Tonicum: een natuurlijke geneeswijze

Een tonicum is geen geneesmiddel, en moet dan ook niet als zodanig beschouwd worden. Wel kan een tonicum ter ondersteuning dienen bij lichte klachten. Vroeger werden tonicums heel veel gebruikt: medicijnen zoals wij ze nu kennen waren er nog niet. Tegenwoordig valt een tonicum onder de natuurlijke of alternatieve geneeswijze.

Wat is een tonicum

Een tonicum is een middel dat verbetering brengt in het lichaam in zijn geheel of in bepaalde organen. Veel middelen die niet als geneesmiddel zijn geregistreerd, worden wel als tonicum verkocht. Soms gebruiken we bewust een tonicum, maar heel vaak in het dagelijkse leven ook onbewust. Het gaat dan om bestanddelen die in voeding of drank zitten, die ook in een tonicum zitten. Vaak bestaat een tonicum uit natuurlijk producten zoals kruiden of stoffen die men terug vind in plantendelen. Een tonicum word gebruikt bij mensen maar ook voor dieren. Een tonicum mag eigenlijk niet als medisch geneesmiddel gezien worden: een ziekte of aandoening zal er niet van weg gaan. Wel kunnen klachten verlicht worden. Tonicums worden dan ook vaak terug gezien in de natuurlijk geneeswijze en zijn bedoeld ter verlichting van klachten of het verbeteren van bepaalde lichaamsfuncties.

Soorten

Er zijn veel soorten tonicums waarvan we deze ook dikwijls onbewust gebruiken, omdat ze in de voeding of drank zitten die we tot ons nemen:

Cafeïne

De stof cafeïne die onder andere in koffie zit, pept het gehele lichaam op. Cafeïne vind men ook terug in thee, waar de cafeïne de benaming theïne heeft gekregen. In de zaadbes guarana zit ook cafeïne. In frisdranken word ook soms cafeïne gebruikt, zoals in cola. Oppeppende drankjes als het bekende red bull bevat ook cafeïne. Tenslotte vind men cafeïne ook terug in chocolade, omdat het in cacaobonen zit. Het effect van cafeïne is een opwekkend gevoel, de hartslag en ademhaling versnellen. Ook heeft cafeïne een positief effect op de stofwisseling doordat het sneller vet verbrand. Als ingrediënt in afslankmiddelen is het daarom ook populair. Cafeïne beïnvloed ook het korte termijn geheugen. Overigens moet opgemerkt worden dat het effect van de cafeïne afneemt naarmate men meer ervan inneemt.

Bittere stoffen

Het gebruik van bittere stoffen is om de eetlust op te wekken. Dit word bij mensen toegepast die moeite hebben met eten en daardoor te sterk afvallen. Bittere stoffen zitten van nature in bepaalde planten zoals onder andere de paardenbloem, malrove, hop, madeliefje, komkommer, ijsbergsla, artisjok en witlof. Vaak word het tonicum in de vorm van thee gemaakt, deze bestaat dan uit verse bladeren van een bepaalde plant met bittere stoffen. In gedroogde vorm verdwijnt de bittere stof sneller.

Fosforverbindingen

Aanvullingen op de voeding worden gebruikt in de vorm van fosforverbindingen.

Kinine

Dranken als tonic of bitter lemon, met daarin de stof kinine, verminderd beenspierkrampen. Kinine doodt ook bepaalde parasieten zoals de malariaparasiet, die zich in het bloed en in de lever innestelt. Ook zou het de weeën van een zwangere vrouw kunnen opwekken. Tonic of bitter lemon word daarom veel door zwangere vrouwen gebruikt op het einde van de zwangerschap. Echter moet gezegd worden dat de baby er dan ook klaar voor moet zijn: wanneer dit niet het geval is, kan men tonic drinken wat men wilt maar er zal niks gebeuren. Dit omdat er in dranken als tonic of bitter lemon niet veel kinine zit. Opgemerkt moet worden dat een grote hoeveelheid kinine, zoals deze in tabletvorm is te verkrijgen, een negatief effect op de zwangerschap kan hebben met een abortus als gevolg. Voor de beenspierkrampen die ook vaak in de zwangerschap voorkomen, is dit natuurlijk wel een goed tonicum.

Chocolade

In chocolade zit cafeïne en wordt ook als tonic gebruikt, vanwege het opwekkende gevoel dat men ervan krijgt. Echter is het echte geluksgevoel dat men beweert er van te krijgen maar minimaal, of er moeten zeer grote hoeveelheden chocolade naar binnen gewerkt worden. Chocolade is meer zo verslavend door de zoete smaak en het smeltende gevoel op de tong.

Waar te krijgen

Een tonicum is veelal gewoon via voedingsmiddelen en dranken te verkrijgen, afhankelijk van wat er gebruikt wil worden en waarvoor het moet dienen, zal er een keus gemaakt moeten worden. Via drogisterijen zijn er kant en klare tonicums te koop. Een tonicum is geen geneesmiddel, maar kan helpen bij lichte klachten. Bij natuurvoedingswinkel en de wat meer gespecialiseerde drogisterijen zijn wat minder voorkomende tonicums te verkrijgen. In principe is het handig om van te voren te weten waar men het tonicum voor wilt gaan gebruiken. Kruiden en bepaalde planten zijn in natuurvoedingswinkels te verkrijgen, maar ook gewoon i de natuur. Van de verse bladeren kan men thee maken.

Overdosis

Sommige tonicums zijn vrij onschuldig en zullen niet veel schade aanrichten bij een overdosis. Echter kent de natuur ook zeer giftige stoffen. Bij een overdosis zal braken al vaak het eerste verschijnsel zijn. Soms kan zelfs de dood tot gevolg leiden. Dit bijvoorbeeld bij de vliegenzwam of het boerenwormkruid. Het is dus wel verstandig om voorzichtig met tonicums om te gaan. Voor kant en klare tonicums staan er altijd gebruiksaanwijzingen op de verpakking. Overschrijdt de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid niet. Wanneer men zelf gaat kokkerellen en een tonicum wil maken, is het raadzaam eerst goed op te zoeken hoeveel men ervan binnen mag krijgen en hoe te bereiden.