haar. Van beide medewerkers was op dat punt, in 1992, de moeder recent gestorven. Zij waren blij dat hun moeders nooit in een verpleeghuis terecht waren gekomen, want zo’n leven in een verpleeghuis vonden zij eigenlijk maar niks. Zo kwamen zij op het idee om een ander concept te bedenken, waarbij wel de nodige zorg aanwezig was, maar de patiënten niet leven als in een ziekenhuis maar een gewoon leven konden leiden en daarnaast in contact kwamen met gelijkgestemden mensen. Jaren later kwam daar dan het ontwerp en in 2009 is Hogeweyk geopend.