Stress en lichaam en geest

Op het herkennen van de relatie tussen lichaam en geest heeft zeer lang een taboe gerust. Bij de ontwikkeling van kalmeermiddelen en antidepressiva is echter de laatste tijd door wetenschappelijke onderzoek aangetoond dat er duidelijke relaties bestaan tussen lichaam en geest. Maar veel wetenschappers fronsen hun wenkbrauwen nog steeds bij dit onderwerp.

Griekse tempels voor lichaam en geest

Duizenden jaren gelegen wisten de Grieken al dat lichaam en geest onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Zij behandelden lichaam en geest in hun tempels die aan Asklepios (god van de heelkunde) waren gewijd. Er werd aan het lichaam gewerkt door oefeningen te doen en gezond te eten maar er was ook muziek en er waren sociale bijeenkomsten om de geest te ontspannen. De tempels werden op mooie plekken gebouwd soms met uitzicht op zee.

Scheiding van lichaam en geest

In de vijftiende en zestiende eeuw ontstond het idee dat de geest niets met het lichaam te maken had. Als er geen sprake was van lichamelijke afwijkingen kon er niets aan de hand zijn. Eigenlijk is die scheiding van lichaam en geest zo eeuwenlang min of meer doorgegaan.

Geest beïnvloedende producten

Slechts enkele mogelijkheden om via het lichaam de geest te beïnvloeden worden algemeen erkend zoals het gebruik van alcohol, cafeïne en nicotine en door artsen voorgeschreven kalmeermiddelen en antidepressiva. Velen vinden echter dat bepaalde producten niet of veel minder gebruikt zouden moeten worden.

Stress zorgt voor adequaat reageren

Bij stress gaat de bloeddruk omhoog, het hart klopt sneller en er komt adrenaline vrij. In een situatie van plotseling ernstig gevaar kan de stress die dan ontstaat levensreddend zijn omdat al binnen een fractie van een seconde adequaat gereageerd kan worden. Ook voor de juiste reactie van minder bedreigende situaties kan een kortdurende stress zeer gunstig zijn. Maar als de stress weken, maanden en zelfs jaren aanhoudt ontstaan er stressgerelateerde ziekten.

Stressgevoeligheid, genen en omgeving

Evenals de oude Grieken zijn er tegenwoordig steeds meer deskundigen van overtuigd dat geestelijke zaken als positief denken, meditatie, muziek beluisteren en bidden een positieve invloed kan hebben op de gezondheid. Voorop staat bij dit alles wel dat er dan in wordt geloofd. Ook is stressgevoeligheid niet bij iedereen gelijk en is voor een deel genetisch bepaald en voor een deel afhankelijk van omgevingsfactoren. Die genetische bepaling kan er voor zorgen dat positief denken, meditatie, muziek beluisteren en bidden de stressgevoeligheid onvoldoende kunnen beïnvloeden.

Geen scheiding tussen lege maag en aan eten denken

In ons dagelijks denken proberen we vaak een scheiding aan te brengen tussen lichaam en geest hoewel die twee bij elkaar horen zoals de dag bij de nacht hoort. Het ene bestaat niet zonder het andere. Een voorbeeld van die verbondenheid is een lege maag waardoor de hersenen een sein ontvangen en de hongerige mens alleen maar aan eten kan denken. Er bestaat ook een omgekeerde werking doordat bijvoorbeeld angst zich in iets lichamelijks kan uiten zoals een bepaald gevoel in de keel of maagstreek. Bij woede kunnen spieren zich aanspannen zoals de nekspieren of kaakspieren.

Emoties niet langdurig opkroppen

Al die signalen hebben een functie. Opgebouwde spanningen worden door emoties ontladen en geven de omgeving aan wat iemand doormaakt. Dat uiten is ook belangrijk omdat langdurig opkroppen van emoties negatieve effecten kan hebben op het lichaam. Spaar emoties daarom niet op tot het weekend maar neem kansen waar om ze meteen te uiten. Een renner die de spurt wint juicht ook niet een uur later.

Lichaam en geest in balans krijgen en houden

Het hebben van een goed netwerk is bij het kunnen uiten van emoties van wezenlijk belang voor de noodzakelijke sociale ondersteuning. Sociale isolatie heeft namelijk een hoge risicofactor. Zoek ook geestelijk ontspannende uitlaatkleppen wat per persoon heel verschillend kan zijn en dat gaat van het maken van natuurwandelingen tot het leren bespelen van een instrument of welke andere hobby dan ook. En bedenk dat een te korte activiteit die slechts wekelijks plaatsvindt niet voldoende zal zijn om het lichaam en de geest in balans te krijgen en te houden.

Lees verder

• Stresshormonen cortisol, adrenaline en noradrenaline