Zonnebaden: zonlicht en UV-straling

Met de zomer in aantocht kijken veel mensen halsstrekkend uit naar het moment waarop zij weer kunnen gaan zonnebaden. Met een bruin kleurtje staat veel kleding immers direct veel leuker. In zonlicht zit echter UV-straling, wat negatieve gevolgen kan hebben voor de gezondheid. Wanneer je gaat zonnebaden dien je rekening met deze UV straling te houden, zodat je een mooi én gezond bruin kleurtje krijgt.

Zonlicht

Zonlicht bevat verschillende soorten straling. Zonlicht bevat infrarood straling, violette straling en UV-straling. De ultraviolette stralen bestaan uit UVA (400-320 nanometer), UVB (320-280 nanometer) en UVC (280-100 nanometer). Naarmate de golflengte van de stralen in nanometers afneemt, wordt de stralingsenergie groter. Hierdoor heeft vooral UVC-straling een schadelijk effect op onze huid. Deze straling bereikt ons aardoppervlak niet waardoor wij niet hier aan blootgesteld worden.

UVA-straling wordt slechts in beperkte mate tegenhouden door de bewolking en de atmosfeer. Op een zomerse dag kan op het hoogtepunt van de zonnestraling wel meer dan 100 keer meer UVA-straling op het menselijk lichaam neerkomen tijdens het zonnen dan UVB-straling. UVA-straling komt zowel in de winter als de zomer voor, UVB-straling voornamelijk in de zomer en in mindere mate in de winter. Zowel UVA-straling als UVB-straling heeft effect op onze huid.

Voordelen van zonlicht

Hoewel dikwijls gewezen wordt op de nadelige effecten van zonlicht, kent zonlicht ook een aantal voordelen. Zo bevorderen UVA- en UVB-stralen de aanmaak van pigment in de huid, waardoor je huid een bruin tintje krijgt.

Veel mensen geven aan dat zij zich prettiger en gelukkiger voelen wanneer het zonnetje regelmatig schijnt. Er wordt aangenomen dat er onder invloed van UVA-straling endorfinen aangemaakt worden, dit zijn een soort natuurlijke gelukshormonen.

Ons lichaam maakt onder invloed van UVB-straling de belangrijke vitamine D3 aan. Deze vitamine is onder meer betrokken bij het behoud van de gezondheid van onze botten. Om te profiteren van de aanmaak van vitamine D3 onder invloed van UVB-straling hoef je echter maar kort in de zon te zitten. Daarnaast hoeft de zon niet je gehele lichaam te bereiken.

Tenslotte hebben sommige huidaandoeningen, zoals eczeem, vitiligo en psoriasis baat bij een zonnebad. Dit is echter wel afhankelijk van een precieze golflengte.

Nadelen van zonlicht

De straling die het meeste effect heeft op onze huid is de UVB-straling. UVB-straling vormt maximaal 0,2% van de stralingsenergie van het zonlicht, maar is de hoofdoorzaak van zonneverbranding en de ontwikkeling van huidkanker. Daarnaast is de UVB-straling mede verantwoordelijk voor de veroudering van de huid.

Ondanks dat UVB-straling minder diep de huid indringt dat UVA-straling, is UVB-straling riskanter. Dit komt met name doordat UVB veel sterker geabsorbeerd wordt door belangrijke onderdelen van de huidcellen, waaronder DNA en lipiden van het celmembraan.

UVA-straling kan ook bovengenoemde effecten veroorzaken, maar daarvoor is een veel langere blootstelling aan deze straling nodig. UVA-stralen veroorzaken relatief weinig zonnebrand, maar hebben daarentegen wel effect op de pigmentcellen van de huid, waardoor je een bruin kleurtje krijgt. UVA levert daarnaast echter een zeer sterke bijdrage aan huidveroudering en rimpels. UVA-straling dringt dieper de huid in, waar het ervoor kan zorgen dat cellen en DNA beschadigd raken en/of muteren.

Straling is er altijd en overal

Veel mensen denken dat wanneer de zon niet schijnt, er ook geen sprake is van straling. Of dat een kort boodschapje zonder zonnebeschermende middelen best kan. Schijn bedriegt! Bij deze onbewuste straling vergeten veel mensen zich in te smeren. Deze kleine beetje straling hebben een cummulatief effect waardoor de straling waar we onze huid aan blootstellen groter is dan we denken en door hebben. Zelfs in de schaduw bereikt er nog wat straling ons lichaam. Verhalen van mensen die verbrand zijn in de schaduw zijn dus zeker geen broodje aap verhalen.

Minimale erytheemdosis: maat voor UV-straling

UV-straling wordt uitgedrukt in minimale erytheemdosis, afgekort tot MED. MED is een hoeveelheid UV-straling die nodig is om een beginnende roodheid van de huid te veroorzaken. Dit verschilt per persoon, en is met name afhankelijk van het huidtype. De Gezondheidsraad heeft de schattig gemaakt dat elk persoon per jaar gemiddeld 100 MED UV-straling oploopt, maar dit verschilt dus van persoon tot persoon. De aanbevolen dosis gezochte (bewuste) blootstelling ligt rond de 100 MED. Dit sluit echter de kans op huidkanker niet uit. Sommige mensen hebben zó'n gevoelige huid dat onder 100 MED al kans op huidkanker bestaat.

Aantal MED per activiteit

Het is lastig de hoeveelheid MED per activiteit in te schatten, waardoor het totaal aantal MED ook niet nauwkeurig bepaald kan worden. Gerekend wordt dat een dagje zonnebaden op het strand in Nederland al snel 5 MED oplevert. Een kuur van tien maal zonnebaden onder een kunstmatige zon levert zo'n 10 MED op.

Zonneschijf

De zonneschijf is een hulpmiddel van de Nederlandse Kankerbestrijding welke voor elk van de maanden april tot en met september voor Europa een globale schattig geeft van het aantal minuten waarin men 1 MED op doet. Hierbij wordt rekening gehouden met huidtype, tijdstip van de dag en locatie.