Geheugentraining als je ouder wordt

Als je jong bent en je studeert, dan lijkt je brein meer op een spons. Alles wat binnenkomt wordt opgezogen zoals een spons vocht tot zich neemt. Als je ouder wordt, dan gaat dit proces over het algemeen net iets trager. Dan komt er ook nog de kans op verval bij, want menig oudere man of vrouw maakt zich zorgen over het verval van de hersenfuncties die gaan over het geheugen. De snelheid waarmee informatie verwerkt wordt neemt gewoon wat af. Dat neemt niet weg dat geheugentraining altijd een positieve bijdrage kan leveren.

Het geheugen

Het geheugen kunnen we verdelen in een drietal kernvormen, te weten:

• Zintuiglijk geheugen
• Kortetermijngeheugen
• Langetermijngeheugen

Zintuiglijk geheugen

Het zintuiglijk geheugen, ook wel sensorisch geheugen genoemd, registreert de informatie die we binnen krijgen via onze zintuigen. Ofwel alles wat binnenkomt via de verschillende ‘kanalen’, te weten:

• Zicht
• Gehoor
• Geur
• Tast
• Smaak

Deze geheugenvorm is qua duur zeer beperkt, maar zowel het bewustzijn als het onderbewustzijn maakt gebruik van deze korte geheugenvorm. Zo kunnen bijvoorbeeld de klanken van woorden tijdens een gesprek worden samengevoegd tot klankreeksen en nog niet tot woorden.

Kortetermijngeheugen

Het betreft hier het geheugen, ook wel werkgeheugen genoemd, voor informatie van nu en welke voor een beperkte periode onthouden wordt. Het is dan het zintuiglijk geheugen al gepasseerd. Het betreft hier overigens een beperkte capaciteit die je als mens tot je beschikking hebt. Voordeel bij het kortetermijngeheugen is wel dat je er wat nuancering op kunt aanbrengen. Gemiddeld onthouden we in dit geheugen niet meer dan zeven items, dit is er echter wel uit te breiden naar zo’n dertien items. Je kunt hier informatie herhalen en als je dit enkele keren doet, dan blijft het vaak wel hangen. Anders is de kans zeer wel aanwezig dat de informatie niet wordt opgeslagen. Gemiddeld nemen we hier tussen de twintig en dertig seconden voor.

Langetermijngeheugen
De informatie die er echt toe doet, en dus permanent aanwezig moet zijn, wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen. De opslag capaciteit is zeer uitgebreid of eigenlijk in principe onbeperkt. Je kunt er dus informatie bij blijven opslaan. Wel is het zo dat het terugvinden op den duur wat lastiger kan worden. Emotioneel geladen informatie komt hierin terecht, maar ook alle kennis en vaardigheden. Het wordt onderverdeeld in:

• Opslaan
• Vasthouden
• Terugvinden

Informatie uit het kortetermijngeheugen die maar vaak genoeg herhaald wordt, wordt feitelijk verplaatst naar het langetermijngeheugen. We noemen dit consolidatie. Indrukken kunnen wel vervagen en dat kan de toegankelijkheid iets moeilijker maken. Als men ouder wordt kan het ook vervagen, bij beschadiging of aftakeling van de hersenen (neem bijvoorbeeld dementie), dan is het omgekeerde het geval. De langetermijngeheugensaspecten blijven wel bewaard, maar het kortermijngeheugen laat mensen in de steek. Het terugvinden is weer een ander aspect, met hulpmiddelen kunnen zaken teruggevonden worden. Het is dan een soort herkenning of herinnering.

Train je geheugen

Om bij te blijven (algemene kennis) c.q. je geheugenconditie op peil te houden, is het goed regelmatig wat tijd en energie in je geheugen(training) te steken. Daarbij moet uiteraard wel uitgesloten zijn dat je geen ziekte hebt. Als je reden hebt te denken dat dit het wel geval is, is het goed eerst de huisarts te raadplegen en te (laten) achterhalen wat er aan de hand is.

Hoe kan je er nu voor zorgen dat je geheugen ‘bij’ blijft?

Er zijn wel wat zaken waar je aan kunt denken c.q. kunt ondernemen om je geheugen actief te houden. Enkele aspecten waar je op moet letten en enkele aspecten waar je actief mee aan de slag kunt gaan.

• Als je iets wilt blijven onthouden, zorg dan dat je je zintuigen gebruikt. Dat wil zeggen dat het goed is dat je hetgeen je wilt onthouden bijvoorbeeld ook gevoeld of geroken hebt. De combinatie maakt de kans groter dat het ‘blijft hangen’.
• Een goede doorbloeding van de hersenen is essentieel en daarom is het goed om behalve gezonde voeding ook voldoende te bewegen. Bijkomend voordeel is dat je fysiek ook beter in je vel zit en dat stemt de mens over het algemeen weer positiever.
• Voor een goede geheugenfunctionaliteit is het goed alcohol te beperken. Zoals bekend is en glas rode wijn niet verkeerd, maar beperk het ook daartoe.
• Let op met veelvuldig gebruik van slaapmiddelen, deze middelen kunnen er aan bijdragen dat je geheugenfunctionaliteit afneemt. Dan kan je wel goed slapen, maar levert het elders weer problemen op. Probeer anders eens een natuurlijk slaapmiddel, deze zijn vaak en stuk milder.
• Veel stress draagt ook niet bij aan een goede geheugenfunctionaliteit. Probeer stress te vermijden, relativeer voldoende en zorg dat je je geest zo ‘schoon’ als mogelijk houdt.
• Als iets je interesse heeft en je je erin verdiept, is de kans groter dat je geheugencapaciteit op niveau blijft. Verdiep je dus in de materie waar het over gaat.
• Intelligentie draagt ook bij aan een goede geheugencapaciteit. Het voordeel zit hem voornamelijk in het leggen van verbanden. Dit is een aspect dat je deels ook kunt trainen, door bijvoorbeeld vaak deze specifieke ‘braintrain’-puzzels te doen.
• In het algemeen is het in ieder geval goed om geestelijk actief te blijven. Hier train je je geheugencapaciteit ook mee. Het kan van alles zijn, van een studie tot veel lezen, kruiswoordraadsels, in bepaalde geschiedenisonderwerpen duiken of culturen onderzoeken.

Conclusie

Het is dus uitermate belangrijk dat als je ouder wordt je in ieder geval actief blijft met je hersenen. Dan kom je niet in de glijdende schaal van steeds minder herinneren terecht. Bovendien, het kan zomaar een leuke uitdaging zijn om actief zaken – eventueel met elkaar – op te pakken. Prima voor de hersencapaciteit én de sociale contacten.