Ginkgo wetenschappelijk bekeken

Ginkgo biloba, Tempelboom wordt al duizenden jaren beschreven in Chinese apothekersboeken. Maar hoe en waarvoor worden de bladeren van deze Japanse notenboom in het Westen gebruikt? Ginkgo biloba wordt al duizenden jaren beschreven in Chinese farmacopees. De plant zou 'goed voor hart en longen' zijn. Inademen van de damp van kokende bladeren wordt aangeraden voor astma. Dit decoct zou ook helpen tegen wintervoeten en winterhanden. De zaden worden als expectorans en sedativum gebruikt, alsmede tegen tuberculose en incontinentie. Het zaadomhulsel (sarcotesta) werkt adstringerend en zou tegen wormen helpen.

Ginkgo in het Westen

Ook in de moderne westerse fytotherapie maakt Ginkgo biloba opgang. In Frankrijk is het o.a. bekend onder de merknamen Tanakan, in Duitsland als Tebonin, Rökan en in Nederland als Geriaforce en Ginkgoplant. Bladextracten worden vooral tegen allerlei ouderdomsklachten voorgeschreven, zoals vergeetachtigheid, concentratiestoornissen, verminderde mentale prestaties, oorsuizingen, evenwichtsstoornissen en 'slapende' handen en voeten.

Veel van deze klachten hebben te maken met een verminderde centrale en perifere bloeddoorstroming. Zowel de flavonoïden als de terpenen bezitten werkingen die de verbetering na gebruik van extracten van Ginkgo biloba kunnen verklaren. De flavonoïden kunnen vrije radicalen onschadelijk maken voordat deze het thromboxaan / prostacycline evenwicht verstoren. De ginkgolides zijn de meest krachtige en selectieve PAF (Platelet-Activating Factor)-antagonisten die er tot nu toe gevonden zijn.

PAF is een sterk werkzame lichaamseigen stof die een rol speelt in veel pathologische situaties. Toediening van PAF geeft bronchoconstrictie, samentrekking van glad spierweefsel en activering van bloedplaatjes. De coronaire bloedflow gaat omlaag en de contractiesterkte van het hart neemt af. Het totaaleffekt is een sterke bloedvatverwijding, hypotensie en shock. Ginkgolide B is de meest actieve PAF-antagonist, gaat dus de werking van PAF afremmen.

De stof bilobalide in Ginkgo is gepatenteerd voor toepassing bij bepaalde zenuwafwijkingen, neuropathieëen en andere ziekten waarbij de myelineschede van zenuwen is aangetast. Bilobalide bezit geen PAF-antagonistische activiteit. In veel dubbelblindonderzoeken is telkens een positieve werking van Ginkgo-hiloba-extracten aangetoond bij bovengenoemde ouderdomsklachten.

Ginkgo bij oorsuizen, hoofdpijn en vergeetachtigheid

Eckmann en Schlag hebben al in 1982 bij 50 patiënten met klachten van oorsuizen in een dubbelblindonderzoek Tebonin toegediend in een dosering van 120 mg/dag. Er trad een duidelijke verbetering op. Arrigo in 1986 deed een dubbelblindonderzoek met 80 patiënten met chronische problemen van centraal-vasculaire aard. Bij de patiënten trad een significante verbetering op van de diverse klachten zoals hoofdpijn, slapeloosheid en zichtproblemen. Ook bepaalde standaardtesten voor het meten van vergeetachtigheid, mentale prestaties en concentratie gaven een beter beeld na 1 tot 2 maanden toedienen van ginkgo-extract. Weitbrecht en Jansen zagen in 1986 in een dubbelblindonderzoek een duidelijke verbetering bij een groep van 60 patiënten met lichte tot matige degeneratieve dementie [18]. De dosering was 160 mg extract per dag.

In een 3 maanden durende studie van Gessner et al. in 1985 werden drie groepen van 20 proefpersonen variërend in leeftijd van 57 tot 77 jaar behandeld met respectievelijk een placebo, met nicergolin en met ginkgo-extract (GBE761). Gecontroleerd werd het geestelijke presteren en het concenctratievermogen middels EEG's en psychometrische Icsien. Vooral bij patiënten die er voor de proef slecht aan toe waren, gaf een langdurige toediening van ginkgo-extract een duidelijke verbetering van de alertheid.

Ginkgo ook bij allergie?

Verder worden ginkgolides momenteel experimenteel beproefd bij bepaalde vormen van astma, allergische ontstekingen, anafylactische schock en trombose. Tot nu toe zijn de resultaten met pure ginkgolides niet spectaculair. Een probleem is de slechte resorptie van ginkgolides bij orale toediening door de slechte oplosbaarheid in water (ginkgolide B 0,01%). Extracten lijken hier minder last van te hebben, waarschijnlijk door de aanwezigheid van begeleidende stoffen. Ginkgolides en ginkgo-extract zijn hoegenaamd niet toxisch bij mens en dier. Doseringen van 720 mg puur ginkgolide A, B of C gaven geen schadelijke effecten te zien. Ook doseringen van 360 mg pure ginkgolides per dag gedurende 7 dagen gaven geen toxische effecten .

Klinische onderzoeken met gepatenteerd Ginkgo biloba-extract werden kritisch doorgelicht|. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat een gestandaardiseerde extract inderdaad werkzaam is bij claudicatio intermittens (etalageziekte) en vergeetachtigheid.

Voor verder onderzoek

• Arzneimittelforschung. 1985;35(9):1459-65.Study of the long-term action of a Ginkgo biloba extract on vigilance and mental performance as determined by means of quantitative pharmaco-EEG and psychometric measurements. Gessner B, Voelp A, Klasser M.
• Oken BS et al, The efficacy of Ginkgo biloba on cognitive function in Alzheimer disease, Arch Neurol 1998;55(11):1409-15
• Kanowski S et al, Proof of efficacy of the Ginkgo biloba special extract EGb761 in outpatients suffering from mild to moderate primary degenerative dementia of the Alzheimer type or multi-infarct dementia, Pharmacopsychiatr 1996;29:47-56
• Hofferberth B, The efficacy of EGb761 in patients with senile dementia of the Alzheimer type, Human Psychopharmacol 1994;9:215-22
• Rigney U et al, The effects of acute doses of standardized ginkgo biloba extract on memory and psychomotor performance in volunteers, Phytother Res 1999;13(5):408-15
• Curtis-Prior P et al, Therapeutic value of Ginkgo biloba in reducing symptoms of decline in mental function, J Pharm Pharmacol 1999;51(5):535-41
• Peters H et al, Demonstration of the efficacy of ginkgo biloba special extract EGb 761 on intermittent claudication--a placebo-controlled, double-blind multicenter trial, Vasa 1998;27(2):106-10
• Cesarani A et al, Ginkgo biloba (EGb 761) in the treatment of equilibrium disorders, Adv Ther 1998;15(5):291-304
• Sikora R et al, Ginkgo biloba extract in the therapy of erectile dysfunction, J Urology 1989; 141:188A
• Li MH et al, Effects of ginkgo leave concentrated oral liquor in treating asthma, Chung Kuo Chung Hsi I Chieh Ho Tsa Chih 1997;17(4):216-8
• 10. Cohen AJ et al, Ginkgo biloba for antidepressant-induced sexual dysfunction, J Sex Marital Ther 1998;24(2):139-43
• Kim YS et al, Antiplatelet and antithrombotic effects of a combination of ticlopidine and ginkgo biloba ext (EGb 761)Thromb Res 1998;91(1):33-8.