Fenegriek of Grieks hooizaad

Dit kruid met lichtgroene bladeren, is 30 tot 60 cm hoog en maakt slanke, puntige peulen, die 10 tot 15 cm lang zijn. ledere peul bevat 10 tot 20 kleine, harde, geel-bruine zaden, die glad en ovaal en ongeveer 3 mm lang zijn; ieder zaadje heeft een groef over één van de hoeken, waardoor het er uitziet als een haak. Voor mij lijkt het ook wel wat op een foetusje.

Naam en botanie van Fenegriek.

Latijn:Trigonella foenum-graecum L., Arabisch: Hulba, Chinees: K'-Tou, Duits: Bockshornklee, Griechisch Heu, Engels: Fenugreek, Frans: Fenugrec, Italiaans: Fieno Greoo, Japans: Koroha, Portugees: Amorva, Russisch: Pazhitnik, Spaans: Al'holva, Zweeds: Bockshornklövei

Trigonella foenum-graecum, is een eenjarig kruid uit de bonenfamilie, zijn oorsprong is waarschijnlijk westelijk Azië en Zuid Europa. Deze plant werd lange tijd gekweekt in het Middellandse Zeegebied, in India en Noord Afrika. Onder de voornaamste uitvoerende landen zijn tegenwoordig India, Frankrijk, Libanon, Egypte en Argentinië.

Etymologie

De soortnaam Trigonella komt van het Latijnse woord voor „driehoekje", wat slaat op de driehoekige vorm van de kleine geel-witte bloemen. Het bijvoeglijk naamwoord foenum-graecum betekent „Grieks hooi". De Romeinen, die deze plant kregen uit Griekenland, waar. ze in de oudheid veel voorkwam, gaven haar deze naam. In andere talen wordt fenegriek ook wel „bokshoorn" genoemd, naar de hoornvormige zaaddozen. Dodonaeus zegt: Dit cruyt wordt gheheeten in Griecx Telis/ van sommighen oock Carpos oft Carphos, Bouceros, Aegoceros, Ceraitis. In Latijn ende in die Apoteke Foenum Graecum/ van Columella Siliqua. In Hoochduytsch Bockshorn oft Kuhorn. Hier te lande Fenigriek. In Franchois Fenegrec ou Fenegrey.

Oudste geschiedenis van Fenegriek.

Fenegriek is een van de oudste cultuurgewassen. Papyri uit oud-Egyptische graven, die teksten over geneeskunde bevatten, melden dat de plant gebruikt werd om koorts te doen afnemen maar ook als voedingsmiddel. In de godsdienstige riten was ze een van de vele componenten van de beroemde Kuphi („heilige rook"), een samengestelde Egyptische wierook, die gebruikt werd in de reukoffers en bij het balsemen. In de Papyrus Ebers 1500 voor, vinden we recepten met fenegriek tegen brandwonden. Porcius Cato, een Romeins deskundige op het gebied van de veeteelt, die leefde in de tweede eeuw v. C., gaf order foenum-graecum te zaaien als voer voor ossen. Dioscorides (40 tot 90) beschrijft uitvoerig zijn medicinaal gebruik bij allerlei vrouwenklachten en om de bevalling op gang te brengen. In 812 werd ' fenigrecum' ook opgenomen in de verordeningen van Karel de Grote. Albertus Magnus 13de eeuw vermeldt dat het een aangename kleur aan het gelaat geeft en een frisse geur aan de adem. Volgens Petrus Nijlandt adviseerde Dioscorides fenegriekzaad ook "voor allerhande gezwellen" (fenegriekmeel met honingwater tot pap),"voor een verharde milt" (fenegriekmeel met salpeter en azijn op linkerzij), en "voor zweeringe en hardigheid van de lijf moeder". Ook Dodoens is natuurlijk weer van de partij: Dwater daer Fenigrieck saet in ghesoden es met wat huenichs ghedroncken iaecht af alle quade humueren die aen die dermen hanghen.
Tselve sap met daden ierst ghesoden ende daer naer met wat huenichs tot dat ghelijck een syrope wordde suyvert seer die borst ende es goet den ghenen die op die borste verladen sijn ende gheene pijne in thooft oft cortsen en hebben/ want den ghenen die cortsachtich sijn oft pijne in thooft hebben en dient dese Syrope niet.

Recentere geschiedenis van fenegriek.

In de 20ste eeuw bevestigen Blum, Huerre en Leclerc de werking op stofwisseling. R. Mignot bestudeerde uitgebreid fenegriek: "... se manifeste par le reveil de l'appétit, l'arret de l’amaigrissement, le retour des forces: il rend les mêmes services que l'huile de morue." (Le Fenugrec. Presse medicale 1931) De Franse Prof. Loeper en Lemaire schrijven de werking toe aan zijn hoge voedingswaarde (kalk-fosforverbindingen, lecithine) en zijn steroidverbindingen. En onze Vlaamse professor Bouts schrijft "Na heel wat proefnemingen zijn wij tot de slotsom gekomen dat het zaad van fenegriek het beste algemene herstelmiddel vormt. Het geeft het organisme massieve dosissen fosfor-kalkcomposities en zelfs de uitsluitend voor de hersencellen bestemde fosfor en lecithine in zeer verteerbare vorm. Het stimuleert het assimilatievermogen van het organisme."

Gebruik in andere culturen

Tegenwoordig wordt fenegriek in Ethiopië en India in de geneeskunde gebruikt als carminatief en als tonicum bij maagklachten. Wanneer ze geweekt worden in water zwellen de zaden op en scheiden een verzachtend slijm af, dat de spijsvertering stimuleert. Fenegriek wordt ook door de Indiase vrouwen gebruikt omdat het laxerend zou werken. Fijngemalen en vermengd met katoenzaad wordt het aan koeien gevoerd om de melkvorming te bevorderen. Beschimmeld of „zuur" hooi zou weer eetbaar worden voor het vee, wanneer men er fenegriekblad doorheen mengt. Van fenegriek zaad wordt een poeder gemaakt, dat de conditie van paarden moet opvoeren, zodat ze gaan glanzen. In de middeleeuwen werd dit poeder aanbevolen als middel tegen kaalheid bij mannen en tegenwoordig wordt het op Java nog gebruikt voor het vervaardigen van haarwater en cosmetica. Het zaadpoeder wordt in het Verre Oosten gebruikt als gele kleurstof. Haremvrouwen in Noord Afrika en het Midden Oosten aten geroosterde fenegriekzaden om een aantrekkelijk, mollig uiterlijk te krijgen. Het werd dan ook schoonheidszaad genoemd. In Egypte en Ethiopië is fenegriek een veelgebruikt ingrediënt in brood; de Arabieren noemen het hulba en in Ethiopië heet het abish. In Griekenland eet men de zaden, gekookt of rauw, met honing.

Samenvatting gebruik van fenegriekzaad.

Als je al die toepassingen, bevalling, menstruatie, zogvormend, kaalheid, schoonheidszaad, in alle culturen en door de eeuwen heen bekijkt, hoeft het niet te verwonderen dat wetenschappers hormonale stoffen zoals diosgenine in deze klaver gevonden hebben. Deze oude plant is dan ook aan een nieuwe opmars begonnen, vooral de bloedsuikerverlagende, spijsverteringbevorderende en cholesteroverlagende werking is wetenschappelijk redelijk onderbouwd. Verder heeft vooral het uitwendig gebruik als pap of compres een goede reputatie.