Tamme kastanjes: gezondheidsvoordelen, toepassing en effect

In tegenstelling tot de wilde kastanje is de tamme kastanje eetbaar. Tamme kastanje kan je herkennen aan een puntig hoofdje waar een paar draadjes aan zitten. Een warme zak met geroosterde, gezoete of gekarameliseerde kastanjes is een populaire snack op veel kerstmarkten en (ongezoet) zijn ze behoorlijk gezond. De eetbare zaden worden ook wel noten genoemd. Ze komen oorspronkelijk uit Klein-Azië en verspreiden zich vrij snel over heel Europa dankzij de Romeinen. De kastanjebomen, die tot 35 meter hoog zijn, sieren nog steeds veel parken en bossen en produceren hun vruchten in de herfst en winter. Lang voordat aardappelen en maïs in Europa hun intrede deden en het basisvoedsel werden, werd kastanje als onmisbaar voedsel beschouwd. Vooral arme bevolkingsgroepen profiteerden van de kastanjes. Er werd onder meer brood gemaakt van kastanjemeel. Arme burgers konden niet alleen goed overwinteren door de kastanjes, ze haalden ook alle belangrijke voedingsstoffen uit de noten.

• Tamme kastanjes
• Kenmerken
• Groei en bloei
• Oorsprong en verspreiding
• Ingrediënten, effect en toepassing
• Veel vitale voedingsstoffen
• Vitaminen en mineralen
• Gezondheidsvoordelen
• Belang voor de gezondheid
• Glutenvrij dieet
• Kalium en natrium
• Hart en vaten
• Cholesterol
• Maag-darmklachten en slaap
• Tamme kastanjes zoeken
• Waar te zoeken?
• Het gevoel van voldoening
• Voorzichtigheid is geboden
• Waar kan je in Nederland volop kastanjes rapen? Top 10!

Tamme kastanjes

Je kunt tamme kastanjes rauw eten, koken, stoven en poffen. In de middeleeuwen waren tamme kastanjes het enige voedsel voor de arme inwoners van bergdorpen. Een boom kon een persoon goed genoeg voeden voor een heel jaar. Hildegard van Bingen (1098-1179), abdis van een benedictijnenklooster, gebruikte de populaire tamme kastanje voornamelijk vanwege zijn geneeskrachtige werking.

Kenmerken

Groei en bloei

De tamme kastanje (Castanea sativa) is een loofboom uit de napjesdragersfamilie (Fagaceae). De boom wordt 25 tot 35 meter hoog en vertakt zich op relatief lage hoogte. De uitgestrekte kroon heeft dikke takken. De tamme kastanje draagt ​​voor het eerst vanaf het 30e jaar vruchten. Het heeft sterke platte tapwortels met stabiele zijtakken. Hun jonge takken zijn bedekt met een gladde roodbruine bast, die in het latere leven grijszilver wordt. De bladeren van de kastanje ontspruiten begin mei. Een maand later vormen zich mannelijke en vrouwelijke bloemen. De rijpe vruchten vallen in september automatisch uit de boom. Hun groene stekelige bolsters barsten open en geven de rondachtige roodachtig bruine vruchten (noten) vrij.

Oorsprong en verspreiding

De tamme kastanje is inheems in de Kaukasus, een hooggebergte in Eurazië tussen de Zwarte Zee en de Kaspische Zee, waar hij in de prehistorie groeide. Met de triomftocht van het Romeinse rijk bereikte de boom alle delen van de Europese wereld. Sinds de 9e eeuw voor Christus is het in de mediterrane landen geplant vanwege zijn zaden en zijn hout. De tamme kastanje houdt van matig vochtige, losse, zandige, humusrijke en zure grond.

Ingrediënten, effect en toepassing

Veel vitale voedingsstoffen

De tamme kastanje bevat veel vitale voedingsstoffen. Het is veelzijdig: als hele vrucht of als vlokken, extract, bloem, puree, chips, honing en smeersel. Het kan geroosterd worden gegeten en worden verwerkt tot brood of pasta. Gedroogd fruit heeft een zetmeelgehalte van 41%. Het suikergehalte is 16%, het ruwe vezelgehalte is 13,8%. Bovendien bevat het 6% aan eiwitten.

