De geneeskracht van gewone eikvaren

Gewone eikvaren is een varensoort die van nature voorkomt op een groot deel van het Noordelijk halfrond. In Noord-Amerika vind je hem in Canada en het oosten van de V.S. In Europa groeit het onder andere volop in Scandinavië, Frankrijk, Duitsland Nederland en België. Hij groeit graag op rotsen en kliffen en in bossen waar een rotsachtige ondergrond de boventoon voert. Hij wordt niet hoger dan 30 centimeter. De wortel van de eikvaren is eetbaar. Het is van oudsher een medicinale plant en wordt heden ten dage nog steeds in de fytotherapie ingezet, met name bij verminderde lever- en galwerking, constipatie en geelzucht. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Traditioneel gebruik
• Naamgeving
• Werkzame stoffen
• De laxerende werking van eikvaren
• Eikvaren bij luchtwegenaandoeningen
• Dosis en veiligheid
• Bezoek een arts of fytotherapeut

Traditioneel gebruik

De wortel van eikvaren wordt gegeten. Hij heeft een bitterzoete smaak. Soms wordt het gebruikt als smaakgever van nougat. In de eikvarenwortel zit de saponine osladine dat 500 keer zo zoet is als suiker. Osladine is in 1971 ontdekt. Daarnaast zitten er de zoetige koolhydraten glucose, fructose en sacharose in de wortel. Verder wordt de eikvarenwortel in de traditionele volksgeneeskunde van Europa gezien als een laxerend en wormdrijvend middel. Je zou er de lintworm mee kunnen verdrijven en vervolgens gelijk uit het lichaam afvoeren.

Naamgeving

In het Latijn wordt eikvaren Polypodium virginianum genoemd. Poly betekent ´veel´ en podium is het Griekse woord voor ´voet´. Virginianum betekent ´Afkomstig uit Virginia´. Virginia is de naam van een Amerikaanse staat waar de plant voorkomt. In het Duits wordt de plant Gewöhnliche Tüpfelfarn genoemd. In het Engels heet het common polypody. Een synoniem in het Latijn is Polypodium vulgare. In het Nederlands noemen we de plant naast eikvaren ook engelzoet. Dat slaat op de zoete smaak van de wortel. Overigens heet de plant in het Duits soms ook Engelsüß.

Werkzame stoffen

Van eikvaren wordt voor fytotherapeutische doeleinden vooral de wortel gebruikt. Het blad kan gebruikt worden maar dat gebeurt niet vaak. In de wortel zitten saponinen zoals polypadosaponine en osladine. Verder bevat het de koolhydraten sacharose, fructose en glucose, etherische olie, catechollooistof, slijmstoffen, zetmeel, vette olie, floroglucinederivaten, glycyrrhizine, de bitterstof samambaïne en de hars die beschikt over de antihelminthische of wormdrijvende eigenschappen.

De laxerende werking van eikvaren

Eikvarenwortel heeft een mild laxerende werking. Dat komt vooral omdat de bitterstoffen in de wortel zorgen voor een galdrijvende werkzaamheid. Doordat de gal beter werkt ontvangt de lever meer sappen om het eten te verteren. De spijsvertering gaat efficiënter en dus sneller en doelmatiger. Een lever die niet meer goed werkt zorgt over het algemeen voor constipatie. Door deze medicinale werkzaamheid wordt eikvaren in de fytotherapie voorgeschreven bij:

• Leverinsufficiëntie of zwakke leverwerking,
• Constipatie,
• Icterus of geelzucht.

Eikvaren bij luchtwegenaandoeningen

Eikvaren heeft een expectorerende werking. Het bevordert het ophoesten en loshoesten van slijmen. De slijmstoffen die in deze plant zitten zijn daar met name verantwoordelijk voor. Daarom wordt het ingezet bij allerlei luchtwegenaandoeningen zoals chronische bronchitis en chronische hoest.

Dosis en veiligheid

Er is een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken.

• Moedertinctuur: driemaal 25 druppels per dag.
• Wortelpoeder: dagelijks 2 tot 4 gram, met elke maaltijd 1 gram innemen.
• Driemaal per dag 10 gram van een decoct(10%).
• Driemaal per dag 1 gram vloeibaar extract.

Bij deze therapeutische doses zijn geen bijwerkingen bekend. Gedroogde wortel is actiever dan verse wortel.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.