Omgaan met hooggevoeligheid

Wanneer men een volwassene ziet huilen bij een Bambi-film, wordt er al gauw spottend gezegd dat het wel een erg "gevoelig typje" is. Ondanks het feit dat hooggevoeligheid, soms ook wel hoogsensitiviteit genoemd niet in de DSM-V voorkomt, ervaren mensen die sterk hooggevoelig zijn dit vaak wel als een enorme belemmering in het dagelijks leven. Niet zo verwonderlijk, als je om de haverklap schrikt van harde geluiden, je hoofdpijn krijgt van te veel en te fel licht, je niet rustig kan zitten als er een labeltje in je kleding prikt, je na een feestje van een paar uur doodop bent, etc. Helaas bestaat er geen medicijn dat deze karaktereigenschap als sneeuw voor de zon kan laten verdwijnen, maar gelukkig bestaan er wel een aantal handige manieren om er beter mee om te gaan. Bovendien hoeft hooggevoeligheid niet alleen een beperking te zijn, maar kun je er op een aantal vlakken ook je voordeel mee doen.

Gevoelig, maar voor wat?

Wanneer je van jezelf denkt dat je hooggevoelig bent, kan het handig zijn om in kaart te brengen wáár je precies gevoelig voor bent. Dit zou je bijvoorbeeld kunnen doen door een maand lang in een schrift bij te houden wanneer je heftig reageerde en wat er op die dag gebeurde. Signalen van overprikkeling zijn hyperactiviteit of juist lamlendigheid/vermoeidheid, geïrriteerd of juist intens verdrietig zijn, etc. Probeer op die manier een patroon te ontdekken, zodat je er in de toekomst rekening mee kunt houden.

Prikkels verminderen

Als je een redelijk beeld hebt van de mate van jouw reactie op bepaalde prikkels, dan zul je de meeste prikkels kunnen verdelen in één van de zintuigen: tong, ogen, huid, neus en oren. Onderstaande tips zijn daarom op dezelfde manier verdeeld.

Horen

De buurman die zijn schuurmachine gebruikt. Het apparaat produceert een afgrijselijk hoge pieptoon. Dergelijke situaties zijn voor "gewone" mensen al een crime, maar voor mensen bij wie dergelijke geluiden tien keer zo hard binnenkomen is het helemaal afzien. Zorg ervoor dat je een koptelefoon met grote oorschelpen hebt. Eventueel kun je natuurlijk ook muziek luisteren, maar alleen al de oorschelpen reduceren het geluid een stukje. Ook wanneer je op straat loopt en er veel auto's langs razen, kan een koptelefoon een uitkomst bieden. Pas echter wel op wanneer je de koptelefoon in het verkeer gebruikt, want sommige mensen worden er door afgeleid en dat kan voor gevaarlijke situaties zorgen.

Voelen

• Zorg dat je kleding altijd goed past voordat je het (definitief) aankoopt. Zit de stof lekker, is de pasvorm goed? Knip labeltjes altijd af voordat je het stuk gaat dragen. Ditzelfde geldt ook voor ander textiel als beddengoed en handdoeken.
• Koop dubbelwandige theeglazen: deze zijn een stuk minder warm als je ze vastpakt.
• Voel altijd met één vinger voordat je gaat douchen, of het water op temperatuur is.
• Vind je koud eten een nare gewaarwording, houd dan een keukenpapiertje in je hand wanneer je bijvoorbeeld een ijsje vastpakt.

Ruiken

Word je helemaal misselijk wanneer je de geur van bijvoorbeeld gebakken vis ruikt? Je bent niet de enige! Helaas is het ook niet zo comfortabel om een knijper op je neus te zetten tijdens het koken. Sowieso is het belangrijk om een goed werkende afzuigkap te hebben en, wanneer het niet te koud is uiteraard, de ramen open te zetten. Wat je daarnaast zou kunnen proberen is een scheutje spiritus in een plat plastic bakje te doen en deze tijdens het koken hoog weg te zetten. Op deze manier trekt de geur niet meer door je hele huis. Buitenshuis kan je, wanneer je echt slecht tegen bepaalde geuren kunt, plaatsen als markten maar beter proberen te vermijden.

Zien

Een overgevoeligheid voor licht kan erg lastig zijn: lang niet altijd kan je zelf iets doen om het licht te dimmen. Wat je wel kunt doen, is het aanschaffen van een goede zonnebril voor buiten. Daarnaast zijn er voor in huis zogenaamde "draaiknoppen" verkrijgbaar waarmee je nuance in de felheid van het licht kunt aanbrengen.

Overige prikkels

Zoals eerder genoemd, zul je waarschijnlijk heftig reageren op zielige beelden/verhalen. Dit betekent dat je je bewust moet zijn van hoe jij om kunt gaan met nare verhalen van anderen. Andere mensen voelen dat jij een sterk empathisch vermogen hebt (zie 'Sterke punten'), wat erin resulteert dat ze graag alle narigheid in hun leven bij jou uitstorten. Blijf bij jezelf nagaan of je deze gesprekken aankunt: als je er zelf (psychisch of lichamelijk) last van denkt te krijgen, is het misschien beter om subtiel te vragen of je van onderwerp kunt overschakelen. Daarnaast is de kans groot dat je emoties van anderen haarscherp aanvoelt. Als je van te voren kunt inschatten dat er veel emotionele momenten zullen komen die je niet kunt ontvluchten, dan is het verstandig om een paracetamol in te nemen: dit middel dempt de heftigheid van emoties een klein beetje.

Wanneer je onverwachts met heftige situaties geconfronteerd wordt waar je niet van weg kunt lopen, kan het verstandig zijn om een vest tegen je buik aan te houden. Dit zorgt ervoor dat alles iets minder heftig binnenkomt.

Prikkels (beter) verwerken

Mediteren

's Avonds kun je nog uren wakker liggen, nadenkend over alle gebeurtenissen op een dag. Overdag loop je rond met een stevige hoofdpijn, alle geluiden, geuren, smaken, etc. worden je allemaal te veel. Belangrijk is om een constructieve manier te vinden om alle prikkels zodanig te verwerken, dat je er geen of minder last van ondervindt. Een manier om dit te bewerkstelligen is meditatie. Hiervoor hoef je niet per se een hele cursus mindfullness of yoga te volgen, op internet is genoeg rustgevende muziek en (geleide) meditatie-oefeningen te vinden. Zorg dat de ruimte waarin je mediteert niet te warm of te licht is. Neem bovendien een comfortabele zit/lig-houding aan, zodat je daar tijdens je sessie geen last van ondervindt.

Creativiteit

Veel hooggevoelige mensen zijn ook in meer of mindere mate creatief. Wanneer je dit niet van jezelf weet, is het misschien een goed idee om verschillende dingen uit te proberen. Ga eens schrijven, schilderen, tekenen, muziek mixen, kortom: ontdek wat je leuk vindt.

Sterke punten

Niet alleen maar negatief

Hooggevoeligheid is een typische karaktereigenschap die je zowel als negatief, als positief kunt beschouwen. Zoals eerder genoemd zijn veel hooggevoelige ook op één of andere manier creatief. Maar er is nog een eigenschap die heel veel hooggevoelige mensen hebben: zij beschikken over een goed ontwikkeld inlevingsvermogen. Deze eigenschap kan heel lastig zijn wanneer je je niet goed voor de emoties van andere mensen kunt afsluiten, maar het kan ook een prachtige eigenschap zijn: jij kunt je zó goed invoelen in anderen, dat zij zich echt begrepen voelen.

Empathisch vermogen gebruiken

Als je leert om jouw bijzondere inlevingsvermogen op een verantwoorde manier in te zetten, zou je niet alleen in je eigen vriendenkring, maar ook beroepsmatig hier iets mee kunnen doen: van hulpverleners wordt immers verwacht dat zij een sterk empathisch vermogen hebben. Daarentegen wordt van hen ook verwacht dat zij afstand kunnen nemen van hun eigen emoties, dus daar moet je in je beroepskeuze wel heel goed rekening mee houden.

Belangrijk

Het belangrijkste is dat je leert omgaan met je hooggevoeligheid. Echter ben je niet alleen op de wereld, dus je zult rekening moeten houden met je omgeving (andersom ook, uiteraard!). Dit betekent dat je soms iets zal moeten doen wat je eigenlijk niet helemaal meer trekt: hier kom je niet altijd onderuit. Communicatie is de sleutel voor gevallen waarin je de ander niets verplicht bent: je hoeft niet per se aan iedereen uit te leggen dat je hooggevoelig bent en dat je dus niet al te veel prikkels aankunt, een simpel 'ik ben erg moe' of ' ik lag te laat in bed vannacht' is vaak al voldoende om op een vriendelijke manier nee te zeggen wanneer iemand iets aan je vraagt en het je allemaal net iets te veel is.