Linde voor een zoeter leven

Midden in de nacht, bij volle maan, thuiskomen met de geur van lindebloesem aan de voordeur. Alsof de hemel op aarde is gedaald. Even een moment van eeuwigheid. De dichter Aart van der Leeuw schreef ooit 'Er schuilt meer in het hart van de linde dan de bijl bloot maakt’. En inderdaad, de geest van de linde moet je voelen, die kan je niet beredeneren.

Heidense riten onder de linde.

Sinds de Keltische tijd is de linde in onze streken een kultuurboom, doelbewust in de menselijke omgeving geïntroduceerd. Hij was toegewijd aan Freya, de godin van liefde en vruchtbaarheid. Hij werd, óf bij de woning aangeplant als schutsboom voor de familie, óf in het centrum van de nederzetting ter bescherming van de gemeenschap.
Net als bij de eik werd ook onder de linde recht gesproken. De schepenbank vergaderde onder de dorpslinde, 'sub tilia' zeggen oude documenten en men sprak er recht onder de blote hemel ‘bij klimmende sonne’.
De dorpslinde was vaak een etagelinde. Deze bijzondere snoeivorm symboliseerde het opklimmen naar hogere levensvormen. Meestal waren er drie etages. In de bovenste etage woonden de goden, in de middenste huisde het wereldlijk gezag en in de onderste het gewone volk.
Bij feestelijkheden bracht men op het menselijk niveau een dansvloer aan, waar ook het orkest een plaatsje vond. Jonggeliefden spraken af onder de linde want daar mocht gekust worden. Een dansje onder de dorpslinde werd vaak gezien als een huwelijksbelofte. Men danste er als het ware in Freya's armen.

De linde verkristelijkt.

Het duurde tot diep in de Middeleeuwen vooraleer het Kristendom deze zogenaamde heidense gevoelens had uitgeroeid. Zelfs dan nog plaatste men veiligheidshalve Maria-kapelletjes onder de vereerde lindebomen die men aldus tot ‘Mariabomen’ uitriep.
De aanplant van lindebomen op markt- en kerkpleinen werd vooral gestimuleerd door Karel de Grote (742-814). Vanaf de 16de eeuw werd de boom aangeplant in de voorpleinen van middeleeuwse kastelen. In meer recente tijden werden linden aangeplant bij bijzondere gelegenheden. Zo zijn heel wat vrijheidsbomen linden. Nog later kreeg de linde ook een toepassing als laanboom.

Functies van de linde.

Destijds werden linden vaak gesnoeid. Met het snoeihout stookten bakkers hun ovens en mandenvlechters gebruikten het als korfhout. Van de fijngeslagen lindebast maakte men touwen. De treksterkte van de cambium- en bastweefsellaag is gelijk aan die van staal.
Snoeilinden kregen tevens een funktie als zonnewering. Tijdens de zomer werden de zonnestralen gefilterd door het gebladerte. In de winter lieten de gesnoeide takken onbelemmerd licht door.
Lindebomen kunnen een eerbiedwaardige leeftijd bereiken. Door de zogenaamde adventiefwortels kunnen ze binnenin hun holle stam een nieuwe verbinding met de grond vormen en zichzelf aldus als het ware heropbouwen.
Zo'n dertigtal lindesoorten komen voor in de gematigde zone van het noordelijk halfrond. Ze hebben zachtgroene, hartvormige puntige bladeren met doorgaans ongelijke lobben aan de basis. Opvallend is het zigzag verloop van de twijgen. Dit ontstaat doordat de lengtegroei niet vanuit de eindknop maar via een zijknop gebeurt.

Medische geschiedenis van de linde volgens Petrus Nijlandt

• Fuchsius, Brunfelsius: ‘De bloemen zijn warm en droog, hebbende een bijzondere kracht om de gebreken der hersenen uit koude oorzaken ontstaan, te genezen’
• Dodonaeus: ‘Voor gezwollen benen’ het bladafkooksel als compres’.
• Matthiolus: ‘Voor spruw en puisten in de mond’ mondspoeling met afkooksel van het blad.
• Durantus: ‘Voor draaiïngen des hoofds, vallende ziekte, beroerdheid en om de bevalling te bevorderen’ Gedistilleerd water of conserf van lindebloesem
• J. Schroderus: Het sap uit de boom ‘voor het uitvallen der haren’ . Het zaadpoeder opsnuiven ‘voor het bloeden uit de neus’. Lindehoutskool geblust met wijnazijn ‘om het geronnen bloed te doen scheiden’.

Tiliae flores.

Zo worden de lindebloesems beschreven in de apothekersboek.
Diverse soorten lindebomen maken rijkgeurende, geelgroene bloesems met een vlezig schutblad. Als de bloemen verwelkt zijn en de kleine zaadkapsels rijpen, vallen de hele trossen samen met het schutblad af.
Thee van lindebloesem drinkt je tegen verkoudheid, bij griep, koorts en om goed te kunnen slapen. Lindebloesemwater is een oud haargroeimiddel. Maar... de 'lindebloemen moeten bij schoon weer geplukt worden en in een lommerige plaats te drogen gelegd worden, anders verliezen ze hunne eigenschappen'...

Hedendaags medisch gebruik samengevat (herboristen opleiding ‘Dodonaeus’)

Luchtwegen: lindebloesem

• bij verkoudheid, griep met koorts: Lindebloesem + Vlierbloesem + Echte kamille

Zenuwstelsel: Knoppen van Tilia tomentosa

• bij slapeloosheid: Tilia tomentosa gemmo 20 druppels in Melissethee

Gal, spijsvertering: Lindespint van Tilia cordata, Aubier du tilleul

• Hepatitis, leverinsufficiëntie: Lindespint + Gentiaanwortel + Bittere appelsienschil
• Galstenen: Lindespint, andere kruiden Zuurbes, Ramenas
• Digestieve migraine: Lindespint + Pepermunt