Vitaminen en mineralen

De tamme kastanje bevat relatief veel vitamine A, C, vitamine B2, B3 en andere B-vitamines, calcium, fosfor, magnesium, zwavel, kalium, veel essentiële aminozuren, de omega 6-vetzuren linolzuur en linoleenzuur, tannines, flavonoïden en triterpenen. Het gezondheidsbevorderende effect van de zoete kastanjeproducten kende de beroemde non Hildegard van Bingen al. Ze prees vooral de samentrekkende eigenschappen van tamme kastanje, die vooral vervelende diarree kan verhelpen.

Gezondheidsvoordelen

Tamme kastanje kent de volgende toepassingen en gezondheidsvoordelen:

• diarree
• reumatische aandoeningen
• moeite met concentreren
• spanning en stress
• hoge bloeddruk
• cardiovasculaire aandoeningen

Belang voor de gezondheid

Glutenvrij dieet

De vruchten van de tamme kastanje kunnen goed worden gebruikt door mensen die aan reumatische aandoeningen lijden en het past ook in een glutenvrij dieet. De glutenvrije voedingsmiddelen worden vooral gewaardeerd door personen met coeliakie en mensen met glutengevoeligheid. In tegenstelling tot echte noten, die erg vetrijk zijn, hebben tamme kastanjes een laag vetgehalte en kunnen daarom worden geconsumeerd als een gezonde snack tussendoor.

Kalium en natrium

Bij regelmatig gebruik versterken de tamme kastanjes de zenuwen, dankzij hun hoge gehalte aan kalium en B-vitamines de zenuwen. Ze verbeteren het concentratievermogen. Ook ben je beter bestand tegen stress en nervositeit. Bovendien reguleren ze hoge bloeddruk dankzij hun hoge kaliumgehalte. Als antagonist van natrium zorgt kalium ervoor dat de overmaat aan natrium in het lichaam via de urinewegen wordt uitgescheiden.

Hart en vaten

In samenwerking met de vitamine C, die ook in de noten zit, voorkomt het niet alleen hoge bloeddruk, maar ook hart- en vaatziekten, hartritmestoornissen, beroerte en atherosclerose ofwel slagaderverkalking. De vitamine C heeft een extra ontstekingsremmend middel, tegen verkoudheid en griep. Calcium en fosfor zorgen voor sterke botten en gezonde tanden. Omdat het calcium in de kastanje samen met kalium voorkomt, kan het beter worden opgeslagen in de botten: het kalium bindt calcium in het botweefsel. In deze combinatie heeft het ook spierversterkende en anti-krampende effecten.

Cholesterol

De flavonoïde rutine helpt bij aderproblemen. Het verlaagt ook de te hoge totale cholesterolwaarde en de LDL-waarde. Vanwege het antioxiderende effect beschermt de tamme kastanje ook tegen vroegtijdige huidveroudering en celbeschadigende effecten van vrije radicalen. Hun lignanen en flavonoïden verminderen het risico op darm- of borstkanker.

Maag-darmklachten en slaap

Bovendien verlicht de tamme kastanje ook ongemak in het maag-darmgedeelte zoals brandend maagzuur, irritatie van de maag en een opgeblazen gevoel. Hun hoge gehalte aan tryptofaan bevordert een rustige, rustgevende slaap.

Tamme kastanjes zoeken

Tamme kastanjes zoeken is een heerlijke manier om de herfst te vieren en een beetje avontuur te beleven in de natuur. Het begint al met het gevoel van anticipatie wanneer je op een frisse herfstdag het bos in trekt, de geur van vochtige aarde en gevallen bladeren om je heen. Je voelt je bijna een schatzoeker, op jacht naar die glanzende bruine kastanjes die verscholen liggen onder hun stekelige bolsters.

Waar te zoeken?

