De geneeskracht van zeeajuin

De zeeajuin is een bolgewas en groeit oorspronkelijk in Zuid-Europa, Noord-Afrika en West-Azië. De plant kan 20 centimeter breed worden en de witte bloem kan een hoogte bereiken van anderhalf tot twee meter. De plant houdt van de rotsachtige, zoute bodem rond de Middellandse Zee. De zeeajuin kan niet gegeten worden; er zitten te grote concentraties medicinale stoffen in. De geneeskracht van zeeajuin dient proportioneel te worden ingezet, met name omdat het hartglycosiden in zitten; stoffen die de werking van het hart beïnvloeden. Daarom moet zeeajuin alleen onder toezicht van een fytotherapeut worden gebruikt.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening zeeajuin / Bron: Franz Eugen K?hler, K?hler's Medizinal-Pflanzen, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Zeeajuin in de antieke tijd

Al in de Ebers papyrusrol uit het antieke Egypte wordt de zeeajuin genoemd. Hippocrates, de vader van de moderne geneeskunde en de fytotherapie, schreef dat zeeajuin een geschikte plant is om jicht, stuipen en astma mee te behandelen. Pythagoras en Dioscorides, beide zeer grote geleerden, hingen zeeajuin op tegen boze geesten. Men moet begrijpen dat in die tijd met ziekten werden aangeduid als boze geesten die iemand bevangen konden. Theophrastus, een Griekse geleerde die zowel les kreeg van Plato als Aristoteles, kende deze plant ook. De plant werd in oude tijden voornamelijk ingezet bij oedemen. Een mix van azijn met zeeajuin was een veel gebruikt geneesmiddel bij constipatie en longproblemen.

Naamgeving

In het Latijn wordt zeeajuin Urginea maritima genoemd. Maritima betekent uiteraard ´van de zee en kusten zijn de meest geliefde groeiplekken van deze plant. De naam urgin zou van een Algerijns volk komen dat ben urgin heette, maar gin betekent ook ´de zieken´ in het Latijn. Jet kan dus ook zoiets betekenen als ´voor de zieken´ betekenen. Ajuin is in het Nederlands een oud woord voor ui, in het Vlaams wordt het gewoon gebruikt. In het Nederlands zeggen we ook wel Spaanse zeeui, zeeui en squille tegen deze plant. In het Duits heet het Meerzwiebel en in het Engels wordt het sea onion genoemd.

Werkzame stoffen

Van zeeajuin wordt voor fytotherapeutische doeleinden de bol gebruikt. Hierin zitten de volgende belangrijke werkzame inhoudsstoffen: bufadienoliden zoals steroïde glycosiden en cardioglycosiden, sillarineglycosiden, fructanen, gecondenseerde tanninen, flavonoïden en anthocyanen.

Zeeajuin, een cardiotonicum

Zeeajuin dient enkel op voorschrift van een arts te worden gebruikt. Er zitten mogelijk toxische cardioglycosiden in; stoffen die invloed hebben op de hartfunctie. Zeeajuin is een cardiotonicum; het versterkt de contractiekracht van de hartspier. De bufadienolieden zijn hier voornamelijk verantwoordelijk voor. Verder heeft zeeajuin een vochtafdrijvende functie; dat zorgt er onder andere voor dat er minder bloed in de aderen stroomt, waardoor de bloeddruk afneemt. Zeeajuin wordt door fytotherapeuten ingezet bij:

Hartinsufficiëntie of hartzwakte,
Rechterhartinsufficiëntie met cor pumonale.

Zeeajuin, goed voor de nieren

De vochtafdrijvende werking van zeeajuin heeft te maken met het feit dat deze geneesplant de werking van de nieren stimuleert. De nieren kunnen meer afvalstoffen afvoeren. In het bloed worden afvalstoffen vast gehouden, als de nieren niet goed genoeg werken; dat is de reden dat een hoge bloeddruk kan ontstaan. Er is nog een andere manier van het lichaam om te voorkomen dat afvalstoffen schade aanrichten. Het lichaam kan op sommige plekken vocht vasthouden in de vorm van oedeem of vochtopeenhoping. In dit vocht zitten de afvalstoffen ingekapseld zodat ze geen schade in het lichaam aanrichten. Wanneer de nierfunctie wordt gestimuleerd door bijvoorbeeld zeeajuin, dan zal het lichaam besluiten om de afvalstoffen en daarmee ook de oedemen versneld af te voeren. In de fytotherapie wordt deze medicinale werkzaamheid ingezet bij de volgende indicaties:

Veldje zeeajuin / Bron: Aviad2001, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)

Oedeem of vochtopeenhoping door hart- of nierinsufficiëntie,
Verminderde nierfunctie,
Chronische nefritis of nierontsteking.

Dosis en veiligheid

Er is een standaardmanier om deze geneesplant te gebruiken.

Zeeajuinpoeder: dagelijks 100 tot 500mg gestandaardiseerd zeeajuinpoeder.

Zeeajuin wordt snel verteerd zodat er geen gevaar is op cumulatie van cardioglycosiden. Wanneer teveel van deze plant wordt genoemd zijn de vergiftigingsverschijnselen vergelijkbaar met die van digitalis purpurea, misselijkheid, maagpijn, braken, diarree en hartritmestoornissen.

Enige bedenkingen

De hoeveelheid cardioglycosiden verschilt van plant tot plant, daarom is het van belang om een gestandaardiseerd product te gebruiken. Er is een aantal omstandigheden waarbij het gebruik van zeeajuin vermeden moet worden:

Tijdens zwangerschap of zogen,
In geval van kaliumgebrek,
Wanneer reeds digitalispreparaten worden genomen,
Wanneer laxeermiddelen, vochtafdrijvende middelen en glycocorteïden worden ingenomen moet men zeeajuin alleen in overleg met een arts of fytotherapeut gebruiken.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Usnea filipendula Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.