Wanneer stress over gaat in ziekmakende stress

Twee collega’s op kantoor zijn onlangs getroffen door een hartaanval. Zelf voel je je gezond hoewel een gezonde dosis stress bij je baan hoort. Je kan je alleen afvragen: hoe merk je wanneer het te veel wordt?

Waar ligt de grens tussen gezonde en ziekmakende stress?

Die vraag is zeer gerechtvaardigd, want vaak merken gedupeerden pas dat er te veel stress is als ze lichamelijk ziek zijn. Stress is echter niet bij voorbaat ongezond.

Stress-onderzoekers onderscheiden “eustress” en “distress”. Verliefdheid bijvoorbeeld is eustress, dus positief omdat het versterkend werkt. Ook avontuurlijke vakanties of uitdagende sportsoorten bezitten dit weldadig effect.

Elke uitdaging activeert en genereert positieve stress. Ons hart- en vaatsysteem verhoogt het prestatievermogen terwijl ons lichaam zich instelt op een grotere belasting. Dit zou ons ten goede komen om ons bijvoorbeeld in een gevarensituatie in veiligheid te brengen of ons te verdedigen tegen een aanval. En het laat ons dus beter presteren in een arbeidsomgeving. In beginsel zijn stressreacties van het lichaam dus alleszins zinvol.

Ritme is gezond

Distress daarentegen bezit schadelijke effecten, met name doordat de spanning chronisch wordt en niet meer nalaat. De remedie bij preventie van distress is dan ook ritme. Ritmes kan men beschouwen als een biologisch grondbeginsel:

• in- en uitademen;
• slapen en ontwaken;
• het kloppen van ons hart.

Allemaal elementen van gezond leven. Starheid en eenzijdigheid zijn ongezond.

Iedereen die hard werkt, moet ook weer tot rust komen. Dat betekent dat men zijn werk niet mee naar huis moet nemen. Dit geldt ook in figuurlijke zin. Wie thuis nog piekert over problemen op het werk of er zelfs 's nachts wakker van ligt, heeft de grens van ongezonde stress overschreden. Hij moet manieren zoeken om werk en privé af te bakenen.

Wat doen bij ziekmakende werkstress?

• Een eenvoudig hulpmiddel bestaat eruit om onopgeloste problemen en überhaupt alles wat er in je opkomt over je werk meteen op te schrijven, óók en vooral midden in de nacht, om op die manier je hoofd weer leeg te maken.
• Thuis meteen je werkkleding uittrekken en iets comfortabelers aantrekken als “afbakenritueel” kan ook helpen;
• Als dat allemaal niet meer werkt, heb je een coach nodig die je helpt om uit die vicieuze cirkel te geraken.

Continue belasting leidt immers tot opdroging van de mentale bronnen. Op de lange termijn is dat een ideale voedingsbodem voor het ontstaan van ziekten zoals een hartinfarct, diabetes of in sommige gevallen zelfs kanker. Stressonderzoek toont overduidelijk aan dat inderdaad effectief herstelmanagement bij preventie centraal staat. Eveneens centraal staat de aanpassing aan stress. Betrokkenheid is goed, maar gevoel van eigenwaarde mag niet afhangen van de prestaties.

Tips voor het verminderen van stress

• Gun jezelf altijd voldoende slaap;
• Let op een evenwichtige voeding;
• Plan beweging in je weekplan zonder daarbij met overdreven sportieve prestaties ultieme doelen na te streven;
• Koester het gezinsleven en vriendschappen. Sociale contacten zijn een belangrijke hulpbron;
• Streef op professioneel vlak naar een positie die je weliswaar uitdaagt maar die niet boven je capaciteiten uitgaat;
• Voltooi opgaven niet op het laatste moment;
• Zorg voor een duidelijke dagindeling met terugkerende rituelen;
• Zie fouten als kansen en probeer niet onfeilbaar of onvervangbaar te zijn;
• Ben je ervan bewust een waardevol en achtenswaardig mens te zijn, onafhankelijk van wat je in je werk presteert.