Teunisbloem, geschiedenis en gebruik

Teunisbloem, geschiedenis en gebruik Als je de fluorescerend gele teunisbloem in de schemering vlammend ziet open gaan, lijken elfjes en andere etherische wezens niet veraf. Deze schoonheid van de schemering wordt overdag een verlept lelijk eendje. Zonnebaden lijkt dus niks voor tere wezens. De tweejarige Oenothera werd rond 1600, waarschijnlijk zelfs als een soort groente, vanuit Noord-Amerika naar Europa gebracht. Veel gegeten hebben we het niet, al smaken de vlezige wortels wel wat naar ham. In Frankrijk noemt men het nog wel ‘jambon des jardiniers’.

Bloem van Teunis

De Nederlandse naam teunisbloem komt mogelijk van de heilige Antonius, niet die van Padua maar die van bij ons, een twijfelachtig verhaal wel. Deze Antonius is de vuurheilige, meestal afgebeeld met vlammen in de hand of onder zijn voeten, hij is ook de genezer van allerlei vuurziektes. De zwavelgele bloemen van onze teunisbloem, die pas in de schemering open gaan zouden op vlammen lijken. Vandaar het verband. Nogal geforceerd verhaal vind ik. Of zouden de bloemen gewoon bloeien rond de feestdag van Antonius? Of is het gewoon een verbastering van de Latijnse naam Oeno-thera tot An-tonius?

Oenothera

Maar waar komt die Oenothera dan vandaan? Van Oinos, wijn en Ther ‘dier’, omdat het kruid je zo wild maakt alsof je teveel wijn gedronken heb. In elk geval mij maakt het niet wild dronken, of is dat geen referentie? Andere wijnverklaringen: het zou naar wijn ruiken of smaken, het zou je goesting geven naar wijn, het zou je nuchter houden bij het drinken van wijn. Allemaal beweringen die proefondervindelijk gecontroleerd kunnen worden, maar het moet wel gedaan worden. Proefpersonen gevraagd! In Duitsland wordt de plant ook ‘weinblumen’ genoemd.

Nachtkaars, Nachtschone

Wel een beetje vreemd dat de Nederlandse naam niet verwijst naar het meest opvallende aan deze teunisbloem , het snel opengaan van de bloem in de schemering. In vele volksnamen vind je dit wel terug. Kleijn vermeld bvb Nachtkaars, Nachtbloem, Nachtpitjes en Nachtschone. En de Duitse naam is Nachtkerze en de Engelse Evening primrose.

Vroeger gebruik bij de Indianen

In de oudste Europese kruidenboeken vind je deze Amerikaanse plant natuurlijk niet terug. Alhoewel er enige verwarring kan ontstaan omdat Theoprastus de naam onothera al voor onze jaartelling gebruikte, hij had het waarschijnlijk over de verwante Wilgeroosjes. Hij schreef ‘Onothera, sive onear, hilaritatum efferens in vino’ of ‘een kruid goed in wijn om je opgewekt te maken’. Alsof wijn alleen dat al niet doet.

Bij verschillende Indianenstammen in Amerika werd Teunisbloem vooral op de huid gebruikt tegen kneuzingen, blauwe plekken en abcessen. Verder ook als kompres op aambeien. De Cherokees zouden de plant ook tegen vetzucht gebruikt hebben. Hadden zij dat nodig? Ook Porcher (1883) vermeldt de bovengrondse plant tegen huidkwalen en Dr. Griffith had in zijn praktijk goede resultaten bij ‘tetter’: eczeem, psoriasis en herpes.

Hedendaags, vetzuren voor de huid

Toch wel opvallend omdat ook het hedendaags gebruik, vooral dan de olie uit het zaad, weer opnieuw gebruikt wordt tegen eczeem. De zaden van Oenothera biennis bevatten veel gamma-linoleenzuur. GLA is een vetzuur dat in het lichaam omgezet wordt in een hormoonachtige, ontstekingsremmende stof, prostaglandine E1 (PGE1). Deze olie is werkzaam bij de behandeling van allergieën en allergisch eczeem. Het zijn de enige indicaties die wetenschappelijk ook redelijk onderbouwd zijn. Verder zijn er aanwijzigen dat de olie, als aanvulling bij andere kruiden ook te gebruiken is in de overgang, bij mastalgie (pijn in de borsten) en reumatoïde artritis. Al wordt er commercieel wel wat overdrijven met het opsommen van al die wonderbaarlijke werkingen van de teunisbloem.

