De geneeskracht van Russische rabarber

Rabarber kennen we allemaal als lekker fruit en basis voor een mooie verse compote; het wordt op dezelfde manier gegeten als de oer-Hollandse appelmoes; dat geldt echter niet voor Chinese of Russische rabarber. Deze rabarber is oneetbaar maar beschikt over geneeskracht. De plant werd in China enkele millennia geleden al verbouwd om zijn medicinale kwaliteiten. Voor het medicinaal gebruik wordt alleen de rabarberwortel ingezet als basis voor natuurmedicijnen. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving Russische rabarber
• Geschiedenis gebruik rabarber
• Werkzame stoffen rabarber
• Rabarberwortel tegen constipatie
• Rabarberwortel tegen diarree
• Russische rabarberwortel als spijsverteringsbevorderaar
• Uitwendige eigenschappen Russische rabarber
• Consulteer de fytotherapeut

Naamgeving Russische rabarber

De botanische naam voor deze plant is Rheum Palmatum. Het eerste deel van deze naam is afgeleid van het Griekse woord ´Rheo´ wat ´´vloeiend´ betekent. Deze naam verwijst naar de medicinale eigenschappen van de plant; het gaat namelijk constipatie tegen. Je kan dat zien als dat de stoffen sneller door het lichaam vloeien. Palm komt uit het Latijn en betekent net zoals in het Nederlands ´hand´. De plant kreeg deze naam vanwege de vorm van de bladeren; de lobben zijn diep uitgesneden zodat het op een hand lijkt. Rabarber is een internationaal woord dat zijn oorsprong kent in het Perzische ´rewend´ of het Russische reved. In het Nederlands wordt de plant zowel Russische rabarber als Chinese rabarber genoemd.

Geschiedenis gebruik rabarber

Rabarber wordt vermeld in een medisch handboek uit China uit de 2e eeuw genaamd Shen Nong. Het werd in China ingedeeld onder ´bitter, koud en droog´, zulke categorieën vormen een belangrijke basis in de Chinese traditionele geneeskunde om de werking van medicinale planten te beschrijven. In het oude Griekenland werd rabarber geïmporteerd met als doel het als medicijn te gebruiken. In 1762 drong de rabarber door in West-Europa en het wordt sindsdien beschouwd als één der belangrijkste Chinese natuurmedicijnen.

Werkzame stoffen rabarber

Van rabarber wordt alleen de wortelstok gebruikt van een minstens 3 jaar oude plant. Opvallend is de lange droogduur van rabarberwortel: 5 tot 10 jaar. Rabarberwortel is rijk aan werkzame stoffen. Het beschikt over een grote hoeveelheid hydroxy-anthraceenderivaten op basis van rheïne rheïdine en sennidine. Daarnaast bevat de wortel looistoffen waaronder galluszuur en gallotanninen in allerlei soorten en variaties. Verder beschikt het over de flavonoïden rutine en quercitrine. Minder in het oog springende maar toch werkzame of werkzaamheid ondersteunende stoffen zijn: bitterstoffen, hars, polyfenolen, glucose, pectine, chromogycosiden, stilbeenglycosiden, oxaalzuur, kaneelzuur, etherische olie, hyperine, tetrarine en de mineralen kalium, ijzer, magnesium, mangaan, calcium, zink en natrium.

Rabarberwortel tegen constipatie

Anthrachinonglycosiden zijn ´prodrugs' die in het laatste deel van de dikke darm worden gesplitst door bacteriële enzymen waardoor anthronoglyconen worden vrijgesteld welke een laxerende werking hebben door de motiliteit, een biologische term voor zelfstandige beweeglijkheid, te ondersteunen. Daarnaast wordt door chemische omzettingsprocessen het chloorgehalte in de darmen verhoogd wat tot gevolg heeft dat er meer water en natrium wordt vast gehouden door de darminhoud. Deze en nog enkele andere omzettingsprocessen leiden tot het laxerende effect. Door deze werking wordt rabarwortel in de fytotherapie ingezet bij:

• Chronische constipatie,
• Wenselijke zachte stoelgang in verband met aambeien of anale kloven,
• Het herstel van een operatie aan de endeldarm,
• Darmreiniging.

Rabarberwortel tegen diarree

Een grote dosis rabarberwortel is 1 tot 4.8 gram per dag. Dat wordt ingezet bij constipatie. Wanneer een kleine dosis wordt gebruikt, tot 0.36 gram per dag dan is deze wortel een probaat middel tegen diarree. Behalve de darmwerkingstimulerende eigenschappen werkt rabarberwortel ontstekingswerend en slijmvliessamentrekkend door de looistoffen. In kleine dosis zullen de looistoffen overheersend werken en komt de laxerende werking van de anthrachinonglycosiden niet tot werkzaamheid. Op deze manier kan rabarwortel zowel tegen diarree als constipatie worden gebruikt. Daarnaast is het een pijnstillend middel. Door deze medicinale kenmerken wordt de rabarwortel door fytotherapeuten aangewend bij de volgende indicaties:

• Diarree, met name kinderdiarree,
• Dysenterie,
• Colitis of ontstekingen van de dikke darm.

Russische rabarberwortel als spijsverteringsbevorderaar

Chinese of Russische rababerwortel is een galdrijvend middel. Het versterkt de eetlust en de werking van de maag. Bovendien is het een spijsverteringsbevorderend middel en een tonicum of versterkend middel voor maag en darmen. De medicinale werkingen op het spijsverteringsstelsel worden vooral veroorzaakt door de bitterstoffen en flavonoïden. Teneinde het spijsverteringsbevorderend effect te bereiken moet een nog lagere dosis van rabarberwortel worden genomen dan het geval is bij diarree. In de fytotherapie wordt dit geneeskruid om zijn spijsverteringsstimulerende werking gebruikt bij de volgende indicaties:

• Anorexia,
• Zwakke maag, slechte spijsvertering, opgeblazen gevoel,
• Hepatitis, geelzucht,
• Herstellende personen,
• Bloedarmoede.

Uitwendige eigenschappen Russische rabarber

Rabarberwortel wordt inwendig vooral gebruikt bij aandoeningen in de mond- en keelholte. Het heeft een samentrekkende en mede daarom wondhelende werking. Verder is een een ontstekingswerend middel. Deze medicinale effectiviteit wordt vooral ontleend aan de looistoffen. Samen met de anthrachinonen hebben de looistoffen een antibacteriële medicinale werkzaamheid. Door de geneeskrachtige eigenschappen kan rabarberwortel worden aangewend bij de volgende indicaties:

• Ontstekingen en infecties van de mondholte,
• Tandvleesontsteking,
• Mondslijmvliesontsteking,
• Aften, orale candida-infectie of spruw,
• Irritaties van het mondslijmvlies door tandprothese,
• Tandpijn bij doorkomen van tanden van kinderen,
• Zweren.

Consulteer de fytotherapeut

Wie Russische rabarber als geneeskrachtig middel wil gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Russische rabarberextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een huisarts of fytotherapeut kan je daarover inlichten, net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.