Je weet dat je in de buurt van tamme kastanjebomen moet zijn—deze herken je aan hun grillige takken en langwerpige, getande bladeren. De bomen zelf lijken bijna uit een sprookje te komen, met hun ruwe bast en majestueuze verschijning. Je ogen scannen de grond, op zoek naar de stekelige bolsters die vaak al zijn opengebarsten door hun val, waarbij de kastanjes naar buiten zijn gerold. Soms moet je even bukken en tussen de bladeren woelen om die perfect glanzende kastanje te vinden die nog niet is ontdekt.

Het gevoel van voldoening

Elke keer als je een kastanje oppakt, voel je de gladde, koele schil in je hand en weet je dat dit een perfect exemplaar is. Er is iets ongelofelijk bevredigends aan het verzamelen van deze herfstschatten, wetende dat je later thuis kunt genieten van geroosterde kastanjes bij het haardvuur, of misschien zelfs kastanjepuree kunt maken voor een speciaal diner.

Voorzichtigheid is geboden

Tijdens het zoeken moet je wel een beetje opletten—die stekelige bolsters kunnen gemeen prikken als je er niet voorzichtig mee omgaat. Draag handschoenen of gebruik een stevige tak om de kastanjes uit de bolsters te wippen. En natuurlijk, kijk goed naar de kastanjes die je vindt; niet elke kastanje is eetbaar, dus vermijd de kleine, platte kastanjes die er niet helemaal gezond uitzien.

Waar kan je in Nederland volop kastanjes rapen? Top 10!

Als je op zoek bent naar tamme kastanjes om je herfstwandeling extra speciaal te maken, zijn er in Nederland een paar fantastische plekken waar je zeker moet gaan kijken. Hier zijn 10 topbestemmingen waar je volop glanzende kastanjes kunt vinden:

1. Amsterdamse Bos (Noord-Holland): Dit enorme bos biedt meer dan alleen een mooie wandeling. In de zuidkant van het bos liggen de paden bezaaid met tamme kastanjes, klaar om opgeraapt te worden.
2. Nationaal Park De Hoge Veluwe (Gelderland): In dit uitgestrekte natuurgebied vind je prachtige oude kastanjebomen langs de bospaden. Het voelt bijna als een schattenjacht tussen de herfstbladeren.
3. Paleispark Het Loo (Gelderland): Rondom het statige Paleis Het Loo slingeren lanen die in de herfst vol liggen met kastanjes. Je voelt je bijna koninklijk als je door deze mooie omgeving wandelt.
4. Het Mastbos (Noord-Brabant): Dit oude bos bij Breda is de perfecte plek om met je mandje op pad te gaan. De eeuwenoude bomen, waaronder tamme kastanjes, geven het bos een sprookjesachtige sfeer.
5. Landgoed Clingendael (Zuid-Holland): In het prachtige park van dit Haagse landgoed vind je kastanjebomen die de herfst in al zijn glorie laten zien. Een perfecte plek voor een herfstige ontdekkingstocht.
6. Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (Utrecht): In de bossen rondom de heuvelrug, vooral bij de kastanjelanen, liggen de tamme kastanjes voor het oprapen. Hier kun je genieten van een echte herfstbeleving.
7. Beekbergerwoud (Gelderland): Dit oude natuurgebied is een verborgen parel voor kastanjezoekers. De eeuwenoude bomen verbergen de mooiste tamme kastanjes onder hun bladerdek.
8. De Manteling van Walcheren (Zeeland): Deze kuststrook vol oude bossen en parken is een perfecte plek om tamme kastanjes te vinden, terwijl je ook nog eens geniet van het ruisen van de zee op de achtergrond.
9. Kralingse Bos (Zuid-Holland): Dit Rotterdamse stadsbos is een verrassende locatie voor kastanjezoekers. Tussen de bomen en langs de paden liggen de glanzende schatten gewoon voor het oprapen.
10. Het Haagsche Bos (Zuid-Holland): Midden in Den Haag ligt dit bos, waar de oude bomen in de herfst hun kastanjes prijsgeven. Een ideale plek om even aan de stad te ontsnappen en je mand te vullen.

Met deze plekken op je lijstje ben je verzekerd van een heerlijke herfstwandeling en een mand vol tamme kastanjes. Trek je laarzen aan, neem een mand mee en geniet van de herfst in al zijn glorie!

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen