Tien geboden voor een stel gezonde hersens

Een goede gezondheid staat bij de meeste mensen bovenaan het wensenlijstje. We letten erop wat we eten, dat we niet teveel alcohol drinken en roken en we proberen regelmatig te sporten. Echter, dat we ook de gezondheid van onze hersens in eigen hand hebben, dat is bij velen onbekend. Piekeren en stress zijn niet gezond, maar ja, hoe voorkom je het? Zeker als je ambitieus bent, maar ook als je het leven niet op rolletjes loopt. Toch kun je daar veel zelf aan doen.

Hersens

Ooit wel eens nagedacht over wat goed of slecht zal zijn voor je hersens? Ja, we weten wel dat veel piekeren en stress niet gezond zijn. Dat je met psychische problemen in therapie kunt gaan, al dan niet met medische ondersteuning. Maar dat je zelf iets kunt doen? De meesten van ons zullen er van uit gaan dat hersens zich tot een bepaalde jeugdige leeftijd ontwikkelen. En dat het daarom zin heeft om kinderen te stimuleren om een muziekinstrument te leren spelen, een boek te lezen of computerspelletjes te doen; want daarvan leer je je goed te concentreren en vliegensvlug te kiezen tussen mogelijkheden met minieme verschillen. Maar daarna?

Gezondheid

Daarna zou het zinloos zijn, want als de hersens eenmaal volgroeid zijn ben je te laat om nog iets te veranderen en is het te hopen dat je ouders voordien je hersens op een voor jou zo hoog mogelijk niveau hebben gebracht. Medici ontging het intussen niet dat hersens na een ongeluk of bloeding wonderwel genazen; zo statisch was het brein dan toch niet! En met de komst van MRI-scanners bestaat er wetenschappelijk bewijs dat tot op hoge leeftijd nieuwe hersencellen en nieuwe verbindingen kunnen worden gevormd. En dat is net zo belangrijk voor een goede gezondheid als slaap, beweging en gezond eten.

Studeren

Met andere woorden: onze hersens zijn flexibel. Wij kunnen gezondheid, groei, functie, samenhang en kwaliteit deels zelf bepalen. Zo groot is onze invloed dat de intelligentie van kinderen tijdens het opgroeien nog flink omhoog of omlaag (!) kan. Door ze naar goede scholen te sturen, gezond te laten eten, en ze een veilig thuis te bieden, zonder stress veroorzaakt door ruzies, armoede en achterstand. En ook voor ouderen geldt: studeer! Blijf steeds nieuwe kennis tot je nemen! Daag je hersens uit. Niet met simpele sudoku’s of kruiswoordpuzzels, maar met een vreemde taal, een cursus computerkunde of religie. Blokken, uit het hoofd stampen, je dacht dat je ervan verlost was, of dat het toch geen nut meer heeft op je tachtigste nog chinees te leren, maar voor de gezondheid van je brein is het essentieel.

Slaap

Studeren is voor je brein wat trainen is voor je lichaam, logisch dus dat het bovenaan het lijstje staat van psychiater René Kahn in zijn boek: “Tien geboden voor het brein”. Nummer twee is verrassender. Mensen pochen wel dat ze zo weinig slaap nodig hebben, je hoort ze nooit opscheppen dat ze wel tien uur slapen in een nacht. Toch zijn er steeds meer aanwijzingen dat slaap belangrijk is voor de gezondheid van het geheugen. Overdag slaan je hersens de binnenkomende informatie tijdelijk op in de hippocampus en krijgt een deel het label: "belangrijk". Tijdens de slaap wordt de belangrijke informatie opnieuw gewogen en eventueel opgeslagen in het langetermijngeheugen. Wat precies de functie van slaap is, is nog niet bekend, wel weten we dat niet iedereen evenveel slaap nodig heeft. Wil je weten hoeveel jouw individuele slaapbehoefte is, kijk dan op www.hersenstichting.nl

Tien geboden

1. Studeer
2. Slaap
3. Musiceer
4. Relax
5. Socialize
6. Geniet aanzien
7. Drink met mate
8. Zweet
9. Speel
10. Kies uw ouders met zorg

Stress

Laten we even het rijtje verder langs gaan voor zover het misschien vragen kan oproepen. Met zweten bedoelt Kahn natuurlijk sporten, maar gezond lichamelijk werk is ook niet verkeerd. Met gezonde stress is niets mis, het gaat pas fout als je voortdurend onder stress staat en je daar niet lekker bij voelt. Bij kinderen kan dat zijn omdat ze gepest worden, bij volwassenen omdat ze worstelen met baan of baas. Zij kunnen beter weggaan, ander werk zoeken, zelfs als dat minder verdient of minder aanzien geeft, tenzij ze hiervoor echt hun gezondheid willen opofferen. Want wat gebeurt er in de hersens bij stress? Het deel dat de stressreactie reguleert raakt aangetast en gaat steeds slechter functioneren met bijvoorbeeld een depressie tot gevolg.

Spelen

Mensen zijn sociale wezens. Voel je gelukkig, omring je met vrienden! Geniet aanzien door je werk goed te doen, mensen te helpen. Musiceer! Spelen geeft je plezier, laat je lachen, je goed voelen, leert je sportief te reageren. Denk daar niet te licht over, spelen is niet alleen voor kinderen.

Kinderen

Kinderen moeten hun ouders met zorg kiezen, zegt Kahn. Uiteraard is dat een grapje. Hij wil ermee zeggen dat het leven niet zo maakbaar als als we soms voor het gemak veronderstellen. Wij denken wel vaak dat we alles kunnen controleren, alles in de hand hebben, maar uiteindelijk is dat natuurlijk niet zo. Gelukkig maar; het zou een erg zware druk op onze schouders leggen, want we zouden ook voor alles verantwoordelijk zijn. Voorlopig hebben we aan deze tien alternatieve geboden onze handen vol.