Op weg naar eeuwig leven dankzij telomerase?

Eeuwig leven is een fenomeen dat bij vele mensen tot de verbeelding spreekt. Maar niet veel mensen weten dat deze 'mythe' meer en meer werkelijkheid aan het worden is. Is telomerase het enzym waar men op zoek naar was voor een eeuwig leven? Wat is telomerase precies en wat zou dit enzym kunnen doen om ons een eeuwige jeugd te geven?

Telomeer

Tijdens de celdeling wordt het DNA onder de vorm van chromosomen via replicatie verdubbeld. Op het uiteinde van onze chromosomen in een delende cel is er een telomeer aanwezig. Dit telomeer bestaat uit repeterende niet-coderende stukjes DNA dat de belangrijke genen beschermt tegen het korter worden van de chromosomen. Bij de mens bestaat het repterende stukje DNA uit de sequentie TTAGGG en is het telomeer tusssen de 3 en 20 kilobasen lang. Als het telomeer 4 kilobasen kort is geworden ziet het DNA-herstelmechanisme het eind van het chromosoom als een gebroken chromosoom waardoor de cel stopt met delen of dood gaat. Een telomeer is te vergelijken met het beschermende plastic uiteinde van een veter. Bij iedere deling rafelt het uiteinde een stukje uit en na zo'n 50 à 60 celdelingen is de cel niet meer in staat om te delen en sterft deze cel af.

Telomerase

In bijna iedere lichaamscel leidt het afbreken van de telomeer uiteindelijk tot celdood. Echter, in voorplantingscellen, stamcellen en in 90% van alle onderzochte tumorcellen, zit een enzym dat voorkomt dat het telomeer korter wordt. Dit reverse-transcriptase enzym heet telomerase. Telomerase voegt na iedere DNA-replicatie de specifieke telomeer basevolgorde toe aan het uiteinde van het DNA. Zo wordt de telomeer nooit te kort, en zal de cel kunnen blijven delen. Omdat telomerase cellen onsterfelijk kan maken, zijn veel wetenschappers gecharmeerd van het idee telomerase te gebruiken om ouderdom en dus ouderdom gerelateerde ziekten tegen te gaan.

Onderzoek

Na de ontdekking in 1984 van het telomerase, kreeg dit enzym een reputatie als bron van eeuwige jeugd. Men hoopte door activatie van telomerase de telomeren te verlengen en zo het verouderingsproces te vertragen.

Verouderingsproces omkeren

Onderzoekers van het Dana-Farber Cancer Institute in Harvard zijn er in geslaagd om het verouderingsproces om te keren bij muizen. Men begon het onderzoek met het kweken van muizen die alleen een inactief telomerase enzym bezitten. Het gevolg hiervan was dat de muizen veel sneller verouderden, amper vruchtbaar waren en het slachtoffer waren van veel ouderdomsziekten zoals osteoporose, diabetis en neurodegeneratieve aandoeningen.

Door het toedienen van een bepaalde chemische stof (4-Hydroxytamoxifen) konden de onderzoekers ervoor zorgen dat het inactieve telomerase aanwezig in de muizen geactiveerd werd.

Na activatie van het telomerase was er toch wel iets opmerkelijk vast te stellen:

• De ineengekrompen testikels werden terug normaal en de muizen kregen zelfs hun vruchtbaarheid terug.
• Ander organen zoals de milt, de lever en de ingewanden recupereerden van hun degeneratieve toestand.
• Muizen na heractivatie van het telomerase hadden duidelijk ook grotere hersenen dan de muizen zonder actief telomerase en de neurale voorloperscellen die neuronen en ondersteunende hersencellen produceren begonnen terug te werken.

Besluit

Deze therapie op mensen toepassen is niet zo makkelijk als het lijkt. Muizen maken telomerase aan maar bij mensen is telomerase geïnactiveerd eens we volwassen zijn. Dit is een evolutionair beschermmechanisme dat ervoor zorgt dat potentiële tumorcellen niet zouden woekeren en uitgroeien tot kankercellen.

Men heeft anno 2016 al een duidelijk zicht op hoe dat een deel van het verouderingsproces in elkaar zit. Er zijn echter nog steeds onbegrepen fenomenen en problemen die nog steeds wachten op een oplossing maar telomerase zou zeker wel een oplossing kunnen zijn voor het ontstaan en bestrijding van ouderdomsziekten. Er is echter nog geen sprake van eeuwig leven maar wie weet wat de toekomst nog brengt.