Wetenschappelijk onderzoek: eczeem, mastalgie en reuma

  • Blommers J, de Lange-De Klerk ES, Kuik DJ, et al. Evening primrose oil and fish oil for severe chronic mastalgia: a randomized, double-blind, controlled trial. Am J Obstet Gynecol 2002;187(5):1389-1394.
  • Cancelo Hidalgo MJ, Castelo-Branco C, et al. Effect of a compound containing isoflavones, primrose oil and vitamin E in two different doses on climacteric symptoms. J Obstet Gynaecol 2006 May;26(4):344-7.
  • Gateley CA, Pye JK, Harrison BJ et al. Evening primrose oil (Efamol), a safe treatment option for breast disease. Breast Cancer Res Treat 2001;(14):161.
  • Hederos CA, Berg A. Epogam evening primrose oil treatment in atopic dermatitis and asthma. Arch Dis Child 1996; 75(6):494-497.
  • Joe LA, Hart LL. Evening primrose oil in rheumatoid arthritis. Ann Pharmacother 1993;27(12):1475-1477.
  • Kemmerich B. Evaluation of efficacy and tolerability of a fixed combination of dry extracts of thyme herb and primrose root in adults suffering from acute bronchitis with productive cough. A prospective, double-blind, placebo-controlled multicentre clinical trial. Arzneimittelforschung 2007;57(9):607-15.
  • Qureshi S, Sultan N. Topical nonsteroidal anti-inflammatory drugs versus oil of evening primrose in the treatment of mastalgia. Surgeon 2005 Feb;3(1):7-10.
  • Whitaker DK, Cilliers J, de Beer C. Evening primrose oil (Epogam) in the treatment of chronic hand dermatitis: disappointing therapeutic results. Dermatology 1996;193(2):115-120.
  • Yoshimoto-Furuie K, Yoshimoto K, Tanaka T, et al. Effects of oral supplementation with evening primrose oil for six weeks on plasma essential fatty acids and uremic skin symptoms in hemodialysis patients. Nephron 1999;81(2):151-159.
© 2009 - 2024 Herborist, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Teunisbloem en vetzurenHet plantengeslacht teunisbloem met de Latijnse naam Oenothera, behoort tot de familie Onagraceae, de teunisbloemfamilie…
De teunisbloem als vleesvervangerDe teunisbloem als vleesvervangerDe teunisbloem heeft veel heilzame kwaliteiten. Op de tuin is het een sieraad, maar wel eentje die zich snel verspreid.…
Eczeem 'dermatitis'Eczeem 'dermatitis'Eczeem is een ontstekingsreactie van de huid. Jonge kinderen hebben het vaak. Het kan vanaf de geboorte al ontstaan of o…
Eczeem: soorten en behandelingEczeem is een veel voorkomende huidaandoening. Kenmerkend is de grote hoeveelheid jeuk die deze huidaandoening met zich…

Wolfspoot en de schildklierDe plantennamen blijven mij verwonderen. Gelukkig dat ik mij nog over onnozele dingen kan verwonderen. Wolfspoot of Lyco…
Rode klaver in de menopauzeKlaver is bij iedereen bekend als voer voor vee. Dat hoop ik tenminste. In mijn jeugd werd het tussen het graan gezaaid…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Takazart, Pixabay
  • Florida ethnobotany. Daniel F. Austin ea. Monografie Oenothera biennis. Herboristen Opleiding ‘Dodonaeus’. Samenstelling Maurice Godefridi
Herborist (762 artikelen)
Laatste update: 30-11-2009
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Natuurgeneeswijze
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.